“یانگوم” در قرن شانزدهم،یک آشپز مشهور یا یک دستیار پزشک؟

 سریال «جواهری در قصر» با نام اصلی «یانگوم بزرگ» که این روز‌ها برای چندمین‌بار از تلویزیون پخش می‌شود و البته مخاطبان خودش را هم دارد، یکی از پرطرفدارترین سریال‌های چندسال اخیر در ایران محسوب می‌شود.

سریال این‌گونه به مخاطب القا می‌کند که شخصیت یانگوم و آن‌چه از او نقل شده، کاملاً تاریخی است. البته این‌که در ساخت فیلم‌هایی با مضامین واقعی، کارگردان یا نویسنده کمی از چاشنی هنری و تغییر داستان استفاده کند تا فضای اثر را تغییر دهد، ایرادی ندارد؛ اما وقتی تاریخ را مرور می‌کنیم، درمی‌یابیم که «یونگ هیوم کین»، کارگردان «جواهری در قصر»، اصولا یک تاریخ را تنهایی نوشته و هر کار خواسته، کرده‌است!

درد این‌جاست که ما در ایران، با این همه سابقه فرهنگی و روایت‌های تاریخی اصیل، باید بنشینیم و روایت موهوم کُره‌ای را ببینیم و لذت ببریم! به هرحال، بد نیست مروری بر واقعیت تاریخی یانگوم داشته‌باشیم تا اولاً اطلاعات تاریخی‌مان بالاتر برود و ثانیاً، مفهوم تاریخ‌سازی را با تمام‌وجود درک کنیم.

برخی مورخان با استناد به سالنامه‌های سلطنتی پادشاهان سلسله «چوسان» در کره، یانگوم را شخصیتی تاریخی می‌دانند. البته نظر آن‌ها زیاد هم بیراه نیست. خوب است این را هم ذکر کنیم که سلسله چوسان یکی از قدیمی‌ترین دودمان‌های حکومتی دنیا بوده و بین سال‌های ۷۷۱ تا ۱۲۷۶ هـ. ش، به مدت ۵۰۵ سال، قدرت را در شبه‌جزیره کره در دست داشته و سرانجام به دست اشغالگران ژاپنی از بین رفته‌است.

در سالنامه‌های این سلسله، مربوط به عهد سلطنت «جونگ جونگ» (۹۲۳ – ۸۶۷ هـ. ش)، ۱۰ بار نام یانگوم به چشم می‌خورد؛ بین سال‌های ۸۹۴ تا ۹۲۳ هـ. ش. که تقریباً مصادف است با دوران شکل‌گیری و قدرت‌گرفتن حکومت صفویه و به‌طور دقیق، همزمان با حکومت شاه‌اسماعیل و شاه‌تهماسب‌یکم صفوی.

افزون بر سالنامه‌های سلطنتی، نام یانگوم یک‌بار در سالنامه پزشکی «یی» که مربوط به گزارش پزشکی خاندان سلطنتی چوسان بود هم، دیده می‌شود. در تمام این روایت‌ها، یانگوم یک پزشک است و ابداً اثری از بانوی اول قصربودن یا گذشته و حتی عاقبت وی در دست نیست؛ چه برسد به این‌که این همه جزئیات را برای بیش از ۵۰ قسمت سریال فراهم کند. به‌علاوه شما نمی‌توانید اثری از بانوان موذی مزاحم یانگوم در تاریخ بیابید!

مروری بر اسناد واقعی

نخستین اشاره به نام یانگوم مربوط به ۴ آوریل سال ۱۵۱۵ (۱۴ فروردین ۸۹۴) است؛ زمانی که عده‌ای از افسران قضایی قصر، نامه شکایتی را برای امپراتور «جونگ‌جونگ» می‌فرستند و از او می‌خواهند که پزشکیاران زن (به زبان کره‌ای: یونیو) را به دلیل کوتاهی در درمان ملکه، هنگام زایمان و تولد ولیعهد که ظاهراً به مرگ مادر منجر شده‌است، مجازات کنند.

روز بعد از این گزارش، امپراتور طی پاسخ رسمی، از مجازات یانگوم خودداری می‌کند و به خاطر تولد توام با سلامت نوزاد، از موضوع مرگ ملکه چشم می‌پوشد. پس از این گزارش، تا هفت‌سال، دیگر اثری از یانگوم در سالنامه‌ها نیست؛ تا این‌که در ۲۴ سپتامبر سال ۱۵۲۲ (اول مهر ۹۰۱)، امپراتور که از بهبودی ملکه مادر موسوم به «ژئون گیون» راضی است، به یانگوم و پزشکیار همکار او، ۱۰ کیسه برنج و ۱۰ کیسه لوبیا جایزه می‌دهد.

سه سال بعد، در گزارش ۸ ژانویه ۱۵۲۵ (۱۸ دی ۹۰۳)، امپراتور دوباره از تلاش یانگوم برای بهبودی‌اش از یک بیماری چندماهه، اظهار رضایت می‌کند و به او لقب «بزرگ» (به کره‌ای: دائه) می‌دهد. بااین‌حال، دیگر اثری از یانگوم در مدارک سلطنتی تا ۶ مارس سال ۱۵۳۳ (۱۵ اسفند ۹۱۱)، یعنی حدود هشت سال بعد، نیست.

در این سال، یانگوم ظاهراً یک‌بار دیگر امپراتور را از بیماری نجات می‌دهد و ۱۵ کیسه برنج، ۱۵ کیسه لوبیا و ۱۰ طاقه ابریشم جایزه می‌گیرد. پس از این ماجرا، تا سال ۱۵۴۴ (۹۲۳ هـ. ش) یعنی سال مرگ امپراتور جونگ‌جونگ در ۵۶ سالگی، باز هم اثری از نام یانگوم نیست.

در این سال از ۲۱ فوریه (اول اسفند ۹۲۲) تا سوم نوامبر (۱۲ آبان ۹۲۳) طی پنج‌گزارش، امپراتور از وضع مزاجی‌اش صحبت می‌کند و پزشکان را به مطالعه درباره دلایل یبوست و مشکلات ادراری خود فرامی‌خواند و از یانگوم هم به عنوان یکی از اعضای شورای پزشکی نام می‌برد.

از ماه مارس ۱۵۴۴ (اسفند ۹۲۲)، کاتبان سالنامه عنوان «بزرگ» را از ابتدای اسم یانگوم برمی‌دارند که به نظر می‌رسد با نظر امپراتور چنین می‌کنند. احتمالاً یانگوم از چشم افتاده بوده‌است. به این ترتیب، یانگوم در تاریخ به پایان می‌رسد؛ دیگر از او خط و خبری نیست تا این‌که در سال ۲۰۰۳، شبکه ام. بی. سی کره جنوبی، سریال مفصل «جواهری در قصر» را با آن طمطراق و ماجرا‌های هیجان‌انگیز، بر اساس زندگی یانگوم می‌سازد؛ اما کدام زندگی؟ خدا می‌داند!