الهه بین النهرین

محل یک شهر باستانی سومری نزدیک نیپور بر سر راه قدیمی فرات. این محل تا اواسط هزارۀ سوم پیش از میلاد، در اشغال بود بایگانی‌ها تعداد زیادی از متون ادبی باستانی را به دست داده است (حدود 2500 پیش از میلاد) اریدو /هزارۀ سوم پیش از میلاد، در…

شهری در سوریۀ باستانی که در تپه تّل ماردیخ Tell Mardikh  در دهۀ آخر 1960 مورد حفاری قرار گرفت. این شهر از حدود 3500 پیش از میلاد، مسکون بود و در 1600 بیش از میلاد ویران شد، مهم‌ترین دورۀ ابلا مطابق با سطح باستان شناسی II B و مربوط به سال…

پادشاه سومری، فرمانروای (انسی ensi ) از لاگاش، نوۀ اورنانشه (سدۀ بیست و پنجم پیش از میلاد). وی برای تفوق سومر اقدام موفقیت‌آمیزی انجام داد و خود را «پادشاه کیش» نامید. در مشهور ترین یادمانش ستون یادمانی کرکس ها (موزۀ لوور) خدایش نین گیر سو…

آموری ها /Amorites/، آمورّو amurra  اکدی (مارتوmartu  به سومری) به‌طور عام برای تعیین طوایف سامی گوناگونی به کار می‌رفت که در غرب بین‌النهرین اقامت داشتند. این اقوام، به سبب طرز زندگی بیابانگردی یا نیمه بیابانگردی خود، بربر محسوب می‌شدند…

تل عطشانۀ کنونی در جنوب ترکیه (نزدیک انطاکیه). این خود، شهر مهمی در اواسط هزارۀ دوم پیش از میلاد بود. با یک بایگانی بزرگ، با لوحه‌هایی به خط میخی که عمدتاً به اکدّی نوشته‌شده است.. شامل مواد اداری بسیار بود که تعداد متون مکتبی در آن یافت…

ناحیۀ تپه زار شمال بین‌النهرین (جزیره) به نام پایتختش آشور، سرزمین آشور نامیده می‌شد. در طی هزارۀ دوم و اول پیش از میلاد، این عبارت نیز در مورد تشکیلات سیاسی امپراتوری های میانه و نو – آشوری به کار می‌رفت که در 612 پیش از میلاد به…

یم/Yam/ خدای اوگاریتی(jm) لقب او  zbljmو tpt nhr به معنای «شاهزادهٔ رود» نشان می‌دهد که مردم اوگاریت در میان آب‌های شیرین و آب دریا فرقی نمی گذاشتند. برخلاف موت، این خدا جایگاهی در مراسم پرستش داشت و به‌طور منظم، هدایایی دریافت می‌کرد. او…

هوا_خدا/Weather-god/ توفان-خدا و هوا-خدا در مناطق شمالی و کوهستانی خاورمیانۀ باستآن‌که برای حاصل خیزی محصولات به باران سالانه نیازمند بودند، به‌طور گسترده ای مورد ستایش قرار می‌گرفتند. هوا-خدا از صورت یک خدای کاملاً کیهانی در میان خدایانی…

هندورسانگا/Hendursanga/_خدای سومری نام او به‌صورت اختصاری چنین نوشته می‌شود (Pa. sag (ga و ریشه شناسی آن معلوم نیست. این خدا نخستین بار در فهرست خدایار فارا، سپس در متون مربوط به قربانی و تشریفات، از ادوار سومری کهن تا دورۀ نو-سومری ظاهر…

در اسطوره‌شناسی بین‌النهرینی فرایند تمدن می‌بایستی به‌وسیلۀ خدایان گوناگون اعمال شود (_لاهار و اَشنان و نی ناز و نین مادو Ninmadu، اینانا و اوتو مانند آن‌ها). در روایت دیگری وظیفۀ آموختن اقدامات کشاورزی به بشر به هفت حکیم نسبت داده می‌شود…

اسطورۀ هوریانی که بخشی از آن در یک ترجمه هیتیایی در میان بایگانی بغازکوی یافت شده است و به نظر می‌رسد که به دورۀ کوماربی kumarbi تعلق داشته است که کشمکش میان کوماربی و هوا-خدا را توصیف می‌کند. آغاز مطلب ازدست‌رفته است؛ می بینم که کوماربی…

نامی هیتیایی برای یک الهۀ پیش-حاتی. هانّا به معنای «مادربزرگ» است و این نام می‌تواند صورت مخفف ماه. نین. تو MAH. NIN. Tu. در اسطورۀ تله پینو Trlrpinu  باشد، این الهه، تنها کسی در میان خدایان است که می‌تواند خدای باروری را که ناپدیدشده است…

هالما شوایت/Halmaš/_الهۀ آناتولیایی نام هالما شوایت/هالنا شوایت Halnašuit به نظر می‌رسد که از کلمۀ حاتی ha-nua(š) به معنای «نشستن» مشتق شده باشد. در کتیبه‌های هیتیایی، به‌ویژه در تشریفات مربوط به تطهیر قصر، آن الهه به‌صورت تجسم تخت…

هاراب/Harab/ یا نَسَب شناسی خدایان دونّو /Dunnu/ اسطورۀ بابلی که بخشی از آن باقی مانده است و شاید تاریخ آن، هزارۀ دوم پیش از میلاد باشد. این مطلب مربوط به تأسیس دونّو، یعنی شهری در مرکز بابل و نَسَب شناسی خدایان است. خدایان سنت ازدواج…

وورونکاتّه/Wurunkatte/ خدای آناتولیایی که نامش را به‌صورت زابابا ZABABA می نویسند و خدایی جنگجو در میان خدایان امپراتوری هیتی بود. زابابا منبع: کتاب تاریخ اساطیری ایران، اثر ژاله آموزگار، انتشارات سمت، چاپ…