خدایان باستان

هوشنگ (هئوشیَنگه)1لقب او در اوستا پَرَداته2، است، به معنی «نخستین کسی که (برای حکومت) تعیین شده» که در پهلوی و فارسی به‌صورت پیشداد در می‌آید و آغاز سلسلۀ پیشدادیان از اینجاست. در برخی از منتهای پهلوی هوشنگ و « وَئیکَرد » دو برادری هستند که…

شجرۀ نامۀ اعقاب مشیه و مشیانه اصل و مبدأ بسیاری از نژادهای گوناگون را دربر می‌گیرد. شا ای که در خونیرس و در ایران ویج اقامت کردند، نژاد ایرانیان را به وجود می‌آورند. باکمی تفاوت در متن‌ها، این نژاد از زوجی است که سیامک – نَشاک نامیده…

از نطفۀ گیومرث که بر زمین ریخته می‌شود پس از چهل سال شاخه‌ای ریواس می‌روید که دارای دو ساق است و پانزده برگ. این پانزده برگ مطابق با سال‌هایی است که میشه1 و مشیانه2، نخستین زوج آدمی، در آن هنگام دارند. این دو همسان و هم بالایند. تنشان در…

در پایان سه هزار دوم، یاران و همدستان اهریمن که از بیهوشی سرکردۀ خود در رنجند به ترغیب او می‌پردازند تا از این بی‌خبری به درآید. کوشش آن‌ها وقتی به نتیجه می‌رسد که جِه یا جَهی، دیوزن، به‌پیش می‌رود و اهریمن را به کارزار تشویق می‌کند. خطاب…

پس از بیهوشی اهریمن، اورمزد آفرینش گیتی را آغاز می‌کند. او از زمان بیکران زمان محدود یا کرانه مند را می‌آفریند تا در هنگام مناسب آفرینش را به حرکت درآورد و سپس آفرینش پدیده‌های گیتی را آغاز کند. او در یک سال و در شش نوبت پیش نمونه‌های شش…

دورۀ پایانی سه هزار سال نخستین و آغاز سه هزار سال دوم، برخورد دو نیرو در دنیای نیکی، اورمزد از همه‌چیز آگاه است و می‌داند که اهریمن و دنیای بدی وجود دارد؛ ولی اهریمن که مظهر نادانی مطلق است، در دنیای زشت خود از وجود دنیای اهورایی بی‌اطلاع…

آفرینش دیوان و موجودات اهریمنی به‌وضوح آفرینش مینوی اورمزد و موجودات اهورایی، در اوستا و کتاب‌های پهلوی توصیف نشده است. نام دیوهای بسیاری در منتها آمده است، ولی آگاهی چندانی از آن‌ها نمی‌توان به دست آورد و گاهی تنها در حد یک نام است.…

نَریُوسَنگ پیام‌آور اورمزد و نمونۀ کامل نری و مردانگی است. او بخشی از نطفه گیومرث، پیش نمونه1 مردمان، را نگاه می‌دارد. اریامَنُ نام ایزد دوستی و پیوند و آرامش است. نخستین پزشک مینوی است که چاره و درمان دردها به دست او سپرده شده است. در…

ایزد زمان است که شخصیت او را ابهامی فراگرفته است. برای پیروان کیش زروانی، خدایی است که سرشتی جاودانه و دوگانه دارد و دو برادرِ توأمانِ اورمزد و اهریمن را در بطن خود می‌پرورد. زروان در اوستا نام خدای کم‌اهمیتی است، ولی در متن‌های پهلوی که…

ایزد نگاه‌دارنده و مینوی چهارپایان مفید و به روایتی روان گاو یکتا آفریده است. او وظیفه مراقبت از حیوانات مفید را درروی زمین‌بر عهده دارد. برخی او را مؤنث به شمار آورده‌اند و ارتباطی میان او و ماه فرض کرده‌اند. وقتی‌که گاو نخستین در حملۀ…

  ایزدی است که او را پسر اورمزد به شمار آورده‌اند و آتش روشن نشانۀ مرئی حضور اورمزد است. تقدس و گرامی بود آتش ریشۀ کهن دارد. قرینۀ هندی خدای آتش، اَگنی است که در اسطوره‌های هندی رابط میان خدا و آدمیان است. در آیین‌های زردشتی آتش مرکزیت…

تجسمی است ازفضا و همچنین از باد، بادی که در ابر باران‌زا زندگی می‌آورد و در طوفان، مرگ. او یکی از اسرار امیز ترین خدایان هندو ایرانی است.در هند باستان او را برآمده از نَفَس غول جهانی می‌دانند که دنیا از بدن او ساخته‌شده است. در ایران، هم…

ایزد بانویی که مظهر وجدان است و به آدمیان نیرو می‌دهد که راه اهورایی را برگزینند. او را دختر اورمزد و سپندارمد و خواهر ایزد اشی به شمار آورده‌اند. نقش اساسی او بر پل چینود است. زمانی که روان، داوری انجامین خود را در حوض مهر و رَشن و سروش…

سروش   معنی این نام اطاعت و فرمان‌برداری و انضباط است. از شخصیت‌های محبوب باورهای ایران باستان به شمار می‌آید. او در مراسم آیینی و نیایش‌ها حضور دارد و نیایش‌ها را به بهشت منتقل می‌کند و در سرودها به‌عنوان سرور آیین‌های دینی به یاری…

ایزد عدالت آیین ایران باستان است. در سر پل چینود که روان در گذشتگان به داوری کشیده می‌شود و کردارهای خوب و بد و ثواب‌ها و گناهانشان سنجیده می‌شود، هیئت داوری را سه ایزد تشکیل می‌دهند: مهر، رشن و سروش. ترازوی مینوی را رشن در دست دارد. این…