خدایان باستان

چتل هویوک /çatal Huyuk/ محل یک شهر از دورۀ نو –سنگی در آناتولی (جنوب قونیه). مؤسسات شهری، خانه ها، انبارها و معابد بسیاری و همچنین طبقات متوالی نقاشی های دیواری و پیکره های کوچک در آنجا یافت شده است (حدود6500ـ5650 پیش از میلاد). …

بورسیپا /Borsippa/ شهری نزدیک بابل که از دورۀ اورسوم تا زمان سلوکیان مشهور بود. به نظر می‌رسد که این شهر ازلحاظ سیاسی، وابسته به بابل بوده باشد و هرگز مرکز یک حکومت نبوده است. الواح قضایی و ادبی زیادی که از این شهر به‌دست‌آمده است، دارای…

بغازکوی / Bogazkoy/ نام کنونی هات توسا، پایتخت هیتی ها در حدود 300 کیلومتری غرب آنکارا. بایگانی وسیع الواح به خط میخی، که به زبان هیتیایی و همچنین اکدی و دیگر زبآن‌های آناتولی نوشته‌شده بود حاوی بخش اعظم ادبیات اساطیری باستان است.…

بابل / Babylon/ شهر عمدۀ باستانی و مشهور در کنار فرات. در آغاز، شهری مهم شد در هنگامی‌که حمور بی آن را در سدۀ هجدهم پیش از میلاد به‌عنوان پایتخت برگزید این شهر در مدت سلطنت نبوکد نصر دوم و اعقابش در اواسط هزارۀ اول پیش از میلاد بسیار وسیع…

باب تی بیرا /Bobtibira/ یک شهر باستانی در سومر که بر طبق فهرست پادشاهان سومری در زمان پیش از توفان دارای اهمیت سیاسی بود در هنگامی‌که دو موزی «چوپان مدت سی و شش هزار سال سلطنت کرد.» یک بنای متعلق به سومریان منبع: کتاب تاریخ …

ایسین /Isin/ (بحریات Bahriyat کنونی) شهر باستانی سومری. به دنبال تجزیۀ امپراتوری اورسوم، سلسلۀ ایسین، به‌وسیلۀ ایشبی ارّا Ishbi-erra تأسیس شد و بر سومر و اکد تسلط یافت (حدود 2017ـ1924پیش از میلاد). پس از فرمانروایی لی پیت-ایشتار، ایسین به…

اوگاریت /Ugarit/ رأس شمرای کنونی، از شهرهای سوریه در ساحل مدیترانه در طی اواسط مزارۀ دوم پیش از میلاد، اوگاریت دارای تمدنی بود که از گِل رس برای نوشتن نوعی الفبای خط میخی استفاده می‌کرد. زبان این شهر اوگاریتی، یک گویش سامی غربی بود.…

اوروک /Uruk/ (ورکا warka کنونی)، در جنوب عراق.شهر باستانی بین‌النهرین که سدۀ چهارم تا اواسط سدۀ اول پیش از میلاد مسکون بود و باخدایان آنو اینانا پیوستگی داشت اسناد اوروک شامل قدیم‌ترین متون تا دورۀ سلجوقی بود. این شهر، در طی دورۀ سومری…

اورسوم /UrIII/ سومین سلسلۀ اور (حدود 2113 – 20004) دومین امپراتوری بزرگ را در بین‌النهرین (پس از امپراتوری دورۀ سارگون) بنیان نهاد. محدوده جغرافیایی حکومت اورسوم منبع: کتاب تاریخ اساطیری ایران، اثر ژاله…

اورای نیم گی نا /Urinimgina/ فرمانروای سومری لاگاش (حدود شدۀ بیست و پنج پیش از میلاد). که بیشتر به سبب اصطلاحات اجتماعی شهرت دارد. یک خدای باستانی منبع: کتاب تاریخ اساطیری ایران، اثر ژاله آموزگار، انتشارات…

تل مقّیر Tell muqqayir کنونی در جنوب عراق (که در آغاز، در کنار ساحل باستانی خلیج فارس بود)؛ شهر باستانی سومر که در سراسر تاریخ بین‌النهرین موردبحث بود. اور، شهر ما-خدا؛ همچنین مرکز چندین سلسله به شمار می‌رفت. این شهر، یکی از مهم‌ترین مراکز…

انهه دو آنا /Enheduanna/ دختر سارگون از اکّد (حدود 2334 – 2279 پیش از میلاد) این دختر کاهنۀ عالی رتبه ماه-خدا، نانّا دراور بود. این شاهزاده خانم نیز به سبب کوشش‌های ادبی خود شهرت داشت؛ از او در چندین پایان نوشت به‌عنوان مصنف مجموعه‌ای از…

امه سال /emesal/ «زبان مادری» سرزمین سومر – یک «گویش» سومری مکتوب که برای گفتارهای مستقیم الهه ها وبرای بعضی ازمتون دعایی مانند ارشه ماهاeršemas به کار می‌رفت. یک خط باستانی سومر منبع: کتاب تاریخ اساطیری ایران،…

امرنه /Amarna/ شهری در مصر میانه، آخه تاتن باستانی، پایتخت آمنوفیس Amenophis چهارم موسوم به آخه ناتن Akhenaten (حدود 1369 – 1353 پیش از میلاد) تعدا بی‌شماری الواح به خط میخی که در بایگانی این شهر باستانی یافت شده، شامل مکاتبات سیاسی با…

اکدی /Akkadian/ در آغاز زبان اکد، در مقابل زبان سومری در استفاده کنونی اکدی برای گویش های گوناگون سامی های شرقی باستانی به کار می‌رود، که اسناد بابلی و آشوری بدان زبان نوشته می‌شد. اکدی باستانی به متون نوشته شدۀ در طی دورۀ سارگونی اشاره…