خدایان ایران

زابابا / Zababa/_خدای سومری و اکدی (_ تصویر ۱۰) ریشۀ نام او معلوم نیست و در دورۀ سومری کهن، مورد پذیرش است و در نام‌های شخصی پیش _ سارگونی به چشم می‌خورد ‌ او شهر _ خدای کیش بود و یک خدای جنگجو به شمار می‌رفت که بعدها، با نین گیر سو نی…

رودها به‌عنوان منبع آب، اساس حاصلخیزی را در آب و هوای خشک تشکیل می‌دهند. (_ رود نیل و گنگ Ganges ، بر اماپوترا Bramaputra و مانند آن‌ها). از دوران  بسیار کهن آن‌ها را مقدس به شمار می‌آوردند. در متون ابلا، رودهایی محلی با صفت خداوندی ذکر…

در اوگاریتی رپام rp' m که به‌صورت« نجات دهندگان» ترجمه شده‌اند، در بعضی لوحه‌های شهر اوگاریت ugarit و همچنین مطالب موجود در کتاب عهد عتیق یافت می‌شود، ذکرشده‌اند. تاکنون هیچ گونه توافق کلی دربارۀ این‌که  اصطلاح مزبور پیوسته به یک معنا…

رشپ یک خدای سامی غربی است و نام او با « رشپ ršp» به معنای« آتش» پیوستگی دارد. او یک خدای باستانی است و در زمرۀ خدایان ابلا Ebla ظاهر می‌شود. در اوگاریت، اگرچه به ندرت نامش در اسطوره‌ها دیده می‌شود، به آن اندازه محبوب بود که هدایا را به‌طور…

گروهی از الهه‌های هیتیایی که گاهی به‌عنوان یک نیروی سه‌گانه همراه با الهه‌های آلی نالی Allinalli، ایایا Iyaya ، زوکی zukki و آنزیلی Anzili را تشکیل نه می‌دهند. از آنان نیز در ارتباط با الهه‌های گول شش Gulšeš نام برده می‌شود. بنا بر برخی…

دوموزی / Dumuzi/ _ خدای سومری نام او که معمولاً به‌صورت« دومو.زی dumu. zi» نوشت می‌شود، به‌طور تحت‌اللفظی به معنای« پسر حقیقی» است. یاکوبسن مفهوم تکان دهندۀ« کودک در زهدان مادر را ترجیح می‌دهد. در عبرانی و آرامی به‌صورت تموز Temmuz است.…

دوموزی آبزو / Dumuziabzu/ _ الهۀ سومری این نام به معنای« فرزند حقیقی آپسو» است. گوده آ Gudea ، فرمانروای مشهور لاگاش در دورۀ نو _ سومری، او را « بانوی کی نیز شا Kinirsha» که ناحیه ای از قلمرو او بود می نامید. بنا به گفته یاکوبسن این…

دامو / Damu/_ خدای سومری درباره وی از دورۀ اورسوم مدارکی وجود دارد و در ایسین پرستشگاهی داشت و در آنجا او را پسر « دارای قیم» الهۀ نی نی سینا Ninisina می‌نامیدند و همانند او نیز یک خدای دارای جنبۀ پزشکی بود. در تعدادی از متون پرستشی،…

دیوان احتمالاً قدیم تر از خدایان هستند و بسیاری از جوامع توتمی وجود مخلوقات غیر انسانی ارواح را قبول داشتند که دارای قدرت بودند و می‌توانستند. در زندگی مردم و جانوران اثر بگذارند. این مطلب در یک نظریۀ مربوط به جهان است که میان…

الهۀ سومری« زن قانونی»؛ او را نیز « دام گال Dam .gal»، یعنی همسر بزرگ شخص محترم می‌نامیدند. احتمالاً او یکی از تجلیلات مادر_ الهه بود زیرا، نامش مترادف با نین خورساگ در ( اسطورۀ) انکی و نین خورساگ به‌کاررفته است. وی را از دورۀ…

داگان/ داگون/Dagan/ Dagon/ _خدای سامی غربی نامش در اوگاریت «دگن dgn در اکدی داگان dagan» گاهی به معنای« بارانی» است هرچند ریشۀ دقیق آن معلوم نیست. داگان یکی از تجلیات بسیار هوا _ خدا به‌ویژه در منطقۀ فرات میانی مورد پرستش بود. او در رأس…

خورشید_ اله‍ۀ آرینا/ Sun- goddess of Arinna/_ خدای آناتولیایی در کتیبه‌های هیتیایی این الهه معمولاً با عنوان اتو اورو آریناAUTuRuArina  بر طبق مرکز پرستش عمده اش آرینا ظاهر می‌شود ‌به این الهه می‌توان به‌درستی به‌عنوان « یکی از آرینا ها»…

متون بی‌شماری به خط میخی یا گونه‌های هیروگلیفی هیتیایی وجود دارد که مربوط به مطالب دینی می‌شود. تقویم های مربوط به پرستش و تصنیف های دینی با فهرست‌های خدایان و همچنین بخشهای مربوط به سیاست مانند عهدنامه ها، اعلامیه ها، در ارتباط…

هوریانی ها قومی بودند که به یک زبان شمال شرقی قفقاز سخن می‌گفتند و به تاریخ و تمدن‌های خاورمیانۀ باستانی کمک های قابل‌توجهی کردند. آن‌ها احتمالاً، در شمال بین‌النهرین تا مدتی در هزارۀ سوم پیش از میلاد، سکونت اختیار کردند و در طی هزارۀ دوم و…

در اسطوره‌شناسی هیتیایی آن‌ها را سیونش کاروایلس siunes karuiles می‌نامند و گاهی از آن‌ها به‌عنوان ناراحت Nara یاد می‌کنند. اما آن‌ها را گاهی هم پایه دبیران هیتیایی، آنوناکی های بابلی به شمار می‌آوردند. اما آن‌ها را نیز از نسل خدایان نخستینی…