هوشنگ (هئوشیَنگه)
هوشنگ (هئوشیَنگه)۱لقب او در اوستا پَرَداته۲، است، به معنی «نخستین کسی که (برای حکومت) تعیین شده» که در پهلوی و فارسی به‌صورت پیشداد در می‌آید و آغاز سلسلۀ پیشدادیان از اینجاست. در برخی از منتهای پهلوی هوشنگ و « وَئیکَرد » دو برادری هستند که یکی فرمانروایی را بنیان می‌نهد و دیگری کشاورز را. هوشنگ و تهمورث در برخی از روایت‌ها جزء نخستین فرمانروایان افسانه‌ای فرض شده‌اند. هوشنگ را فرمانروای هفت‌کشور دانست اندک دیوان و جادوگران از مقابل او می‌گریزند. دیو ای مَزَن(مازَن یا مازَندَر) به دست او نابود می‌شوند.
در شاهنامه، هوشنگ فرزندزادۀ گیومرث است. هوشنگ بر دیو سیاه پیروز می‌شود. کشف آتش را به او نسبت می‌دهند. بنا به روایت شاهنامه، هوشنگ روزی با تنیچند از ملازمان به‌سوی کوه می‌رود. از دور ماری تیره تن و تیزتاز را می‌بیند که دود از دهانش برمی‌خیزد. هوشنگ با نیروی تمام سنگی به‌سویش پرتاب می‌کند که به سنگی دیگر می‌خورد و به‌این‌ترتیب فروغ آتش پدیدار می‌شود و راز آتش کشف می‌گردد. جشن سده را یادبودی از این واقعه می‌دانند.
بخشی از کتاب اوستا
