اسکندر چگونه ایران را فتح کرد؟
اسکندر مقدونی، پادشاه مقدونیه، در قرن چهارم پیش از میلاد (۳۳۰-۳۳۶ قبل از میلاد) به ایران حمله کرد و امپراتوری هخامنشی را سرنگون ساخت. فتح ایران توسط اسکندر نتیجه یک سری نبردهای بزرگ و استراتژی‌های نظامی بود:
- نبرد گرانیک: اولین رویارویی اسکندر با ارتش هخامنشی در نبرد گرانیک بود. اسکندر توانست در این نبرد پیروز شود و راه را برای پیشروی در آسیای صغیر باز کند.
- نبرد ایسوس: در نبرد ایسوس، اسکندر داریوش سوم، پادشاه هخامنشی را شکست داد. این شکست باعث شد که داریوش از میدان جنگ فرار کند و اسکندر بتواند سوریه، مصر و بابل را فتح کند.
- نبرد گوگمل: نبرد گوگمل (یا اربیل) مهم‌ترین نبرد بین اسکندر و داریوش بود. اسکندر در این نبرد نیز پیروز شد و داریوش بار دیگر فرار کرد. این پیروزی باعث شد که اسکندر بتواند شهرهای مهمی مانند شوش و پرسپولیس (تخت جمشید) را تصرف کند.
- قتل داریوش سوم: پس از نبرد گوگمل، داریوش توسط یکی از ساتراپ‌های خود به نام بسوس به قتل رسید. با مرگ داریوش، امپراتوری هخامنشی رسماً سقوط کرد و اسکندر به عنوان پادشاه جدید ایران شناخته شد.
- مقاومت‌های محلی: پس از سقوط هخامنشیان، برخی از مناطق ایران به مقاومت در برابر اسکندر ادامه دادند. اسکندر مجبور شد چندین سال را صرف سرکوب این مقاومت‌ها کند تا بتواند کنترل کامل بر ایران را به دست آورد.
مختصری از زندگی‌نامه اسکندر مقدونی
اسکندر سوم مقدونی، معروف به اسکندر کبیر (۳۵۶-۳۲۳ پیش از میلاد)، پادشاه مقدونیه و یکی از بزرگ‌ترین فرماندهان نظامی تاریخ بود. او در شهر پلا، پایتخت مقدونیه، به دنیا آمد. پدرش فیلیپ دوم، پادشاه مقدونیه، و مادرش المپیاس، دختر پادشاه اپیروس، بودند. اسکندر از کودکی تحت تعلیم فیلسوف بزرگ، ارسطو، قرار گرفت و دانش و مهارت‌های مختلفی را آموخت.
پس از قتل فیلیپ دوم، اسکندر در سن ۲۰ سالگی به پادشاهی رسید. او با سرکوب شورش‌ها و متحد کردن یونان، یک ارتش قدرتمند را تشکیل داد. سپس به آسیا لشکر کشید و امپراتوری هخامنشی را شکست داد. اسکندر پس از فتح ایران، به سوی شرق پیشروی کرد و بخش‌هایی از آسیای مرکزی و هند را نیز فتح کرد. او یک امپراتوری بزرگ و پهناور را ایجاد کرد که از یونان تا هند گسترده شده بود.
اسکندر در سال ۳۲۳ پیش از میلاد در سن ۳۲ سالگی در بابل درگذشت. علت مرگ او دقیقاً مشخص نیست، اما احتمالاً به دلیل بیماری یا مسمومیت بوده است. پس از مرگ اسکندر، امپراتوری او به دست جانشینانش تقسیم شد و سلسله‌های هلنیستی مختلفی در مناطق مختلف ایجاد شدند.
اهمیت و تأثیر اسکندر بر ایران
فتح ایران توسط اسکندر تأثیرات عمیقی بر تاریخ و فرهنگ ایران گذاشت.
- سقوط امپراتوری هخامنشی: فتح ایران توسط اسکندر به پایان امپراتوری هخامنشی منجر شد، که یکی از بزرگ‌ترین و قدرتمندترین امپراتوری‌های تاریخ بود.
- نفوذ فرهنگ یونانی (هلنیسم): پس از فتح ایران، فرهنگ یونانی به شدت در ایران نفوذ کرد. این نفوذ فرهنگی باعث ایجاد تغییراتی در هنر، معماری، زبان و فلسفه ایران شد. بسیاری از شهرهای جدید در ایران تأسیس شدند که به سبک یونانی ساخته شده بودند و مراکز مهمی برای تبادل فرهنگی بین ایران و یونان بودند.
- تأسیس سلسله سلوکیان: پس از مرگ اسکندر، یکی از جانشینانش به نام سلوکوس، سلسله سلوکیان را در ایران تأسیس کرد. سلوکیان برای حدود دو قرن بر ایران حکومت کردند و به ترویج فرهنگ یونانی در ایران ادامه دادند.
- مقاومت در برابر فرهنگ یونانی: با وجود نفوذ فرهنگ یونانی، بسیاری از ایرانیان به حفظ فرهنگ و هویت خود پایبند بودند. این مقاومت فرهنگی در نهایت منجر به احیای فرهنگ ایرانی در دوره اشکانیان و ساسانیان شد.
