واژه پرستار به معنای پرستنده؛ غمخوار و حافظ می باشد. و در فرهنگ لاتین پرستار از لغت Nutricious گرفته شده است که به معنای پروردن ؛ تغذیه کردن و پرورش دادن است. با توجه به این معنا هرگونه مراقبت و مواظبتی که فرد از فرد دیگری اعم از بیمار یا سالم به عمل آورد پرستاری نامیده می شود. تاریخ پرستاری به طور جدایی ناپذیری با تاریخ رشته پزشکی پیوند دارد. قدیمی ترین نوشته های موجود در رابطه با پزشکی و مراقبت، از شرق باستان به دست آمده اند.
نوشته های خطی مربوط به ۱۷۵۰ قبل از میلاد و متعلق به بابلیان در زمان حمورابی وجود دارد که قوانین حقوقی و قضایی درباره ی مشاغل مربوط به پزشکی را در آن جامعه تعریف می‌کند. اگرچه که در تعریف و مفهوم باستانی بیماری، عامل بیماری خدایانی خشمگین هستند که ملت را به خاطر گناهانشان جزا می‌دهند، اما این مساله نیز مانع از تعهد و احساس مسئولیت افراد جامعه و خانواده در قبال بیماران در رسیدگی و مراقبت از بیماران نشد. در قوانین حمورابی، برای برخی مراقبت ها نظیر کار ماماها، شیر دادن به نوزادان و مراقبت از مادران ضعیف شده حقوق در نظر گرفته شده بود.
در مصر باستان
تاسیسات درمانی عمدتا در معابد وجود داشت و در این تاسیسات درمانی زنان خدمتگذار معابد از جایگاه بالایی برخوردار بودند.آنها دست در دست و پا به پای پزشکان کار می‌کردند و از بیماران مراقبتهای پزشکی و پرستاری به عمل می‌آوردند.غالبا برای پرستاری در محیط‌های مسکونی از زنان استفاده می‌شد که آنها غالبا ضروریات علمی را از درون خانواده آموخته بودند و یا به صورت غریزی انجام می‌دادند.
در هندوستان، ۳۰۰ سال قبل از میلاد
مقرراتی برای بهداشت، تهویه و راحتی بیماران در بیمارستان‌ها به اجرا در آمد و مکتوب نگهداری شد.مراقبت از بیماران را مردانی که در این زمینه آموزش دیده بودند بر عهده داشتند. در سال ۲۵۰ قبل از میلاد اولین مدرسه پرستاری در هندوستان آغاز به کار کرد که در آن دانش آموزان اصول، مقررات و مهارتهای پرستاری را از قبیل: آشپزی ، مراقبتهای بدنی و ماساژ را می‌آموختند، یک متن که مدتها بعد و در حدود ۵۵۰ میلادی نگارش شده، توانایی‌ها و مهارت‌هایی که یک پرستار می‌بایست دارا باشد را اینگونه توصیف می‌کند: … او می‌تواند بیمار را به سمت خود جلب کند، در برابر پزشک وفادار است، در بدن، روح و حرف زدن خالص است، باهوش و کارآمد کار می‌کند.
در روم باستان
پرستاری در لابلای خون و جنگ و شمشیر در لژیون های نظامی روم توسعه و رشد پیدا کرد. سربازان تحت آموزش‌های مقدماتی کمک های اولیه قرار می‌گرفتند در همین هنگام نیز حمل بیماران و مجروحان به بیمارستانهای نظامی نیز صورت می‌گرفت که در آنجا و بیمارستانهای نظامی از زنان آموزش دیده در زمینه مقررات پرستاری و پزشکی استفاده می‌شد.
دریونان باستان
در کنار پزشکی سنتی دینی شرقی در پایان قرن پنجم قبل از میلاد مسیح ، پزشکی عقلانی نیز پیشرفت نمود. برای این دوران از علم پزشکی، پزشک سرشناس یونانی بقراط ، در یونان و جهان معنای خاصی دارد. در یونان دانش آموزان پزشکی هم وظیفه داشتند که بعنوان پرستار از بیماران مراقبت کنند.در یک مجموعه ی خطی یونانی در مبحث پزشکی که توسط بقراط نوشته شده، به وضوح مطالبی درباره ی نقش پزشکان در امور مراقبتی بیان شده، بطور مثال یک سلسله مراتب برای دانش آموزان پزشکی وجود دارد که این سلسله مراتب بر اساس سطح تحصیلی ، آنان را به امور مراقبتی مشخص موظف می‌کند، پزشکان در حال تحصیل وظایفی از قبیل غذا دادن و خوراندن دارو به بیماران، پیشبرد درمان را دارند و چگونه بیماران را تحت نظر قرار می‌گیرند و دیگر مفاهیم اساسی پرستاری. اشخاص دیگری نیز بودند که به نام “ناظر بیماران” شناخته می‌شدند و نقش آنها نه تنها مواظبت از بیماران بود بلکه به نوعی دستیاران یا همکاران این پزشکان در بیمارستان‌ها بودند.
در اسلام
پرستاری از شروع جنگهایاولیه در صدر اسلام در میادین جنگها شروعگردیده و تاریخ هزار ساله دارد. در تاریخ اسلامی، به روایتی”کعیبه بنت اسد الاســلامیه” که به “رفیده الاسلامیه” (رفیده الأسلمیه) ، مشهور است بعنوان اولین پرستار اسلام به شمار می‌رود.وی در جنگ بدر شیوه‌های استاندارد مراقبتی را برای سربازان مجروح به کار گرفت به عنوان مثال دادن آگاهی‌های لازم به کادر پرستاریش در مورد ضروریات پزشکی و بهداشتی ، مدیریت کردن مراقبتهای اورژانسی ، یا چگونگی حمل و مراقبتهای مجروحان . در تاریخ از زنان دیگری نیز به عنوان پرستاران صدر اسلام نام برده شده است. از جمله نسیبه، ام سلیمه، ام عطیه، فاطمهعلیها السلام و زینبعلیها السلام .
در اروپای قرون وسطی
رشته پرستاری بعنوان یک تخصص در اصل با اتکا به مفهوم عشق به هم نوع در دین مسیحیت به ویژه در جوامع مذهبی و همچنین بسیاری از صومعه‌های تازه تاسیس گسترش می‌یافت. مشکلات اساسی و مرکزی پرستاران عبارت بود ازطاعون و جذام که هر دو، مابین قرون ۱۳ و ۱۴ میلادی اروپا را درگیر خود نمود و در اصل تبعات جنگهای صلیبی در اروپا بود. برای مراقبت از بیماران جذامی و طاعون زدگان درمانگاه های تخصصی در اروپا تاسیس شد که در آن ها فرقه‌های مذهبی متفاوت مسیحی و غیره بصورت اختصاصی از بیماران مراقبتهای لازم را به عمل می‌آوردند
در آغاز دوران مدرن اروپا
از سال ۱۶۰۰ تا ۱۸۰۰ میلادی، اروپای پروتستان دارای چند بیمارستان درخور توجه بود، ولی هیچ سیستم پرستاری منظم و مرتبی نداشت. تضعیف نقش زن باعث شد که فعالیت پزشکان و پرستاران زن محدود به کمک به همسایگان و خانواده‌های خود شود که بدون حقوق بود و دارای ظرفیت شناخته شده‌ای نبود. در کشورهای کاتولیک راهبه‌ها در بیمارستان‌ها خدمت پرستاری ارائه می‌دادند. نقش رهبری در این زمینه به عهده بنیاد خیریه دختران سن وینست دو پل بود که در سال ۱۶۳۳ بنیان گذاشته شد. در کشورهای کاتولیک بنابر دستور راهبه‌ها در بیمارستان‌ها خدمات پرستاری ارائه می‌شد. گروهی از راهبه‌های کاتولیک گستره کاری خود را به مناطق جدیدی افزایش دادند.
با آغاز سده ۱۸ میلادی
پرستاری و مراقبتهای پزشکی اغلب توسط طیف پایین و بیسواد جامعه انجام می‌شد، همزمان طبق پیشنهادها نظری برای ورود به شغل پرستاری سطح معینی از تحصیلات برای زنان طبقه متوسط تعیین شد. در نتیجه کمبود پرسنل متخصص بسیار به وضوح پدیدار شد.در سال ۱۷۸۱ اولین مدرسهءعمومی پرستاری آلمان در شهر مانهایم توسط “فرانتس آنتوان مای” تاسیس شد. این مدرسه تلاش می‌کرد که یک دوره آموزشی حداقل سه ماهه برای پرستاران برگزار کند. دراتریش جورف دوم اصلاحات اتریش را سامان داد و در سال ۱۷۸۴ بیمارستان عمومی وین آغاز به کار کرد.
پرستاری در قرن نوزدهم
پرستاری وارد شکل جدیدی از حیات خود شد. در سراسر دنیا و همزمان در اروپا جنبش‌های انسان دوستانه و سازمانهای ارگان یافته برای کمک به انسانها تاسیس می‌شد و نیاز به پرستارانی آموزش دیده و حرفه‌ای روز به روز بیشتر احساس می‌شد.در اروپا نگاه به مقوله پرستاری درحال تغییر کردن به یک حرفه بود و در نتیجه در اروپا همگام با جهان نقش و جایگاه اجتماعی یک پرستار در حال تغییر بود. یک پزشک آلمانی به نام تئو دور فلیدنر به همراه همسرش فریدریکه فلیدنر در ۱۳ اکتبر ۱۸۳۶ یک آموزشکده پرستاری برای بانوان پروتستات در آلمان تاسیس کرد تا تاثیرات مضر مراقبت های نا مناسب از بیمارها توسط کادر آموزش دیده نشده کاهش یابد، این آموزشکده و دیگر ارگان‌های هم زمان تاسیس شده در اروپا خود به خوبی مبین اهمیت پیدا کردن جایگاه پرستار در اروپا در قرن نوزدهم هستند.
جنگ جهانی اول باعث بوجود آمدن یک شکاف بزرگ در راه توسعه پرستاری شد، تمام تلاش‌ها برای اتحاد و استاندارد سازی پرستاری متوقف شد، پرستاران در کشورهای جداگانه بر روی رسالت اساسی و اولیه پرستاری که مراقبت از مجروحان جنگی بود می‌پرداختند.در اتریش پس از جنگ و به علت پی بردن به نیاز به پرستاران حرفه‌ای در شرایطی نظیر جنگ، در سال ۱۹۳۳ “گروه فارغ التحصیلان پرستاری اتریش” تاسیس شد.
پرستاری مدرن
درقرن ۱۹ میلادی در آلمان و بریتانیا شروع شد و در سال ۱۹۰۰ در سراسر جهان گسترش یافت. پرستارانی که در مراکز مذهبی با انگیزه‌های مذهبی در حال آموزش دیدن بودند رفته رفته قواعد سختگیرانه پزشکی و سلامت و مراقبت علمی را می‌آموختند که توسط پزشکان تدریس می‌شد. پرستار انگلیسی فلورانس ناینتینگل در چنین مکانی تعلیم دید ولی بعدها نقدهایی به این موسسات داشت.در طول جنگ کریمه نایتینگل نه تنها در نیازها و ضروریات حرفه ای پرستاری همچنین در درک شخصی و چگونگی تعامل در چارچوب شغل خود به شناخت رسید. او در سال ۱۸۵۹ کتابی باعنوان “نکاتی درباره پرستاری” منتشر کرد. این نوشته بعنوان اولین‌ها در زمینه تئوری پرستاری بشمار می‌رود که همچنین توانست شیوه آموزش پرستاری را دچار اصلاحات اساسی نماید.او بدینوسیله بر هنری دونان تاثیر گذاشت، او موسس جنبش جهانی صلیب سرخ و هلال احمر بود و همچنین تاثیر بسیار زیادی در جدایی مدارس تخصصی پرستاری از مراکز مذهبی داشت که منجر به حرفه‌ای شدن و بصورت یک شغل تبدیل شدن پرستاری شد.در ایالات متحده در سال ۱۸۹۹ شورای بین المللی پرستاران تاسیس شد که سخنگوی پرستاری، مرکز ثقل و مرتبط کننده پرستاران در سراسر جهان بود و توسعه شغلی و حرفه‌ای پرستاری را در سراسر جهان ،پیش می‌برد .
پرستاری حرفه‌ای در ایران
برگرفته از پرستاری حرفه‌ای در کشورهای اروپایی است، اولین بار در سال ۱۲۹۴ شمسی میسیونرهای مذهبی در ارومیه مدرسه پرستاری تاسیس کردند و این شیوه بعدها به سایر شهرهای ایران نیز گسترش یافت. در سال ۱۲۹۵ آموزشگاه دیگری در تبریز با پذیرش داوطلبان دارای مدرک سوم متوسطه و به صورت دوره سه ساله به تربیت پرستار مبادرت نمود.در دهه ۳۰ شمسی اساسنامه‌های آموزشگاه‌های پرستاری توسط وزارت بهداری در ایران تدوین شد.
در سال‌های ۱۳۲۰ تا ۱۳۳۸ به ترتیب آموزشگاه‌های پرستاری شرکت نفت آبادان ۱۳۲۰، هلال احمر همدان ۱۳۲۷، تهران ۱۳۲۸، نمازی شیراز ۱۳۳۳ و جرجانی مشهد ۱۳۳۸ تاسیس شدند. انجمن صنفی پرستاران در سال ۱۳۳۶ تشکیل شد و این انجمن به شورای بین‌المللی پرستاری پیوست. از شرایط پذیرش برخی از آموزشگاه‌ها داشتن مدرک دیپلم کامل متوسطه بود.در سال ۱۳۳۷ طبق اساسنامه آموزشگاه‌های پرستاری مصوب شورای عالی فرهنگ، مقرر گردید پذیرش داوطلبان کلیه آموزشگاه‌ها با مدرک کامل متوسطه، دوره تحصیل سه سال و ارزش آن معادل لیسانس پرستاری محسوب گردد.برگرفته از پرستاری حرفه‌ای در کشورهای اروپایی است، اولین بار در سال ۱۲۹۴ شمسی میسیونرهای مذهبی در ارومیه مدرسه پرستاری تاسیس کردند و این شیوه بعدها به سایر شهرهای ایران نیز گسترش یافت. در سال ۱۲۹۵ آموزشگاه دیگری در تبریز با پذیرش داوطلبان دارای مدرک سوم متوسطه و به صورت دوره سه ساله به تربیت پرستار مبادرت نمود.
در سال ۱۳۵۹ با تشکیل شاخه پرستاری ستاد انقلاب فرهنگی برنامه ریزی متمرکز پرستاری توسط این شاخه با استفاده از نظرات صاحب نظران پرستاری صورت گرفت.با تشکیل وزارت بهداشت و درمان آموزش پزشکی، در سال ۱۳۶۵ و ایجاد دانشکده‌های پرستاری و مامایی ، کیفیت آموزش پرستاری توسعه فراوان یافت. به گونه‌ای که از سال ۱۳۶۵ آموزش پرستاری در جهت فلسفه جامع گرا، جامعه نگر و جامع نگر گام‌های موثری برداشته است.در سال ۱۳۶۹ انجمن پرستاری ایران بعنوان اولین تشکل صنفی پرستاری بعد از انقلاب تاسیس گردید.
در سال ۱۳۷۳ برنامه کارشناسی رشته پرستاری در راستای آموزشی جامعه نگر تدوین و در سال ۱۳۷۴ برنامه به تصویب شورای عالی برنامه ریزی وزارت فرهنگ و آموزش عالی رسید. پس از تشکیل شورای عالی برنامه ریزی علوم پزشکی در وزارت بهداشت درمان و آمورش پزشکی این برنامه تحت نظارت کامل وزارت خانه قرار گرفت. و بعد از پی گیری فعالان پرستاری اساسنامه قانون نظام پرستاری در ۲۱ مرداد ۱۳۸۰ تصویب شد
شورای بین‌المللی پرستاران ICN
در سال ۱۸۹۹ شورای بین‌المللی پرستاران (آی سی ان) به عنوان فدراسیونی جهانی از سازمانهای پرستاری دنیا در لندن تشکیل شد. این سازمان در واقع یک انجمن متشکل از ۱۳۰ انجمن حرفه‌ای پرستاری ملی است و رسالت آن نمایندگی میلیون‌ها پرستار در سراسرجهان می‌باشد. این شورا به صورت رسمی در سال ۱۸۹۹ آغاز به کار کرد ولی اولین نشست واضح این شورا پنج سال بعد یعنی در سال ۱۹۰۴ در برلین برگزار شد که در آن گروه‌های پرستاری به نمایندگی از انگلستان ، ایرلند ، ایالات متحده و آلمان حضور داشت. مقر اصلی این سازمان هم اکنون در شهر ژنو در کشور سوئیس قرار دارد.
منشور اخلاقی پرستاری
ICN در سال ۱۹۵۳ یک منشور اخلاقی برای پرستاری بنا نهاد که آخرین بار در سال ۲۰۰۶ ویرایش شد. این منشور باید جایگاه اجتماعی پرستاری را در جامعه روشن نماید و خط و مشی حرفه‌ای پرستاری را در با توجه به حقوق بشر تقویت کند. این اصول یک درک جامع از پرستاری را بیان می‌کنند و جهت گیری کلی آن را مشخص می‌نمایند.
طبق منشور اخلاقی ICN ، پنج وظیفه اصلی پرستاری عبارند از:
اشاعه سلامت
پیشگیری از بیماری‌ها
بازسازی و حفظ سلامت
کاهش درد
حراست از زندگی و کرامت انسان
منبع: تاریخ ما
تبلیغ: مرکز پرستاری مراقبتی توان پرستار (شماره پروانه : ۴۰۶۴۳۰) دارای مجوز رسمی از وزارت بهداشت،درمان و آموزش پزشکی
خدمات مرکز: پرستاری از سالمند، بیمار و کودک در منزل
خدمات پرستاری در منزل(تزریقات،پانسمان، سرم ، سونداژ و…)
ویزیت توسط پزشک در منزل
مراقبت از بیماران ICU – CCU و آلزایمری و پوشکی در منزل
مشاوره و درمان تخصصی و تضمینی زخم بستر
فروش و اجاره انواع دستگاه ها و تجهیزات پزشکی ( پرستاری از سالمند )
دفتر مرکزی: تهران- ولیعصر- نبش فاطمی – پ ۶ واحد ۹
شماره تماس دفتر مرکزی: ۸۸۸۹۵۸۵۳
شماره تماس دفتر پیروزی: ۳۳۰۵۳۵۳۶
شماره تماس دفتر سعادت آباد :۲۶۷۶۴۹۸۰
پشتیبانی شبانه روزی:
۰۹۹۰۰ ۱۳۳ ۷۰۰
۰۹۹۰۰ ۱۳۳ ۹۰۰
