مزدكيان‌

مزدك‌ كه‌ بود؟
2-1- « مزدك‌ كسی‌ است‌ كه‌ در روزگار قباد ، پدر انوشیروان‌، ظهور كرد، و قباد را به‌ مذهبش‌ فراخواند و قباد دعوت‌ او را اجابت‌ كرد. و انوشیروان‌ بر خواری‌ و افتراء او آگاهی‌ یافت‌، پس‌ او را طلب‌ كرد، او را یافت‌، او را كشت‌. ابوعیسی‌ وراق‌ حكایت‌ كرد كه‌ قول‌ مزدكیان‌ در دو عالم‌ و دو اصل‌ مانند قول‌ بسیاری‌ از مانویان‌ است‌، جزء این‌ كه‌ مزدك‌ می‌گفت‌ كه‌ نور به‌ قصد و اختیار عمل‌ می‌كند و ظلمت‌ به‌ خبط‌ و اتفاق‌ عمل‌ می‌نماید. و نور عالم‌، حساس‌ و لمت‌ جاهل‌، كور است‌ و آمیزش‌ نور و ظلمت‌ به‌ اتفاق‌ و خبط‌ بوده‌ است‌ نه‌ به‌ قصد و اختیار، و همچنین‌ رهایی‌ ] نو از ظلمت‌ [ به‌ اتفاق‌ رخ‌ می‌دهد، نه‌ به‌ اختیار.
2-2- مزدك‌ مردم‌ را از مخالفت‌ و دشمنی‌ و جنگ‌ نهی‌ می‌كرد. و چون‌ اكثر آن‌، به‌ سبب‌ زن‌ و اموال‌ روی‌ می‌دهد، زن‌ را حلال‌ و اموال‌ را مباح‌ گردانید و مردم‌ را در آنها شریك‌ كرد، چنان‌ كه‌ در آب‌ و آتش‌ و علف‌ شریك‌ هستند. و از او روایت‌ شده‌ است‌ كه‌ امر به‌ قتل‌ نفوس‌ داده‌ تا آنها را از شر و آمیختگی‌ با ظلمت‌ رها كند.

2-3- و مذهب‌ او در اصول‌ و اركان‌ این‌ است‌ كه‌ آنها سه‌ هستند: آب‌ و خاك‌ و آتش‌. و هنگامی‌ كه‌ با هم‌ درآمیختند، از آمیزش‌ آنها مدبر خیر و مدبر شر و وجود آمدند، پس‌ آنچه‌ از پاكیزگی‌ آنهاسا، مدبر خیر است‌ و آنچه‌ از كدری‌ آنهاست‌، مدبر شر.

2-4- از او روایت‌ شده‌ است‌ كه‌ معبودش‌ در جهان‌ برین‌ بر كرسی‌ نشسته‌ است‌، مانند نشستن‌ خسرو 258 در جهان‌ زیرین‌، و در برابر او چهار نیرو است‌: نیروی‌ تمیز، و فهم‌، و حفظ‌، و سرور، چنان‌ كه‌ در برابر خسرو چهار شخص‌ هستند: موبد موبدان‌، و هیربد بزرگ‌، و سپهبد، و رامشگر.
و آن‌ چهار، كار جهان‌ را به‌ یاوری‌ هفتی‌ كه‌ فروتر از آنهاست‌ اداره‌ می‌كنند: سالار، و بیشكار، و بالوان‌، و براون‌، و كازران‌، و دستور، و كودك‌. و این‌ هفت‌ در دوازده‌ روحانی‌ می‌گردند: خواننده‌، و دهنده‌، و ستاننده‌، و برنده‌، و خورننده‌، و دونده‌، و كشنده‌، و زننده‌، و كننده‌، و آبنده‌، و شونده‌، و باینده‌.

2-5- و هر انسانی‌ را كه‌ این‌ قوای‌ چهار و هفت‌ و دوازده‌ جمع‌ شود در جهان‌ زیرین‌ ربانی‌ می‌شود، و تكلیف‌ از او برمی‌خیزد. گوید، پادشاه‌ جهان‌ برین‌ فرمانروایی‌ می‌كند با حرفهایی‌ كه‌ مجموع‌ آنها نام‌ مهین‌ است‌. و كسی‌ كه‌ از آن‌ حرفها چیزی‌ تصور كند راز بزرگ‌ بر او گشوده‌ می‌شود. و كسی‌ كه‌ از آن‌ محروم‌ بماند، در برابر قوای‌ چهارگانه‌ی‌ روحانی‌، در كوری‌ جهل‌ و نسیان‌ و بلادت‌ و غم‌ می‌ماند».

2-6- شهرستانی‌، مزدكیان‌ را در فرقه‌های‌ متعدد معرفی‌ می‌كند از جمله‌: كودكیان‌ ، ابوسلیمان‌ ، ماهانیان‌ و سپیدجامگان‌ . و كودكیان‌ در نواحی‌ اهواز فارس‌ و شهر زور هستند و دیگران‌ در نواحی‌ سغد، سمرقند و چاچ‌ و ایلاق‌ هستند.
منبع