ایوان کسری
ایوان کسری یا ایوان مدائن کاخ نامدار ساسانی است که به دست عربها ویران شد و بازمانده های آن در نزدیکی بغداد عراق،گویای دردهای نهفته از دوران دور است.این کاخ انسان را به یاد پادشاهان معروف ساسانی از جمله انوشیروان و به ویژه خسروپرویز می اندازد که در دوران آنها تجمل و کاخ آرایی اوج گرفت.زرینکوب در اینباره میگوید:
ایوان کسری،که بعدها جز ویرانه یی به نام طاق کسری از آن باقی نماند،در عصر خسرو یک نمونۀ جلال و عظمت قرن وی به شمار می رفت.حتی نیم قرن بعد کسانی که در هنگام فتح تیسفون به دست اعراب آن را به چشم خویش دیدند به نظر آنها چنان آمد که گویی تازه از زیردست بنّا بیرون آمده باشد و با این حال چندی بعد،به دنبال فتح تیسفون،ایوان چنان به ویرانی افتاد که شبانان صحرا،گوسفندان خود را گه گاه برای استراحت به داخل آن ایوان رفیع می آوردند.این ایوان عظیم،که قرنها بعد از ویرانیش مشاهدۀ بقایای تأثرانگیز آن یک قصیدۀ معروف را به بحتری شاعر عرب و یک چکامۀ ممتاز را به خاقانی شاعر ایرانی الهام کرد در کنارۀ تیسفون در محله اسبانبر و در جانب شرقی دجله واقع بود.هرچند بر وفق بعضی روایات سابقه اقدام به بنای آن به عهد شاپور ذوالکتاف می رسید ایجاد و بنای واقعی آن به اهتمام خسرو انجام شد و هم به نام او ایوان کسری خوانده شد.آثار ویرانه های دیگر هم که هنوز در اطراف خرابه طاق آن باقی است شاید یادگار شاپور،یا بازماندۀ بناهایی باشد که به وسیلۀ خسرو دوم بر بنای ایوان افزوده شد.این ایوان پرآوازه در وقتی که به وسیلۀ خسرو اول بنا شد و در مدتی هم که بعد از او مقر دربار آخرین پادشاهان ساسانی گشت،بنایی عظیم،رفیع و باشکوه بود.با دیوارهای ضخیم،سقف های بلند،طاق نماهای مجلل و کنگره های خیال انگیز که وسعت تالارها و فرشها و تزیینات آن نیز،مثل خود بنا بیش از احساس زیبایی،احساس عظمت را در خاطر ناظران برمی انگیخت.تالار بزرگ ایوان محل بار پادشاهانه بود.تالار در آن هنگام با فرش های منقش و نقش های معرق تزیین می شد.در جریان مراسم بار هم هریک از حاضران در جایگاه خاص از پیش تعیین شدۀ خویش می ایستاد و با رعایت حداکثر دقت و انضباط در امور،سعی می شد حضور خسرو هرچه ممکن بود هیبت و ابهت بیشتری را در حاضران و باریافتگان القاء نماید.این بنا که تمام جلال و عظمت خسرو در هنگام بارعام،و مخصوصاً در مواردی که سفیران و فرستادگان خارجی در آن پذیرفته می شدند،آنجا به نمایش گذاشته می شد در عین حال کمال تحول و توسعۀ هنر معماری ساسانی را جلوه می داد.
بنمایه از روزگاران،زرینکوب،نشر سخن،چ ۱۳م،سال ۱۳۹۱،صص۲۷۰-۲۷۱ و نگاره از ویکیپدیا
