کتاب مقدس عهد قدیم و جدید Bible

متونِ مقدس یهودیت و مسیحیت. كتاب مقدسِ مسیحى شامل عهد عتیق و عهد جدید است. در آیین كاتولیك و كلیساى ارتدوكس شرقى، عهدعتیق مقدارى بزرگ تر است و این بدان سبب است كه بعضى از كتاب ها یا بخش هایى از كتاب ها كه در آیین پروتستان آپوكریف شناخته شده، نزد آنان پذیرفته شده است. كتاب مقدسِ یهودى تنها شامل كتاب هایى است كه در مسیحیت به «عهد عتیق» شناخته شده است. ترتیب كتاب هاى قانونى در یهودیت و مسیحیت تفاوت چشمگیرى دارد، اما ترتیب آنها نزد پروتستان ها و كاتولیك ها تا حد زیادى شبیه یك دیگر است.

یهودیان از دیرباز متون مقدس خود را به سه بخش تقسیم كرده اند: تورات (به معناى قانون یا شریعت) یا اسفار پنج گانه; نبییم (پیامبران) و كتوبیم (نوشته ها) یا سپنتانامه. اسفار پنج گانه به همراه كتاب یوشع را مى توان گزارشى از سرگذشت تبدیل اسرائیل به یك ملت و دست یازى آنان به سرزمین موعود دانست. بخشى كه «پیامبران» نامیده مى شود، این داستان را ادامه مى دهد و تثبیت و تحولات سلطنت و ابلاغ پیام هاى پیامبران به قوم را توضیح مى دهد. بخش نوشته ها شامل تأملات درباره جایگاه شر و مرگ در میان اشیا (ایوب و كتاب جامعه)، آثار منظوم و سایر كتاب هاى تاریخى است.

بخش آپوكریف عهدعتیق، به نظر مى رسد دو هدف را هم زمان دنبال مى كند: نخست پر كردن پاره اى از خلأهاى موجود در كتاب هایى كه در قانونى بودن آنها شكى نیست. دوم رساندن تاریخ قوم اسرائیل به قرن دوم پیش از میلاد.

عهدجدید، همانند عهدعتیق، عبارت است از مجموعه اى از كتاب ها كه از جمله آنها ادبیات و آثار آغاز مسیحیت است. اناجیل چهارگانه به زندگى، شخص و تعالیم عیسى مسیح، به همان صورتى كه جامعه مسیحى نخستین به خاطر داشت، مى پردازد. «اَعمال رسولان» داستان مسیحیت از رستاخیز عیسى تا پایان دوران پولس را بیان مى كند. «نامه ها» یا «رساله ها» مكاتباتى است از سوى رهبران مختلف كلیساى اولیه مسیحى كه پیغام كلیسا را براى رفع نیازها و مشكلات مختلف جماعات اولیه مسیحى به كار مى گرفتند. «مكاشفه یوحنا» تنها نماینده از سبك گسترده ادبیات عرفانى است كه در جنبش اولیه مسیحى ظاهر شد.

نقادى كتاب مقدس: رشته اى كه به تحقیق درباره پرسش هایى در باب متن، چگونگى تألیف و تاریخ عهد عتیق و عهد جدید مى پردازد.نقادى كتاب مقدس زمینه را براى تفسیرمعناداركتاب مقدس فراهم مى سازد.

شكل هاى اصلى نقادى كتاب مقدس عبارت اند از: (1) نقادى متن (textual)كه توجه آن به تعیین متن اصیل یا معتبرتر است. (2) نقادى زبان شناختى (philological) كه عبارت است از تحقیق در باره زبان هاى كتاب مقدس براى به دست آوردن شناختى دقیق تر از واژگان، دستور زبان و سبك آن دوره. (3) نقادى ادبى (literary) كه تمامى توجه آن به سبك هاى مختلفى است كه متن در آن شكل گرفته و هدف آن كشف شواهدى است براى اثبات تاریخ نگارش، نویسنده و كاركرد اصلى بخش هاى مختلف نوشته اى كه كتاب مقدس را تشكیل مى دهد. (4) نقادى سنت (tradition)كه مى كوشد تا به بررسى ریشه هاى تحولات سنت هاى شفاهى بپردازد كه بر آثار مكتوب مقدم بوده است. (5) نقادى شكلى (form)كه آثار مكتوب را براساس شكل هاى پیش ادبى مانند مَثَل (parable) یا سروده (hymn)طبقه بندى مى كند.

سایر مكاتب نقادى كتاب مقدس كه به دنبال روش هاى تفسیرى تر هستند، یعنى به كشف معناهاى اصلى متون توجه دارند، شامل نقادى ویرایشى (redaction)است كه به مطالعه این مى پردازد كه چگونه نویسندگان و تدوین كنندگان نهایى این اسناد را گردهم آوردند; و نقادى تاریخى كه در صدد تفسیر نوشته كتاب مقدس در بستر اوضاع و احوال تاریخى آنان است.

الهام كتاب مقدس: این ادعا كه نویسندگان كتاب هاى مقدس با هدایت خاص الهى عمل كردند. تا حد زیادى، این امر بسط ادعاى مكاشفه الهى و این باور است كه غیب گویان، رؤیابینان و پیامبران نه تنها «محتوا»ى پیام، كه شكل و حتى خود كلمات آن را از منبعى الوهى دریافت كردند. از این رو، در یونان باستان پیام هاى غیبى دلفى (و نیز سایر معابد) سخن الوهیت بود. در كتاب مقدس عبرى، خداى اسرائیل نه تنها كلمات را در دهان پیامبران و سایر پیام رسانانِ منصوب شده مى گذارد، بلكه به آنان دستور مى دهد تا آنها را به همان صورتى كه دریافت كرده اند بنویسند. عهد جدیدِ مسیحى این كیفیت الهام شده را درباره كتاب مقدس عبرى تأیید مى كند و سرانجام رسولان مسیحى و نویسندگان انجیل ها كسانى شمرده شدند كه به وسیله روح القدس الهام شده اند. آموزه توحیدى ازآنِ اسلام است كه براساس آن، نویسنده قرآن تنها خدااست ومحمد]ص [فقط كاتب  اوست.

ظهور شیوه مطالعه كتاب مقدس به گونه تاریخى ـ نقادى در یهودیت (به وسیله فیلسوفانى مانند بندیكت اسپینوزا) و در مسیحیت، موجب بروز بحرانى میان آموزه الهام بودن كتاب مقدس و تحقیقات علمى و به همراه آن بعضى از مناقشات الهیاتى در قرن نوزدهم و بیستم شد.

منبع كتاب مقدس: هر یك از مطالب اصلى شفاهى یا كتبى كه به نگارش كتاب مقدسِ یهودى و مسیحى كمك رساند. نویسنده بیشتر بخش هاى عهد عتیق افرادى گمنام اند و در موارد بسیارى معلوم نیست كه نویسنده آن فردى خاص بوده است یا یك گروه. با این حال، با ارزیابى دقیق شواهد درونى و به مدد مكتب هاى مختلف نقادى كتاب مقدس، محققان توانسته اند منابع خاصى را شناسایى كنند و آنها را به گونه اى گاه شمارانه مرتب كنند.

شیوه هایى كه به وسیله آن منابع اصلى اسفار پنج گانه تمییز داده شود و گاه شمارى آن تعیین شود، نخستین تصویر روشن از ادبیات و تحولات دینى قوم بنى اسرائیل را ارائه مى كند. نام هایى كه امروزه این منابع بدان شناخته مى شوند، به ترتیبى گاه شمارانه چنین اند: منبع یهوه اى (Yahwist) یا Jدلیل این نام گذارى آن است كه براى خدا نامى عبرى را به كار برده است كه حرف نویسى انگلیسى آن YHWHاست (و به جهت شكل آلمانى JHVHمنبع Jنامیده شده است); منبع الوهیمى یا Eكه تمایزش از منبع قبل به دلیل اشاره به خداوند با كلمه الوهیم (Elohim) است; منبع تثنیه اى (Deuteronomist) یا منبع Dكه واژگان و سبك خاصش آن را متمایز كرده است; و منبع كاهنى(Priestly Code)كه راهنمایى هاى مبسوطى در باب شعایر دینى دارد.

از آن زمان منابع بسیار دیگرى براى عهد عتیق شناسایى شده است كه از جمله آنها دو كتاب از نخستین كتاب هاى اولیه مكتوبات عبرى است كه امروزه اثرى از آنها نیست و بخش هایى از آن در روایات اولیه جاى داده شده است. این كتاب ها كه عبارت اند از كتاب جنگ هاى یهوه و كتاب یاشار، (به معناى «عادل و درست») احتمالا به صورت شعر بوده اند.

منابع عهد جدید عبارت است از نوشته هایى اصلى اى كه كتاب مقدسِ مسیحى را پدید مى آورد و به همراه سنت شفاهى بر آنها سبقت داشت. از سه انجیل نخست به «اناجیل همدید» یاد مى شود، به این معنا كه منبع مشتركى دارند. دیدگاه معاصر بر این عقیده است كه مرقس منبع متى و لوقا بوده و دو كتاب اخیر منبع مشترك دیگرى به نام Q داشته اند كه برگرفته از واژه آلمانى quelle به معناى منبع است كه عمدتاً همان گفته هاى عیسى است. انجیل یوحنا به وضوح حكایت از سنتى مستقل دارد.

در حالى كه بیشتر نویسندگان عهد عتیق ناشناخته اند، بخش عمده منابع عهد جدید معلوم است و رسالت اساسى تحقیقات مربوط به آنها این است كه متون را تا آنجا كه شدنى است به دست نوشته هاى اصلى برگردانند.

منابع اصلى قرائن و ادله مورد نظر، همان دست نوشته هاى یونانى از سده دوم تا سده پانزدهم است كه حدود پنج هزار دست نوشته از این مجموعه امروزه شناخته شده است و نسخه هاى اولیه به سایر زبان ها مانند سریانى، قبطى، لاتین، ارمنى و گرجى است.

در مجموع از این منابع به «شواهد» یاد مى شود. اغلب نسخه هاى معتبر و موثق كتاب مقدس در ترجمه هاى معاصر بر متنى جامع الشواهد (eclectic)استوار است كه شواهد حاكى از برداشت هاى متفاوت در آن آورده شده است. در این موارد، بهترین برداشت از متن و سبك شناخته شده نویسنده ترجیح داده شده است.

كوشش هایى كه براى فراتر رفتن از نوشته هاى اصلى به منظور بازسازى سنت شفاهى قبل از آن صورت مى گیرد شكلى از نقادى كتاب مقدس معروف به نقادى سنت است. امروزه محققان كوشیده اند تا با استفاده از این شیوه، كلمات واقعى عیسى را با حذف اضافات و ملحقات (accretions)كشف كنند.

ترجمه كتاب مقدس: هنر و عمل ارائه كتاب مقدس به زبان هایى غیر از زبان هایى كه این كتاب ها در اصل بدان نوشته شده بود. هم عهدعتیق و هم عهدجدید تاریخ درازى در ترجمه دارند.

تقریبا تمامى عهد عتیق در اصل به زبان عبرى نوشته شد و تنها بخش هاى اندكى به آرامى بود. هنگامى كه امپراتور فارس ساحل شرقى مدیترانه را در اختیار گرفت، زبان آرامى به زبان غالب در منطقه تبدیل شد و این آرزو به وجود آمد كه كتاب هاى اسفار پنج گانه (شامل سفر پیدایش، خروج، لاویان، اعداد و تثنیه) از عبرى به زبان رایج ترجمه شود. ترجمه به دست آمده ( Targumsترگوم برگرفته از واژه آرامى meturgeman به معناى مترجم) بعد از ازبین رفتن طومارهاى عبرى به حیات خود ادامه داد.

در اواسط سده سوم پیش از میلاد، زبان یونانى زبان غالب بود و محققان یهود ترجمه مجموعه قانونى كتاب مقدس عبرى به زبان یونانى را آغاز كردند. از آنجا كه سنت بر این باور بود كه هر یك از دوازده قبیله اسرائیل شش دانشمند را براى انجام این طرح در نظر گرفتند، نسخه یونانى این كتاب مقدسِ یهودى بعدها (در لاتین) به هفتادى(septuagintبرگرفته از septuagintaبه معناى هفتاد) معروف شد.

نوشته هاى عبرى، تنها كتاب مقدسى بود كه كلیساى اولیه مسیحى مى شناخت و با گسترش آیین جدید (مسیحیت) در سراسر جهانِ یونانى زبان، مسیحیان نیز ترجمه هفتادى را پذیرفتند. در همین حال، بسیارى از كتاب هاى كتاب مقدس مسیحى، عهد جدید، از همان ابتدا به زبان یونانى نوشته یا ضبط شد، در حالى كه سایر كتاب ها چه بسا به زبان آرامى ضبط شد.

گسترش مسیحیت، ترجمه هاى بیشترى از عهد عتیق و عهد جدید به زبان هاى قبطى، اتیوپایى، گوتیك، و مهم تر از همه، لاتین را ضرورى ساخت. در سال 405، قدیس جروم ترجمه اى به زبان لاتینى را به پایان رساند كه پایه آن در وهله اول ترجمه هفتادى و سپس اصل عبرى كتاب مقدس بود. این نسخه معروف بهوولگات باوجوداشتباهات نسخه نویسان به نسخه معیارِ مسیحیت غرب براى مدت هزار سال یا بیشتر تبدیل شد.

محققان یهود در مكتب هاى تلمودىِ فلسطین و بابل در حدود قرن ششم بعد از میلاد كوشیدند تا متون مقدس یهودى را احیا و تنظیم كنند و آنها را به شكل معتبر عبرى بازگردانند. آنان قرن ها بر روى متنى سنتى كار كردند كه به متن ماسورایى (Masoretic Text)معروف است و از هنگام تكمیلش در سده دهم مقبولیتى عام و فراگیر یافته است.

نسخه لاتینى جروم معروف به وولگات پایه و اساس ترجمه هاى عهدعتیق و عهدجدید به زبان هاى سُریانى، عربى، اسپانیایى و زبان هاى بسیار دیگرى از جمله انگلیسى بوده است. وولگات اساسى براى نسخه دوئه ران Douai Reims(عهد جدید 1582، عهد عتیق 1609 ـ 1610)، تنها كتاب مقدس انگلیسى در كلیساى كاتولیك روم تا قرن بیستم، بوده است.

دانش جدید در قرن پانزدهم و شانزدهم مطالعه زبان یونان باستان را زنده كرد و به ترجمه هایى جدید انجامید كه یكى از آنها به وسیله اومانیست هلندى، دسیدرئوس اراسموس، انجام شد. او در سال 1516 نسخه اى از عهد جدید را منتشر كرد كه متن یونانى را به همراه ترجمه اى از خود او به لاتینى به همراه داشت. در همین زمان، مارتین لوتر نخستین ترجمه كامل خود از اصل یونانى و عبرى را به زبان روز اروپا در آلمان عرضه كرد. ترجمه عهدجدید او به زبان آلمانى در سال 1522 منتشر شد و ترجمه كامل كتاب مقدس در سال 1534.

اولین نسخه كامل كتاب مقدس به زبان انگلیسى در سال 1382 انجام شد كه به جان ویكلیف و پیروانش نسبت داده مى شد. اما در حقیقت كار دانشورى به نام ویلیام تیندال بود كه از سال 1525 تا 1538 عهدجدید و بخشى از عهدعتیق را ترجمه كرد و الگویى براى رشته اى از ترجمه هاى بعدى به زبان انگلیسى شد. سرآمد همه ترجمه هاى انگلیسى، نسخه كینگ جیمز (1611 كه در انگلستان به «نسخه معیار» شهرت داشت) بود. این نسخه را 54 دانشور كه منصوب كینگ جیمز اول بودند، فراهم آوردند.

نزدیك عصر اختراع چاپ در سال 1450، تنها 33 ترجمه مختلف از كتاب مقدس وجود داشت; اما در حدود سال 1800 تعداد ترجمه ها به 71 ترجمه رسید و در پایان قرن بیستم تمامى متن كتاب مقدس به 325 زبان ترجمه شد و بخش هایى از كتاب مقدس در بیش از 1800 زبان از زبان هاى جهان منتشر شد.

See: “Bible” in Merriam – Webster’s Encyclopedia of World Religions, P. 130.

ب. ح

منبع  = http://religions.ir