شورش دستار زرد

شورش دستمال زردها، نام یک قیام دهقانی است در ۱۸۴ پس از میلاد علیه امپراتور لینگ از سلسله هان. این شورش نام خود را از رنگ پارچه‌ای که شورشیان به سر خود می‌بستند گرفته‌است. این طغیان با جوامع مخفی تائویست در ارتباط بود و به نقطهٔ عطفی در تاریخ تائویسم بدل شد.

علل شورش

دلیل اصلی این آشوب بحران کشاورزان بود؛ بعلت قحطی بسیاری از دهقانان و نظامیان سابق در شمال کشور مجبور به مهاجرت به جنوب شدند، جایی که زمینداران بزرگ از مازاد نیروی کار سوء استفاده کرده و به مال اندوزی پرداختند. این وضعیت با طغیانهای رود زرد در مسیر پایینی آن وخیمتر شد. فشار بیشتری نیز از طریق افزایش مالیات به منظور تقویت استحکامات جاده ابریشم و پادگانها برای جلوگیری از تهاجم بیگانگان، بر دهقانان وارد آمد. در این شرایط بود که زمینداران و کشاورزان فاقد زمین مسلح شده و در صد و هفتادم زمینهٔ آغاز شورش مهیا شد.

همزمان، قدرت سلسله هان رو به افول گذاشته بود. قدرت زمینداران، قبل از اینهم یک مشکل حکومت بود، اما تا زمان شورش این خواجگان درباری بودند که از طریق نفوذ بر امپراتور قدرت زیادی به دست آورده و از آن در جهت ثروت اندوزی بهره می‌بردند. ده تن از قدرتمندترین این خواجگان گروهی موسوم به ده حاجب دائم را تشکیل داده و امپراتور نیز یکی از آنان (ژانگ رنگ) را به نام پدر صدا می‌زد. در نتیجه دربار عمیقاً در فساد و ناتوانی فرورفته و اضافه بر آن سیل‌ها و قحطی نیز به نشانهٔ فقدان تأیید آسمانی (فره ایزدی) امپراتور نالایق در نظر گرفته می‌شدند.

به دلیل هدف گروه شورشی دستار زرد به رهبری ژانگ جیائو که شروعی دوباره بود این آشوب به خطرناکترین دشمن خاندان حاکم تبدیل شد. ژانگ به منظور کسب آمادگی برای شورش، مریدان خود را برای به دست آوردن حمایت و سازماندهی مردم به شمال چین فرستاد. آن‌ها در راه آماده‌سازی مردم به وسیلهٔ سیاسیون ناراضی محلی و قحطی و مشکلات در میان کشاورزان تهییج شدند. آن‌ها همچنین متحدانی در خود دربار داشتند و کارمندان دولت نیز فعالیت‌های آنان را نادیده گرفته یا از سوی شورشیان تهدید می‌شدند.

ژانگ جیائو قصد آن را داشت که شورشیان همزمان علم طغیان را بردارند، اما قبل از صدور دستور برای دست به سلاح بردن، نقشهٔ قیام لو رفت و عده‌ای از هواداران شورش در لو یانگ دستگیر و اعدام شدند و در استانها نیز قیام زودتر از موعد مقرر در ماه دوم سال ۱۸۴ به راه افتاد. علی‌رغم آغاز پیش از موعد و در نتیجه فقدان هماهنگی لازم، ده‌ها هزار مرد سر به شورش برداشتند، دفاتر دولتی غارت و تخریب شدند و ارتش سلطنتی به حالت تدافعی واداشته شد.