جلال الدین خوارزمشاه و پایان سلسله خوارزمشاهیان

سلطان جلال الدین خوارزمشاه فرزند علاالدین محمد خوارزمشاه آخرین پادشاه سلسله خوارزمشاهی بود. در زمان حمله مغولان به ایران سلطان جلال الدین خوارزمشاهی در برابر یورش مغولان وحشی ایستادگی کرد و چندین جنگ بین او و مغولان درگرفت. پس از جنگ پروان که با شکست سنگین مغولان پایان یافت، چنگیز خان مغول خود وارد جنگ شد، در گذرگاهی بنام نیلاب در رود سند دو سپاه به هم رسیدند چنگیز گذرگاه را بست، سلطان جلال الدین از یک سو رودخانه خروشان سند و در سوی دیگر سپاه بیشمار و وحشی مغول را رو در روی خود می دید. با وجود این امید خود را از دست نداد و وارد میدان نبرد شد بطوری که کاتب سلطان جلال الدین می گوید:(مردانه و با سپاهی اندک در برابر چنگیز خان ایستاد و حمله کرد و آن جمع را از هر سو بتاخت، چنگیز تا این را بدید پشت به جنگ نموده بگریخت).

در ابتدا پیروزی با سلطان جلال الدین بود اما حدود ده هزار نفر از افراد زبدع لشگر مغول به نام بهادر که برای نیروهای ایران کمبن کرده بودند حمله کردند و چیدمان سپاه ایران را بهم ریختند در نتیجه عده ای کشته و عده ای خود را به آب زدند و در آب غرق شدند و هر لحظه جنگ سخت تر می شد. پس از آن سلطان جلال الدین مرگ در امواج سند را بر سرافکنده مردن در برابر چنگیز ترجیح داد و خود را بی هراس از مرگ به دل امواج سند زد و توانست خود را از چنگال مرگ برهاند.

حمدالله مستوفی می گوید:(سلطان جلال الدین با هفتصد مرد جنگی بی کشتی از آب سند عبور کرد) چنگیز وقتی این صحنه را دید رو به پسرانش کرده و گفت : از پدر، چنین پسر باید.همچنین چنگیز گفت اگر من صد مرد جنگی مثل و داشتم جهان را می گرفتم. این مقاومت او را اسوه مقاومت جهان اسلام در زمان حمله مغولان کرد. و باعث شد یکی از معدود سلاطین بعد از اسلام شود که از او به نیکی یاد می شود. بعد از این جنگ او از خلیفه در بغداد کمک خواست اما خلیفه کمی به او نکرد بنابر این بعد از تسخیر آذربایجان و اصفهان دوباره با لشکر مغول جنگید و آنها را تارومار کرد چنگیز لشکر دیگری را فرستاد ولی اینبار بخت با جلال الدین یار نبود بنابراین باز به سمت آذربایجان عقب نشت که در سال ۶۲۸ در کوه های نزدیک کردستان توسط افراد ناشناسی به قتل رسد. با مرگ او پرونده حکومت خوارزمشاهی نیز بسته شد.