اسطورۀ ایزیس و اوزیریس

از مجموعه ایزدان مصری، ایزیس (Isis) و اوزیریس (Oziris) با توجه به منشأ حیاتی که به آن ها نسبت داده شده است از اهمیت فراوانی در تاریخ برخوردارند. اوزیریس از زمان های بسیار دور خداوند غله و ایزد رود نیل بود و مانند نیل زندگی را به همگان می بخشید. او به ساکنان زمین و اطرافیان می آموخت که چه غلاتی بکارند و چگونه زمین را آبیاری کنند و چگونه از سیلاب ها جلوگیری نمایند. طبق اساطیر مصری اوزیریس وارث زمین و آسمان بر همه جا فرمان می راند و ثروت و امنیت را در کشور ترقی داد و همۀ هنرها را به مصریان آموخت و آنان را از توحش به تمدن راهنمایی کرد و در همه جا هواخواه مردم و پشتیبان امنیت و صلح و نیکی بود. اوزیریس این کارها را با دستیاریِ همسرش ایزیس انجام می داد. با توجه به استقبال همگانی و نام آوری اوزیریس در جهان، برادرش «سث» (Seth) بر او رشک برد و پس از دست یافتن او را کشته و جسدش را به آب انداخت. گویا جریان مرگش به این صورت بوده است که قبلاً از طرف سث صندوقی تهیه شده بود که به اندازۀ قامت اوزیریس بود. پس از آنکه سث از یک مسافرت برگشت این صندوق را به میهمانی آورد و به میهمانان گفت این صندوق را به کسی خواهد بخشید که در آن بخوابد و آن به اندازۀ قامتش باشد. چند نفر از میهمانان این صندوق را آزمایش کردند ولی به بهانه هایی نصیبشان نشد و وقتی اوزیریس در صندوق جای گرفت درِ آن را محکم کردند و به نیل انداختند. ایزیس به جست و جوی شوهرش پرداخت و او را باز یافت و جسد را نزد پسرش هوروس (Horus) که در باتلاق ها تبعید بود مخفی کرد، سث که از این رویداد آگاه شده بود جسد را باز یافت و آن را به چهارده قسمت پاره کرد و هر قطعه ای را در گوشه ای انداخت.

ایزیس همۀ قطعات را باز یافت و آن ها را به آنوبیس (Anubis) سپرد. آنوبیس قطعه ها را باندپیچی کرد و مانند یک مومیایی به یکدیگر پیوند داد. ایزیس در قالب یک شاهین برای بازگشت مجدد اوزیریس بال هایش را به هم زد و به اوزیریس تنفس داد ( شریف، ۲۷ ). تلاش های ایزیس برای زنده کردن مجدد اوزیریس نتیجه داد و او دوباره زنده شد ولی پس از مشورت با ایزیس تصمیم گرفته شد اوزیریس بعنوان خداوند جهان مردگان در جهان دیگر بماند و پسرش هوروس انتقام او را از سث بگیرد، و بدین گونه جهان میان ایزیس و هوروس در جهان زبرین و اوزیریس در جهان زیرین تقسیم شد. در پایان این اسطوره مشخص شده است که اوزیریس خداوند همۀ ایزدان و خدای جهان دیگر شده است. این الهه مصریان را از آدم خواری باز می داشت و در نزد آنان اهمیت ویژه ای داشت. در مقابل «سث» برادرش و دشمن اوزیریس نماد شر در دنیا و بوجود آورندۀ بلاهای آسمانی مانند طوفان، نابودی و مرگ بوده است. ( زرنبرگ، ۳۵ )

برچیده از تاریخ تمدن های مشرق زمین
نوشتۀ دکتر صالح امین پور.