مهرداد ششم (پنتوس)

مهرداد ششم (به یونانی: Μιθραδάτης) از سال ۱۲۰ تا ۶۳ پیش از میلاد، حاکم پادشاهی پنتوس در شمال آناتولی بود وی یکی از مخالفان جدی و مصمم جمهوری روم به حساب می‌آمد. وی یک حاکم موثر، جاه طلب و با اقتدار بود که قصد داشت تا بر آسیای صغیر و مناطق حاشیه دریای سیاه تسلط پیدا کند و در این جهت چندین جنگ بزرگ و سخت اما در نهایت ناموفق (جنگ‌های مهردادی) برای شکستن سلطه روم بر آسیا و جهان انجام داد. وی را بزرگترین پادشاه پنتوس لقب دادند و پس از مرگ وی را مهرداد بزرگ نامیدند، به دلیل تمایل به مصرف انواع سموم، وی را پادشاه زهر نیز خوانده‌اند.مهرداد همواره مدعی بود که از نوادگان کوروش بزرگ و از خانواده داریوش بزرگ است.

نام

نام او به پارسی نو «مهرداد» است، که در پارسی باستان «میثراداتا» به معنای «دادهٔ میثره (مهر)» بوده است. یونانیان و رومیان او را «میتراداتس» می خواندند.

تبار

مهرداد دارای‌تبار یونانی و یک شاهزاده ایرانی بود. مهرداد مدعی بود که تبار ایرانی‌اش به کوروش بزرگ و داریوش بزرگ شاهان هخامنشی می‌رسد. همچنین او مدعی بود که تبار یونانی‌اش به آنتیپاتر که یکی از سرداران اسکندر بود و سلوکوس پادشاه پرآوازه سلوکی بازمی‌گردد.

تاریخ ایران باستان

۱۲۰ پیش از میلاد: به وسیله مهرداد ششم پنتوس اوج گرفتن قدرت پادشاهی پنتوس بود.
۱۲۰ تا ۹۰ پیش از میلاد: دوران اتحاد مهرداد ششم پنتوس با روم بود.
۱۰۰ تا ۹۱ پیش از میلاد: مهرداد ششم پنتوس به خاک جمهوری روم در آسیای صغیر حمله کرد.
۹۰ تا ۸۸ پیش از میلاد: به وسیله مهرداد ششم پنتوس فتح کاپادوکیه در آسیای صغیر .
۸۷ تا ۸۶ پیش از میلاد: جنگ‌های مهردادی شروع می‌شود و مهرداد ششم پنتوس به وسیله رومیان از یونان و دیگر نقاط اروپا عقب رانده می‌شود.
۷۵ تا ۷۲ پیش از میلاد: شکست مهرداد ششم پنتوس از رومیان و گریختن و پیوستن به هم پیمانش تیگران دوم پادشاه ارمنستان.
۶۳ پیش از میلاد: مرگ مهرداد ششم پنتوس.

دوران سلطنت

مهرداد ششم  که از حدود سال ۱۲۰ تا ۶۳ پیش از میلاد سلطنت نمود، بزرگترین دشمن امپراتوری روم در طول یک قرن پیش از میلاد بود. مهرداد بزرگ به تدریج بر کاپادوکیه، پافلاگونیا، بیثونیا و تقریباً تمامی کرانه‌های دریای سیاه تسلط کافی یافت. مخالفت او با شاهان بیثونیا و پیشروی نیروهای روم به مدیترانه شرقی، دولت روم را در مقابل وی قرار داد و موجب شد تا سه بار با رومیان بجنگند و این جنگها در تاریخ به نام «جنگهای مهردادی» معروف شده است.

مهرداد در اولین جنگ که از ۸۹ تا ۸۴ پیش از میلاد به طول انجامید تمامی نواحی سرزمین آسیای کوچک را فتح کرد و ساکنان رومی این نواحی را به قتل رساند و حتی یونان را به چنگ آورد تا اینکه سردار وی در یونان از دست سولا سردار رومی شکست خورد و مهرداد ناچار به صلح شد و غرامت زیادی را پرداخت. در دومین جنگ (۸۳ تا ۸۱ پیش از میلاد) پس از یک رشته کشمکش‌های جزئی، مهرداد با شکست سپاهیان رومی پونتوس را مورد حمله قرار داد اما رومیان به پیروزی دست یافته و او را تا ارمنستان عقب راندند. در سومین جنگ (۷۴ تا ۶۴ پیش از میلاد) مهرداد بیثونیا را متصرف شد و پونتوس را از نو فتح کرد (۶۸ تا ۶۷ پیش از میلاد) اما از پومپه سردار رومی در سال ۶۶ پیش از میلاد شکست خورد و به کریمه گریخت. در اینجا بود که او طرح نقشه بزرگ و بلندپروازانه‌ای مبنی بر حمله به روم را، در سر می‌پروراند اما فرزندش با خیانت به او، وی را از سلطنت خلع کرده و مهرداد ناخرسند از این عمل، سرانجام خودکشی نمود.

مز سوم، پیروز، به لاش، قباد اول، زاماسب، انوشیروان دادگر، هرمز چهارم، خسرو پرویز، قباد دوم، اردشیر سوم، شیرویه، ملکه پوراندخت، هرمز پنجم و یزدگرد سوم نام داشتند.