ریتون(شیرهخامنشیان)

تکوک شیر غران

ریتون هخامنشی

یکی از   زیباترین دست ساخته های گران سنگ بشر که از دیرباز تا کنون مورد توجه جهانیان قرار گرفته است، «ریتون» می باشد .

از زمانی که بشر به قابلیت گل رس پی برد، در اندیشه ساخت ظروف زیبا بر آمد. ریتون ظرفی است که بخش جلویی آن به شکل حیوان و یا انسان در آمده و عموما ازاشکال حیوانات با شاخ منحنی که به عقب برگشته، ساخته شده است.

براساس کاوش های باستان شناسی ریتون هایی که در آسیای صغیر یافت شده، نسبت به ریتون های مکشوفه درایران باستان از قدمت بیشتری برخوردار است؛ لیکن ریتون های مکشوفه در ایران از ظرافت و دقت و تکنیک برتری نسبت به ریتون های سرزمین همجوار برخوردار است.

تا قبل از کشف فلز، بشر از گل درساخت ریتون بهره می گرفت. سفال های مکشوفه ریتونی فرم در «تپه مارلیک» و «تپه سیلک» و نیز دیگر مناطق ایران برتری ریتون ایرانی را برهمگان محرز ساخته است.

در دوره هخامنشی ساخت ریتون رشد چشمگیری یافت، و در دوره های اشکانی و ساسانی نیز سیر تعالی پپمود. بطوریکه ریتون ها در این دو دوره از اهمیت ویژه ای برخوردار بودند.

بیشترمورخان و باستانشناسان ریتون را یک کالای تجملی پنداشته اند. درحالیکه با نگاهی ویژه به آن در می یابیم که ریتون درمراسم مذهبی و عبادی و آیینی آن اعصار نیز استفاده می شده است.

با توجه به سوراخ های تعبییه شده در بخش ریزش مایعات، این ظرف در مراسم های مذهبی می توانسته مورد استفاده واقع شود. عمده دلایلی که دراثبات این فرضیه باید بدان توجه کرد : 1_ تعداد محدود ریتون ها در جهان می باشد. 2_ نوع سبک و اسلوب ساخت آن، که هنرمند به دلیل اعتقادات مذهبی رنج ساخت آن را بر خود هموار نموده است.

اگر قرار بود ریتون ظرفی صرفا تجملی و اشرافی و درباری تلقی گردد، بی گمان حفاری های علمی نتیجه دیگری به ما میداد.

البته این گفتار بدان معنی نیست که حکومت هایی چون هخامنشیان که عمده هنرشان در دربار رشد نمود، از آن استفاده نکرده باشند. بلکه بحث این است که ریتون در مراسم آیینی و برای عبادتگران در مراسم ها استفاده می شده است.