دورۀ زمام داری آمنوفیس دوم

آشور در سال ۱۴۶۸ پیش از میلاد مسیح د دولت های هیتی و بابل در سال ۱۴۵۷  پیش از میلاد مسیح و سپس «آذی»[۱] و «الالاح»[۲] وفاداری خود را به فرعون اعلام کردند و برتری قدرت او را به رسمیت شناختند. اژه ای ها به طور مرتب هدایای خود را به دربار فرعون می فرستادند. پس از مرگ توتموزیس سوم (توتمس سوم)، پسر او آمنوفیس  دوم به تخت سلطنت نشست. وی از ۱۴۳۸ تا ۱۴۱۲ پیش از میلاد مسیح فرعون مصر بود. وی در نیمۀ نخستین زمام داری خود ناگزیر شد، جنگهای بزرگی را در پیش گرفته و با دشمنان، مدعیان و مخالفان خود پیکار کند. او در سال ۱۴۲۸ پیش از میلاد مسیح  قیام رؤسای قبایل را که تا آن زمان فرمانبردار فراعنه بوده و هم اکنون نافرمانی می کرده اند به سختی  سرکوب نمود.

در سال ۱۴۲۱ پیش از میلاد مسیح به شمال سوریه حمله کرد و توان زمام داری و شخصیت و تدابیر سیاسی و کشور داری خود را به ثبوت رساند. آمنوفیس دوم ناچار شد  دو سال پس از آن در فلسطین با نیروی نظامی مداخله کند. این لشکرکشی ها موجب شد که فرعون هزاران اسیر جنگی را با خود به مصر ببرد.

این اسیران را توسط نیروهای فرعون از میان ساکنان این مناطق و اقوام و قبایل کوچ نشین می گرفتند و به مصر می بردند. به زودی نمایندگانی از زمام داران میتانی، هیتی و بابلی برای برقراری صلح و عقد پیمان دوستی به سوی فرعون رفتند. مرز شملی مصر با دولت میتانی تا شمال «نهرینه»[۳] تثبت شد، ولی نوار مرزی زمان آمنوفیس در مقایسه با آمنوفیس دوم در جنگ های پی درپی خود شکستی را متحمل و ناچار به عقب نشینی شده باشد، بلکه به هنگام عقد پیمان صلح میان مخالفان با او، در ازاء اعلام وفاداری و فرمانبراری این زمام داران فرعون این گونه امتیازات ناچیز را نیز به آنان داده است تا پشتوانۀ امنیتی برای مصر باشند.

منابع تاریخی گزارش کرده اند که وضع خزانۀ شاهی در زمان آمنوفیس دوم در مقایسه با زمان پدرش توتموزیس سوم نه تنها چیزی از آن کم نشده بود، بلکه به خاطر دریافت باج و خراج از سرزمین های مغلوب و گسترش تجارت مصر از غنای بیشتری نیز برخوردار بوده است. مأموران نظام دیوانی و اداری وسپاه در دورۀ این فرعون همان وضعیت مرفه و معیشت خوب را داشته اند که در زمان توتموزیس سوم به ارث گذاشته شده بود.آمنوفیس دوم نیز همانند پدرش به رونق اقتصادی بها می داد و ارزش واعتبار جهانی سرزمین نیل را به غنای اقتصادی آن می دانست . تجارت مصربا سرزمین های دور و نزدیک بیش از پیش رونق یافت. وی از مداخلۀ عوامل نفوذی و ضد حکومتی در دستگاه های حکومتی و دیوانی شدیداً جلوگیری می کرده است. وی در اجرای قوانین سخت گیر بوده و نسبت به متخلفان با شدت عمل برخورد میکرده است. وی به مناسبت های گوناگون مدیران و نظامیان لایق و وطن پرست را مورد تقدیر قرار می داده و تأسیسات و بناهای جدیدی را در راستای رفاه مردم مصر برپا داشته است. آمنوفیس دوم مشوق هنرمندان و حامی علم و معرفت و فرهیختگان بوده است. وی مراکز علمی مصر را گسترش داده و مناسبات فرهنگی مصر با کشورهای پیشرفته را پیوته مورد تأکید می داده است.

[۱] . Azzi

[۲] . Alaalah ( Alalah)

[۳] . Nahrina

منبع : کتاب تاریخ مصر باستان

نویسنده : دکتر اردشیر خدادادیان

نشر الکترونیکی سایت تاریخ ما