آمازیس فرعون مصر

آمازیس[۱] فرعون (پادشاه) مصر از سال ۵۶۸ تا ۵۲۵ پیش از میلاد مسیح زمام امور را در سلسلۀ بیست و ششم مصر در دست داشته است.وی در منابع مصری به آموزیس نیز معروف است. یونانیان نام آمازیس را از واژۀ مصری آن تحت عناوین «آهموزۀ»[۲] و «یاهموزه»[۳] گرفته اند[۴]. او در واقع یک سرباز مزدور لیبیایی الاصل بود که در سپاه مصر خدمت می کرد و به سلطنت رسید. وی در نبرد کیرنه که میان آپریس [۵] چهارمین فرعون از سلسلۀ بیست و ششم یا یونانیان درگرفت، به خیانت متهم شده بود. آپریس از فراعنۀ سلسلۀ سائیسی[۶] و زمام داری بی کفایت به شمار آمده است. آمازیس در میان نظامیان همرزم خود محبوبیت کم نظیری داشت.

از آپریس تنها معدودی از نظامیان مصری حمایت می کردند. نظامیان هم رزم و هم پیمانی آمازیس او را به عنوان فرعون مصر پذیرفته و مدتی کوتاه وی و آپریس همزمان زمام دار بوده اند. با گذشت مدت زمان کوتاهی، تحمل آپریس برای آمازیس دیگر ناممکن شد و این خواست مردم مصر نیز بود که آپریس از صحنه های سیاسی و حکومتی به کنار برود. در این زمان نبوکدنصر پادشاه بابل به فلسطین لشکرکشی کرد و آن سرزمین را از زیر سلطۀ مصریان بیرون آورد. با تمام این تفاصیل مورخان آمازیس را فرعون با احتیاط به شمار آورده اند. او تاج پادشاهی خود را مدیون و مرهون لیبیایی ها بود، زیرا او خود یک سرباز مزدور لیبیایی بوده است. وی براین اساس موازنه ای میان مزدوران لیبیایی و یونانی در مصر به وجود آورد. با این عمل وی توانست قبرس را باجگذار خود و در حوزۀ مدیترانه اعتبار سیاسی قابل توجهی کسب نماید. وی مناسابات سودمندی را  نیز با حاکمان پیرامون واحۀ سیوه برقرار کرد و به تدریج کلنی های آن ناحیه را به خود وابسته نمود.

وی وفاداری و خدمتگزاری خود را به آمون و معابد او در تب در درجۀ اول اهمیت و اولویت قرار داد و به این ترتیب مصر یک بار دیگر در زنجیرۀ قدرت های بزرگ و مورد توجه منطقۀ مدیترانه قرار گرفت و قرنها مصر در همین زنجیره ماند.

آمازیس با یونانیان  مناسبات حسنه ای برقرار کرد و به آنان اجازه داد تا در نواحی شرق دلتا، ممفیس و ناوکراتیس تأسیسات اقتصادی ، کارگاه های تولیدی و دفاتر بازرگانی دایر کنند. این امر زمینه ای برای تأثیرگذاری فرهنگ مصری بر فرهنگ یونان درآینده شد. از جمله این تأثیرگذاری در عرصه های هنری مورد تأیید قرار گرفته است. او باکرزوس[۷] پادشاه لیدی و پولیکرات[۸] جبار ساموس مناسباتی برقرار کرد، ولی نتوانست امپراطوری مقتدری چون امپراطوری آشور و بابل را به وجود آورد. سرانجام در سال ۵۲۵ پیش از میلاد مسیح همزمان با روی کار آمدن پسرش پسامتیخ، کمبوجیه پادشاه پارسیان مصر را به تصرف خود درآورد.

[۱] . Amasis (568-525  v.Ch)

[۲] . Ahmose

[۳] . Iahmose

[۴] . Herzfeld, H. S. 69

[۵] . Apries

[۶] . Saiitische Dynastie

[۷] . Kroisos

[۸] . Polykraes

منبع : کتاب تاریخ مصر باستان

نویسنده : دکتر اردشیر خدادادیان

نشر الکترونیکی سایت تاریخ ما