جامعۀ مصر باستان در ممفیس در دوران سلطنت قدیم ۲

آخرین بروزرسانی ۹ آبان ۱۳۹۷ 882 0

منجمان مصری
کاهنان مصری می خواستند جشن های مذهبی با روزهایی که برای موفقیت کشاورزی مصر با اهمیت بودند- روزهای طغیان رود، روزهای کشت و روزهای برداشت محصول- مصادف شوند. به همین دلیل کاهنان باید روشی علمی برای قرار گرفتن در جریان زمان ابداع می کردند. کاهنان منجم که وضعیت ستاره ها را بررسی می کردند و نقشۀ ستاره ها و سیارات را می کشیدند، به تدریج متوجه شدند که درخشان ترین ستارۀ آسمان- که امروزه آن را شعرای یمانی می نامند، درست قبل از طغیان رود در بالای افق شرقی ظاهر می شود. فاصله زمانی طلوع این ستاره تا طلوع بعدی اش ۳۶۵ روز بود. پس از اطلاع از این مطلب، منجمان تقویمی دوازده ماهه با ۳۶۵ روز ابداع کردند و آن را به ۳ فصل ۱۲۰ روزه تقسیم کردند: طغیان، کاشت، برداشت. هر ماه ۳۰ روز داشت و هر «هفته» ۱۰ روز و هر روز ۲۴ ساعت بود. ۵ روز اضافی برای برپایی جشن برای ۵ خدای اصلی مصر بود. این تقویم با اصلاحاتی که بعدها صورت گرفت، اساس تقویم امروزی را به وجود آور..

چگونه به نظر می رسم؟

تقریباً تمام مصریان باستان مدت زمان زیادی را صرف ظاهرشان می کردند. اگرچه آن ها از کلاه گیس استفاده می کردند، ولی به شدت مراقب موهایشان بودند. آدولف اِرمن، مصرشناس، این توجه را در کتاب «زندگی در مصر باستان» توصیف می کند.
«زنان و مردان از پزشک می خواستند تا پس از ریزش مویشان، کاری کند تا موهایشان دوباره رشد کند و نیز رنگ سیاه جوانی را به موهای سپید آن ها بازگرداند… برای پیشگیری از سفید شدن موها، باید به سر ضمادی می مالیدند که حاصل جوشاندن خون گوسالۀ سیاه با روغن بود. داروی دیگر این بود که خون شاخ گاو سیاه نر با روغن جوشانده شود و سپس مثل پماد استفاده شود. با این تجویز گمان می رفت که رنگ سیاه موی گاو نر به موی انسان نفوذ کند… هنگامی که مو می ریخت، رشد دوبارۀ آن را می شد با استفاده از مخلوط شش نوع چربی (چربی شیر، اسب آبی، تمساح، گربه، مار و بز کوهی) و تبدیل آن به پماد (روغن معطر) تضمین کرد. هم چنین گمان می کردند که مالیدن “دندان الاغی که در عَسل خرد شده باشد” برای تقویت موی سر مفید است.»

جزئیات یک نقاشی دیواری سلسلۀ هجدهم نشاندهندۀ میهمانانِ یک ضیافت است. زنان لباس های فاخر، جواهرات و کلاه گیس های تیره به بر داشته اند.

راهی به سوی پیشرفت
اغلب مصری ها، برخلاف پزشکان هیچ گاه خواندن و نوشتن را فرا نمی گرفتند. اما بعضی پسران خوشبخت این امتیاز را پیدا می کردند تا در مدارس مخصوص حاضر شوند و برای شغل کاتبی آموزش ببینند. معمولاً کودکانی که برای حضور در این مدارس انتخاب می شدند، از خانواده های طبقات بالا بودند. اغلب آن ها پسران کاتبان بودند. با این حال، گاهی پسر یکی از رعایا برای حضور در مدرسه انتخاب می شد. در مدرسۀ کاتبی هیچ گاه از دختران ثبت نام به عمل نمی آمد. آن ها معمولاً تا زمان ازدواج در خانه می ماندند و از مادرانشان مهارت های خانگی را فرا می گرفتند. ازدواج گاهی اوقات در دوازده یا سیزده سالگی صورت می گرفت.
بعد از ثبت نام، شاگردان خواندن و نوشتن و ریاضیات ابتدایی را به مدت ده سال آموزش می دیدند و سپس برای کار در یک زمینۀ خاص تربیت می شدند. آن ها با رونوشت برداری عباراتی از روی متون مذهبی و ادبی و نیز ثبت وقایع دوران فرعون به خط هیروگلیف، نوشتن را فرا می گرفتند. در هیروگلیف مصری که بیش از ششصد نشانه داشت، برای صداهای منفرد و نیز ایده های پیچیده تصاویری وجود داشت، برای مثال برای نوشتن لغت زنبور دانش آموز باید علایم دو کلمۀ زن و بور را تلفیق می کرد.
در ابتدا، دانش آموزان هیروگلیف را روی قطعات سفالی حک می کردند که وقت زیادی می گرفت. بعد از کسب مهارت، آن ها از پاپیروس استفاده می کردند. دانش آموزان برای نوشتن از یک برس نی ای و بعدها از یک قلم نی تراشیده شده استفاده می کردند. علاوه بر هیروگلیف ابتدایی، دانش آموزان نوعی کتابت دیگر به نام خط مقدس (hieratic) نیز می آموختند. این خط که در واقع هیروگلیف اختصار یافته بود بعدها برای ارتباطات روزانه استفاده شد. بعدها، خط مقدس به خطی برای تندنویسی تبدیل شد که آن را خط توده ای (dometic) می نامیدند.

کاتبان به عنوان نویسندگان و بایگانان اسناد حکومتی موقعیت مهم و ممتازی در مصر باستان داشتند.

آموزگاران بسیار سختگیری بر مدارس ریاست می کردند و دانش آموزان را آزار می دادند و حتی کتک می زدند. یکی از آموزگاران از شاگردی که فکر می کرد سستی می کند، انتقاد می کند:
یک آدم بی چارۀ آموزش ندیده نباشد. شب تو را تمرین و روز به تو درس می دهد، اما تو به هیچ یک از تعالیم گوش فرا نمی دهی و به راه خودت می روی. میمون حرف ها را می فهمد… شیرها را می توان آموزش داد و اسب ها را تربیت کرد. اما کسی مثل تو (کودن) در این سرزمین نیست. این را به خاطر داشته باش!

هیروگلیف مصری که روی دیوار یک معبد حکاکی شده است. هیروگلیف بیش از ۶۰۰ نشانه داشت که واژه ها و ایده ها را نشان می داد.