بنای پر معمای تاریخی که شباهت بسیاری به مقبره کوروش دارد!
“گور دختر” بنایی پر معما در استان بوشهر است که به مقبره کوروش در پاسارگاد شباهت بسیار زیادی دارد، اما از هویت فرد مدفون شده در این بنا اطلاعات قطعی و درستی نیز در دست نیست.
در استان بوشهر در نزدیکی برازجان، بنایی تاریخی ساده با سنگ‌هایی با برش‌ها و حجاری ساده و ابتدایی قرار گرفته است که شباهت بسیار زیادی با آرامگاه مشهور کوروش کبیر دارد. هرچند در این بنا از هویت فرد مدفون شده اطلاعات قطعی و درستی هم در دست نیست اما این بنا را متعلق به یکی از افراد سلطنتی می‌دانند.
این آرامگاه که در جلگه برپز جای گرفته است بنا به ارزش تاریخی آن، در ۱۱ مرداد ۱۳۷۶ با شماره ثبت ۱۸۹۷ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
“گوردختر” را ابتدا لویی واندنبرگ، باستان‌شناس بلژیکی، در سال ۱۳۳۹ هجری شمسی کشف کرد. او معتقد بود گوردختر قبر چیش‌پیش یا کوروش یکم (جد کوروش کبیر) است؛ اما بعد از آن علیرضا شاپور شهبازی باستان‌شنان و تاریخ‌نگار، پس از بررسی‌های زیاد آن را آرامگاه کوروش کوچک دانست.
علی‌اکبر سرفراز در سال‌های ۱۳۸۰ و ۱۳۸۲، بنای گور دختر و جلگه بزپر را مورد بررسی و شناسایی قرار داد و بنای گور دختر را متعلق به شاهان اولیه هخامنشی و کوروش اول پسر چیش‌پش و مقبره بالای آن را مربوط به همسر ایلامی او یعنی مادر کوروش کبیر شاه ایران می‌داند. البته این تنها یکی از چندین نظر متفاوت درباره فرد مدفون در این ٰآرامگاه است.
گور دختر بنایی است به ارتفاع کلی ۴٫۴۵ متر و مستطیل شکل که بامی شیروانی‌شکل بر روی آن قرار دارد که شالوده اصلی آن شامل شفته‌ریزی و شن‌های رودخانه‌ای می‌شود که مصطبه و پایه اصلی و اولیه بنا بر روی آن ساخته و پرداخته شده است. روی مصطبه سه ردیف سنگ به‌صورت پلکانی ایجاد شده‌اند که به اتاقک اصلی منتهی می‌شود. همچنین بر بالای مقبره، قسمتی فرورفتگی شبیه به یک قاب وجود دارد که احتمالا جایگاه قرارگیری کتیبه‌ای مربوط به آن بوده است و در درون اتاقک بنا حوضچه کوچکی وجود دارد.
به طور کلی این بنا از ۲۲ قطعه سنگ نیز ساخته شده است که هیچ‌گونه ظرافت‌کاری هم در آن دیده نمی‌شود و به‌صورت خیلی ابتدایی سنگ‌ها را برش و حجاری کرده‌اند.
مقبره کوروش بزرگ در پاسارگاد آرامگاهی با سبک معماری و الگوی مذهبی خاص است که با سایر آرامگاه‌ها تفاوت زیادی دارد. این آرامگاه شباهت زیادی به گور دختر هم دارد و این موضوع نشان‌دهنده آن است که هر دو شخص دارای یک نوع مذهب و از لحاظ اعتقادی بسیار به هم نزدیک هستند.
البته شواهدها حاکی از آن است که آرامگاه گور دختر باید قبل از آرامگاه کوروش بزرگ ساخته شده باشد. چراکه مطابق نظر کارشناسان اگر بعد از آرامگاه کوروش این اثر ساخته شده بود، بدون‌شک از لحاظ ساختار معماری پیشرفته‌تر از آرامگاه کوروش داشت، نه تا این اندازه ابتدایی و ساده.
برای دسترسی به گور دختر، ابتدا باید به روستای پشت پر (بز پر) رفته و سپس از برازجان به‌سمت دالکی حرکت کنید. پس از عبور از دالکی، در جاده برازجان به شیراز، به پل نمازگاه خواهید رسید. در پایان پل به جاده‌ای فرعی می‌رسید که باید وارد آن شوید. در این مسیر کوهستانی، از روستاهای تنگ درکش و رود فاریاب خواهید گذشت. سپس به شهر تنگ ارم می‌رسید. در فاصله دو کیلومتری جنوب تنگ ارم، جاده فرعی آسفالته‌ای قرار دارد؛ وارد آن شده و ادامه دهید تا از روستاهای آقا امیراحمد و کفتارو عبور کنید. پس از گردنه تخته و عبور از سربالایی‌ها، به پشت پر خواهید رسید.
اینجا آرامگاه دختر کوروش کبیره