قبرستان هفتاد ملا
قبرستان تاریخی هفتاد ملا در شهر میرجاوه واقع است. این قبرستان به دلیل مقبره‌های خاص و معماری جالبش مورد توجه قرار دارد.
میرجاوه یکی از شهرهای کوچک استان سیستان و بلوچستان در ۷۵ کیلومتری جنوب شرقی شهر زاهدان واقع است. این شهر تنها مرز قانونی در جنوب شرق کشور است که رفت‌وآمد سیاحان خارجی و داخلی از این معبر صورت می‌گیرد و از طریق راه‌آهن، ایران را به شبه قاره هند متصل می‌کند و یکی از قدیمی‌ترین گمرکات کشور محسوب می‌شود که قدمت آن بیش از صد سال است.
میرجاوه (میرجاه) یعنی جایی که محل زندگی میر است. منظور از میر در اینجا میربولان ریگی است که سپه سالار نادر شاه افشار بوده و از اجداد تیره نتوزهی طایفه ریگی است که با اندیشیدن ترفندی نظامی زمینه فتح هند و عبور لشکر ایران از گذرگاه بولان را فراهم آورد. در کتاب «اقوام مهاجر ایران زمین» آمده است:
‘چهار دسته از قوم میر، از عربستان به جنوب شرق ایران کنونی مهاجرت کردند و مدتی در این محل سکونت ورزیدند به همین علت به آن میرجاوه می‌گویند، یعنی جایگاه میر سپس دو دسته از آنها در ایران کنونی مستقر و دو دسته دیگر به سمت شرق ایران کنونی رهسپار شدند.’
موقعیت قبرستان
قبرستان هفتاد ملا در استان سیستان و بلوچستان، شهرستان زاهدان، بخش میرجاوه، دهستان تمین، در ۱۵۰ متری جنوب روستای ««روپس»» بالا واقع شده است. این قبرستان ۸۰۰ ساله متعلق به دوره اسلامی است و از جاذبه‌های توریستی شهرستان میرجاوه به شمار می‌رود. این قبرستان تاریخی در دل کوهی کم ارتفاع از جنس ماسه سنگ در ناحیه‌ای کوهستانی در حوزه طبیعی کوهستانی دامنه‌های شمالی تفتان واقع شده و دارای آب هوایی معتدل است. محدوده اثر را کوه‌های متعددی در برگرفته‌اند، بستر رودخانه «روپس» در ۲۰ متری شمال این اثر واقع شده و باغات میوه از جمله گردو در حاشیه این رودخانه ایجاد شده‌اند، پوشش گیاهی منطقه علاوه بر باغات میوه محدود است به بوته‌های خودرو و درختچه‌های جنگلی. بازدیدکنندگان زیادی از مکانهای مختلف استان و کشور از این قبرستان بازدید می‌کنند.
معماری قبرستان
قبرستان هفتاد ملا مانند سایر آثار باستانی موجود در روستای تمین، در دل صخره‌ها به وجود آمده و مردم باستان حفره‌ای بزرگ را در دل یک صخره ایجاد کرده‌اند و برای ساخت قبور از سبک معماری مقبره کورش الهام گرفته‌اند. مساحت قبرستان بیش از ۵۰۰ مترمربع است و به شکل کمانی در بخش شرقی روستای «روپس» در سینه کوه واقع شده است. قبرها همیشه در سایه قرار دارند و به همین علت از گزند باد و باران در امان مانده‌اند. ۱۰۰ سال پیش، دو ستون سنگی بزرگ نیز در مقابل این حفره بوده که در حال حاضر، تخریب شده است.
قبور این قبرستان به شکل مستطیل بوده و دو طرف آن به وسیله خشت خام بالا آورده شده و اجساد را داخل آن قرار می‌دادند. این قبور را به صورت مسطح ساختهاند. بر روی هر کدام از قبور هشت سوراخ تعبیه شده که هوا از داخل آنها عبور می‌کند. روی دیوار‌های قبور قبرستان، از رنگ قرمز استفاده شده که نوعی خاک در این منطقه است. اقوام مردگان به وسیله این خاک تزییناتی را روی قبور به وجود آورده‌اند.
در مورد وجود این مقبره و محل به خاطر اینکه تاریخ واقعی و رمز و رازهای آن هنوز مشخص نشده، مردم افسانه‌های مختلفی را بیان می‌کنند. دو روایت در مورد قبرستان هفتاد ملا وجود دارد، اول اینکه پس از ورود اسلام به این منطقه موبدان زرتشتی به این مکان پناه بردند و در همان مکان پس از مرگ دفن شدند که با توجه به معماری قبرها قابل قبول است و روایت دوم اینکه این منطقه در مسیر رودخانه قرار داشته و مردم برای در امان ماندن مردگان خود از سیلاب‌ها، آنها را در ارتفاعات بلند دفن می‌کردند که موقعیت جغرافیایی منطقه بیانگر این موضوع نیز هست.
این قبرستان در تاریخ ۱۸ اردیبهشت ۱۳۸۰ با شماره ثبت ۳۸۲۶ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
مسیر دسترسی
اگر تصمیم به بازدید قبرستان هفتاد ملا دارید باید به شهرستان زاهدان در استان سیستان و بلوچستان سفر کنید و از زاهدان در ۶۳ کیلومتری روستای میرجاوه در شرق زاهدان، نزدیک روستای تمین بروید. از زاهدان با ماشین باید به سمت روستا حرکت کنید.
