دین قدیمی ترین سکنه ایران

درباره دین قدیمى ترین سکنه ایران اطلاعات مورخین بسیار کم است . آثار باستانى مکشوفه حکایت از اعتقادات کهن این قوم دارد که مثلا این رب النوع احتمالاهمسرى داشته که او نیز رب النوع بوده است که هم شوهر و هم فرزند او محسوب مى شده است . این عادات اخلاقى عقیدتى در غرب آسیا رایج بوده است .

ایرانیان و نبطیان این عادت را از ملل بومى به ارث برده بودند. اساس ازدواج بین مادر و پسر را که کمتر سابقه دارد، در همین آئین باید جستجو کرد. و نیز ممکن است که انتساب به مادر که در نزد ایلامى ها و اتروسى ها و مصرى ها بسیار معمول بوده ، از اینجا ناشى شده باشد. یکى از سرودهاى کهن ریگ ودا درباره جمشید (یاما) و خواهرش ‍ (یامى ) که بشر نخستین اند، اشاره به چنین رسمى دارد

یک محقق ایرانى مى گوید که از آئین مردم ایران باستان (قبل از زرتشت ) مستقیما چیزى نمى دانیم ، آنچه از کتب زرتشتى فهمیده مى شود، این که بومیان ایرانى آفتاب و ماه و ستارگان و سایر عوامل طبیعت را مى پرستیده اند. مى توان حدس زد که زمانى دراز پرستش خدایان هند در این کشور رواج داشته است . یک کتیبه مکشوفه که مربوط به ۱۴۰۰ ق .م . است ، نشان مى دهد که اسامى خدایان هند مثل میترا، مهر، و اندرا، وارونا و… نقش شده است .

از دیگر طرف ، سابقه تاریخى و حضور قوم آریائى در ایران به حدود ۵۰۰۰ سال قبل مى رسد. این قوم از نواحى سیبرى به سوى ایران حرکت کردند و در نواحى خراسان ، همدان ، کردستان ، آذربایجان و فارس پراکنده شدند و سلسله هاى پادشاهى پارتى ها، مادها و هخامنشیان و… را بوجود آوردند

فلیسین شاله مى گوید: اقوام هند و اروپائى که خود را آریا (نجیب زاده ) مى نامند، خواه از طرف دریاى بالتیک آمده باشند و یا از روسیه جنوبى ، پیش از آن که گروهى از آنان هند را به تصرف خود در آورند، گروهى به ایران رفتند و بر سکنه بومى ایران که شاید سیاه پوست بودند، تسلط یافتند.

آریائى ها مردمى بودند که روزگاران بسیار قدیم در سواحل رود سیحون و جیحون و در شمال دریاى خزر زندگى مى کردند. حدود دو هزار سال قبل از میلاد این قوم که بر اثر کمبود جا و مکان و سختى معیشت و عوامل دیگر، هجرت کردند، گروهى به ایران ، گروهى به هند و گروهى به طرف به طرف اروپا رهسپار شدند. نزول آریائى ها به هندوستان ۱۲۰۰ سال ق .م . بود. آنان بازور بر سکنه بومى هند غالب شدند و از وفور نعمت برخوردار گردیدند.

آریائى هائى که به ایران روى آورده بودند، با مشکلاتى روبرو شدند، زیرا فلات ایران کم آب بود و تاءمین نیازمندیهاى آنان با اشکال مواجه شد. گروهى که راهى اروپا شده بودند نیز وضعى مشابه اریائى ها در ایران داشتند. برخى نژاد شناسان معتقدند که اروپائى ها با نژاد هند و اروپائى ، هیچگونه شباهتى ندارند.

برخى دیگر بر این عقیده اند که نژاد اروپائى محصول خود اروپا است و بعد به جاهاى دیگر انتقال یافته است و از جمله به ایران رسیده است ، ولى این نظریات تاکنون اثبات نشده است . ناگفته نماند که مهاجرت اقوام آریائى در یک زمان صورت نگرفته ، بلکه به دفعات و طى قرنها ادامه داشته است ، مثلا قومى که به طرف جنوب غربى ایران رفته اند، حدود دو هزار سال ق .م . بوده است .

این گروه به طرف بین النهرین رفتند و چون افرادى شجاع و سوارانى زبردست بودند، با یک حمله بر ساکنان بومى آن منطقه غالب شدند. این مهاجرتها از دو هزار سال ق .م . تا ۶۰۰ ق .م . ادامه داشته است . مهاجران آریائى در بین النهرین ، سوریه ، فلسطین و… بناها و عمارات براى خود مى ساختند.

در حدود ۱۶۰۰ ق .م . بیشتر فلات ایران در تصرف اریائى ها بود که به چندین قبیله بزرگ تقسیم مى شدند. بنا به نوشته ((هرودت )) و متون ((اوستا)) و کتیبه هاى بدست آمده ، ((داریوش )) این قبائل را در نقاط مختلف ایران سکونت داده بود:

1 پارت ها در خراسان ، ۲ مادها در شمال غربى ایران ، ۳ پارس ها در جنوب ایران ، ۴ هیرکانیان در استرآباد، ۵ آریان ها در کرانه هاى رود هریرود، ۶ درانگیان در شمال غرب افغانستان ، ۷ آرخوتیان در کرانه رود هیرمند و قندهار، ۸ باکتریان در دامنه هاى شمال هندوکش تا کرانه هاى رود جیحون ، ۹ سغدیها در کرانه هاى رود سیحون ، ۱۰ خوارزمیان در حدود خیوه ، ۱۱ ساگارتیان در زاگرس شرقى و ۱۲ مارگیان در ساحل رود مارگوس و اغلب در حوالى مرو زندگى مى کردند.

خاستگاه قوم آریائى و علل مهاجرت و چگونگى آن به سرزمین ایران مورد اختلاف مورخان و محققان تاریخ است . این مطلب که علت اصلى هجرت آنان صرفا بحران آب و هواى منطقه مسکونى شان بوده ، متفق علیه است . ایا اریائیان از شمال آمده اند؟ برخى بر این عقیده اند که مسکن اصلى آنان بیابانهاى وسیع خراسان بوده است و بعضى عقیده دارند که از جنوب غربى دریاى خزر آمده اند.

گروهى دیگر خاستگاه آریائیان را جلگه هاى جنوب روسیه (سیبرى مى دانند. عده اى مى گویند که قوم ماد از جنوب روسیه به ایران کوچیده است . عده اى دیگر مى گویند که موطن اصلى آنان بابل یا محل دیگرى در آسیاى غربى بوده است .

گروهى مدعى اند که این قوم از اسیا به آفریقا مهاجرت کرده و در مصر و لیبى و… منزل گزیده است .
نلدکه مى گوید مردم هند و اروپائى که محل سکونت آنها تا اقصى بلاد اروپا است ، از شاخه ایرانى آریان ها هستند. انشعاب این قوم طبق موازین علمى ، هشت شعبه مى باشد:

1 آریائى ، ۲ یونانى و مقدونى ، ۳ ارمنى ، ۴ آلبانى ، ۵ ایتالى ، ۶ سلتى ، ۷ ژرمنى (آلمان ها، انگلوساکسنها و…) ۸ لیتوانى و اسلاوى موازین زبان شناسى نشان مى دهد که این مردمان لااقل ۴۰۰۰۰ ق .م . در مکانى با هم زندگى مى کرده اند و بعد از یکدیگر جدا شده اند. زمان جدائى دقیقا روشن نیست . محققان از روى حدس مى گویند این جدائى حدود ۳ الى ۴ هزار سال قبل صورت گرفته است . برخى محققان محل سکونت اولیه این هشت شعبه را در شبه جزیره اسکاندیناوى مى دانند.

برخى دیگر سواحل رود ولگا و دریاى بالتیک را گفته اند. محققان مدعى اند آریان ها که یکى از شعب قوم هند و اروپائى اند، به طرف جنوب مهاجرت کرده و باز دچار انشعاب شده اند. آثار تاریخى و ادبى آریان ها از قرن چهاردهم ق .م . آغاز گردیده و بر آثار یونانى و ایتالیائى و شعب دیگر مقدم است . انشعاب دوم آریان ها، شعبه هندى ایرانى و… را پدید اورد. تاریخ این انشعاب باید در حدود سه هزار سال ق .م . باشد. در حدود ۲۴۰۰ ق .م . آریان هاى هندى ایرانى داراى وحدت زبان بوده اند