تل باکون

تاریخچه تل باكون

در 5 فروردین 1399 4,183 1

تاریخچه تل باکون

دو تپه نزدیک به هم در ۳ کیلومتری تخت جمشید در دشت مرودشت قرار دارند که به تل باکون مشهورند. یکی از تپه ها قدیمی تر است و آثار مکشوفه در آن به حدود ۵۰۰۰ سال پیش از میلاد تعلق دارد. تپه دیگر که آثار آن جدیدتر است، بعد از اسلام هم مورد استفاده قرار گرفته و گورستانی در آن قرار دارد.

دیوار منازل این منطقه از چینه ساخته می شد و سپس آنرا با کاهگل اندود می کردند و روی کاهگل را رنگ آمیزی می کردند. خانه هایی که از زیر آوار بیرون آمده اند هر یک نقشه جداگانه ای دارند.

روی دیوارها رنگهای زرد و قرمز مشخص است. ده سانتی متر پایین دیوارها رنگ نداشته اند. خانه ها در جهت شمال شرقی، جنوب غربی هستند. ورودی ساختمانها از کوچه شمالی بود. آزمایش کربن تپه قدیمی تر، ۵۷۳۰ و تپه جدیدتر ۴۵۰۲ پیش از میلاد را مشخص کرده است. تل باکون ۳ و ۴ با بازه زمانی ۴۵۰۰ تا ۳۹۰۰ پیش از میلاد هم دوره شوش هستند.

طرح برخی سفالهای باکون

دوره بعدی فرهنگی این منطقه دوره لاپویی نام دارد و از ۳۹۰۰ تا ۳۴۰۰ پیش از میلاد را پوشش می دهد. سفال این دوره کناره رود کور و تل باکون دیگر مشابه سفال شوش نیست. در این دوره در کناره رود کور تعداد بیش از صد منطقه اقامتگاهی با وسعتی از یک تا چهار هکتار کشف شده است.

دوره بعد از لاپویی دوره بانش نام دارد. دوره ابتدایی بانش همدوره شوش بود. در این زمان شاهد کاهش چشمگیر ساکنان کناره رود کور هستیم. تنها ۲۶درصد ساکنان دوره لاپویی در کنار رود باقی ماندند. احتمالا همه سفالهای مصرفی این دوره در تل کوره تولید می شده است.

آلدن فرض را بر این گرفته که سفال ابتدایی بانش سفالی وارداتی بوده که از شوش به فارس آورده می شده است. احتمالا تحت تاثیر موج کوچ از سومر به شوش، عده ای هم از شوش به کور مهاجرت کرده اند. اما پیشرفت فرهنگی رود کور را به هیچ عنوان با پیشرفت شوش نمی توان مقایسه کرد چرا که هنوز در این منطقه اثری از خواندن و نوشتن دیده نمی شود.

دوره میانی بانش همدوره شوش و آغاز ایلامی است. مهمترین منطقه این دوره تاریخی تل ملیان است.

سفالهای باکون دست ساز و نقوش روی سفالهای نخودی در طیفی از سیاه تا قهوه ای شکلاتی هستند. اشیای به دست آمده از تل باکون شامل ظروف سنگی، تیغ، داس، مخروطهای سنگی، چکش، مشته و دیگر موارد مشابه و اشیای گلی و سفالی شامل پیکرکهای حیوانی، انسانی، سردوک ها، لوله های سفالی و ظروف هستند.

در حفاری ها اشیای استخوانی، مهرها و وسایل تزیینی نیز دیده شده است. در بخشی از تل باکون تعداد۱۴۰ مهر استامپی کشف شده است. علیزاده معتقد است در این محل کارهای اداری و انبار داری انجام می شده است. سفالگران باکون همچون شوش از ابزار مختلفی برای طرح زدون بر روی سفال استفاده می کردند. قطر سفال تولیدی آنها متفاوت است.