لیست سلاطین شاهنشاهی هخامنشیان از قدیم به جدید در خلال ۲۲۰ سال حکومت در ایران دربردارنده ۱۳ مورد می باشد که کوروش کبیر سرسلسله این دودمان امپراطوری است. همچنین داریوش سوم آخرین شخص در فهرست پادشاهان هخامنشی از قدیم به جدید قرار گرفته است.
فهرست پادشاهان هخامنشی از قدیم به جدید طی ۲۲۰ سال حکومت در ایران شامل ۱۳ مورد می شود که کوروش بزرگ بنیان گذار این سلسله شاهنشاهی می باشد.
همچنین داریوش سوم آخرین نفر در لیست پادشاهان هخامنشی از قدیم به جدید قرار گرفته است. حکومت شاهنشاهی در زمان حاکمیت داریوش بزرگ به بالاترین سطح خود رسیده بود. آن دوره از شاهنشاهی را به عنوان بزرگ ترین حکومت شاهنشاهی تاریخ معرفی کرده اند.
این حکومت به وسیله پادشاهی کوروش بزرگ افتتاح شد و در نهایت با وجود مقاومت ها و تلاش های فراوان داریوش سوم پس از ۲۲۰ سال، این امپراتوری به وسیله فردی به نام اسکندر مقدونی به پایان رسید. ناگفته نماند، داریوش سوم توسط اردشیر پنجم کشته شد و بدین صورت امپراتوری از دست رفت.
۱- کوروش دوم یا کوروش بزرگ اولین پادشاه هخامنشی
کورش، موسس سلسله هخامنشیان بوده و توانست به مدت ۳۰ سال در نواحی گسترده آسیا فرمانروایی نماید. کوروش بزرگ فرد بخشنده و سخاوتمندی بود. وی بنیان گذار اولین امپراتوری بزرگ جهان بوده و توسط وی شمار زیادی از برده ها آزاد شدند.
کوروش بزرگ با احترام به تمام دین ها در جهت افزایش تمدن، گام های مهمی را برداشته است. این شخصیت برجسته پس از فتح نواحی همچون هگمتانه، بابل و سارد سلسله هخامنشی را پایه گذاری نمود.
وی پس از گذشت حکومت ۲۹ ساله فوت شد. هرودوت در مورد فوت شدن کوروش گفته است که وی در جنگ با ماساگتها به قتل رسیده است. البته مورخان امروزی این مطلب را تایید نمی کنند و از نظرشان این داستان خالق ذهن خود هرودوت می باشد.
۲- کمبوجیه دوم ، دومین پادشاه هخامنشی
کمبوجیه دوم فرزند بزرگ کوروش به عنوان دومین پادشاه دوره هخامنشیان بر تخت سلطنت نشست. فتح مصر در زمان سلطنت این پادشاه به رقم خورد و از مهم ترین رخدادهای دوره فرمانروایی کمبوجیه دوم محسوب می شود. وی با تلاش فراوان لشکرکشی به مصر را آغاز نمود و پس از درگیری با سپاه مصر توانست سپاه پسامتیخ سوم را احاطه نماید.
در ژوئن سال ۵۲۵ قبل از میلاد سراسر مصر توسط کمبوجیه دوم تسخیر شد. پس از موفقیت در فتح مصر وی تصمیم گرفت لیبی و کارتاژ را نیز فتح نماید. بدین ترتیب کمبوجیه دوم برای تصرف آمون ۵۰ هزار تن را به آمون ارسال نمود اما سپاه وی در بیابان واحه گم شدند گفته می شود که این پادشاه در سال ۵۲۲ قبل از میلاد بعد از ماه ژئیه فوت شده است.
۳- گئومات مغ سومین پادشاه هخامنشیان
گیوماتا یا گئومات با معرفی کردن خود به عنوان پسر دیگر کوروش یعنی بردیا توانست تخت سلطنت را به دست آورد. گفته می شود پس از کمبوجیه دوم گئومات مغ به دروغ خود را بردیا معرفی نموده و با این طرح تخت پادشاهی را از آن خود نموده است. داریوش بزرگ به کمک برخی از خویشاوندان کوروش بزرگ گئومات را به قتل رساند و خود به پادشاهی رسید.
۴ – داریوش بزرگ چهارمین پادشاه هخامنشی
داریوش بزرگ در سال ۵۲۲ قبل از میلاد به سلطنت رسید. وی با مستحکم نمودن سلسله شاهنشاهی شورش های درون مرزی را مهار نمود.
علاوه بر این قلمرو را به چندین قسمت اعم از شهربانی، سپاه جاویدان، راه شاهی، تنظیم مالیات، برقراری ارتباط دریای سرخ و مدیترانه، یکسان سازی واحد اندازه گیری و واحد پول و تدوین قانون های مصر تقسیم بندی نمود. وی پس از مبتلا شدن به بیماری در سال ۴۸۶ قبل از میلاد درگذشت. گفته می شود.
۵- خشایارشا یکم پنجمین پادشاه هخامنشی
وی پسر آتوسا دختر کوروش و داریوش بزرگ بوده و پس از داریوش بزرگ بین سال های ۴۶۵ تا ۴۸۵ قبل از میلاد به عنوان پنجمین فرمانروا معرفی شد.
۶- اردشیر یکم ششمین پادشاه هخامنشی
وی به ارتخشتره معروف بود و در سال های ۴۲۴ تا ۴۶۵ قبل از میلاد بر تخت سلطنت نشست. اردشیر یکم پسر سوم خشایارشا و ملکه آمستریس بود. پس از کشته شدن برادر و پدرش بر تخت پادشاهی نشست.
اردوان فرمانده گارد در فرمانروا شدن اردشیر یکم نقش داشت و هدفش از این اقدام این بود که طی به عمل آوردن یک توطئه فکر شده وی را از میان بردارد اما اردشیر پیش دستی کرد و اردوان و گروهش را به قبل رساند.
اردشیر یکم پس از گذشت ۴۱ سال سلطنت درگذشت . مرگ اردشیر و همسرش در روز دسامبر ۴۲۴ و فوریه ۴۲۳ پیش از میلاد ثبت شده است.
۷- خشایارشا دوم هفتمین پادشاه هخامنشی
وی پسر اردشیر یکم بوده و پس از پدرش به مدت ۴۵ روز بر تخت پادشاهی رسید. علت کوتاه بودن دوره پادشاهی خشایارشا دوم به قتل رسیدن وی توسط سغدیانوس برادر ناتنی اش است.
۸- سغدیانه هشتمین پادشاه هخامنشی
وی پس از کشتن خشایارشأ دوم بین ۴۲۴ تا ۴۲۳ قبل از میلاد بر تخت پادشاهی حکومت کرد. وی نیز دوره پادشاهی کوتاهی داشت اما در این مورد اطلاعات جامعی در دست نیست. گفته می شود که داریوش دوم دستور خفگی در خاکستر را برای کشتن سغدیانه صادر نمود.
۹- داریوش دوم نهمین پادشاه هخامنشی
اخس یا وهوکه پسر سوم اردشیر یکم بوده و به عنوان نهمین فرمانروای سلسله هخامنشیان معرفی شد. وی بعد از شورش بر ضد سغدیانوس یعنی برادرش بر تخت پادشاهی رسید و داریوش را بر خود نام نهاد. داریوش دوم با انجام اقدامات لازم توانست به مدن ۱۹ سال در هخامنشیان فرمانروایی نماید.
۱۰- اردشیر دوم دهمین پادشاه هخامنشی
وی پسر بزرگ داریوش دوم و دهمین شاه در سلسله هخامنشی است.
۱۱- اردشیر سوم یازدهمین پادشاه هخامنشی
وی پسر استاتیرا و اردشیر دوم یازدهمین فرمانروای هخامنشیان می باشد.
۱۲- اردشیر چهارم دوازدهمین پادشاه هخامنشی
نام دیگر وی ارشک بود. اردشیر چهارم پسر اردشیر سوم از ۳۳۸ تا ۳۳۶ قبل از میلاد بر سلطنت هخامنشی فرمانروایی کرد و در نهایت باگواس وی را به قتل رساند. اردشیر چهارم دارای چندین فرزند بوده اما همگی با هم به قتل رسیده اند.
وی در تلاش جلوگیری از نفوذ باگواس اقدام به مسموم نمودن خواجه نمود اما نقشه وی به خوبی پیش نرفت و باگواس تمام افراد خانواده ارشک را به وسیله سم به قتل رساند.
۱۳- داریوش سوم سیزدهمین پادشاه هخامنشی
دارا نام دیگر وی بود. داریوش سوم در واقع نوه داریوش دوم و آخرین پادشاه دوره هخامنشیان می باشد.
