مجسمه شیر سنگی؛ سمبلی دیدنی از عصر مادها

همدان جاذبه‌ های فرهنگی و تاریخی متعددی دارد. بنابراین با ما همراه شوید و در مورد مجسمه شیر سنگی؛ سمبلی دیدنی از دوران مادها اطلاعات بیشتری کسب کنید.

اکثرا شهر همدان را با مقبره بوعلی سینا می شناسیم اما این بار می خواهیم یکی دیگر از نمادهای شهر را به شما معرفی کنیم که شاید خیلی معروف نباشد اما ارزش تاریخی بالایی دارد.

از خیابان ۱۲ متری سنگ شیر به سمت میدان مربع شکل سنگ شیر یا همان میدان شیر سنگی همدان می رویم، از میان درختان میدان عبور می کنیم تا به شیر سنگی برسیم که قدمت آن به احتمال زیاد به دوره اشکانیان بر می گردد.

سال ها پیش این شیر در همین مکان فعلی اش پیدا شد اما هیچ کس از ارزش تاریخی آن با خبر نبود تا آن که مهندس سیحون که طراحی آرامگاه بوعلی سینا را نیز انجام داده بودند، سکویی برای این شیر سنگی طراحی و آن را در مرکز میدان قرار دادند.

آشنایی با شیر سنگی

در سفر به شهر همدان خودتان را برای بازدید از آثار تاریخی یکی از کهن ترین تمدن های بشر آماده کنید، جاذبه هایی که دیدن از آن ها شما را در سفری تاریخی به هزاران سال قبل می برد. اگر خودتان را به انتهای خیابان ۱۲ متری سنگ شیر برسانید در وسط میدانی مربع شکل، مجسمه ای از شیر سنگی خودنمایی می کند.

مجسمه ای که در زمان مادها درست شده و از مهمترین جاذبه های تاریخی و گردشگری شهر همدان است. این مجسمه باستانی از نظر ابعاد ظاهری ۲/۵ متر طول، ۱ متر و ۱۵ سانتی متر عرض و یک متر و ۲۰ سانتی متر ارتفاع دارد.

در زمان های قدیم این شیر به همراه یک مجسمه شیر دیگر که دقیقا مانند همین ساخته شده بود در دروازه شهر همدان قرار دشتند و وجود آن ها در کنار این دروازه باعث شد که مسلمانان در هنگام فتح همدان اسم این دروازه را باب الاسد (دروازه شیر) بگذارند.

کارشناسان میراث فرهنگی معتقدند که قبل از اینکه مرداویج به این شهر حمله کند دو عدد از این شیر سنگی در کنار دروازه این شهر وجود داشته، این ادعا را می توان از کتاب ها و منابع اسلامی هم فهمید چون در آن ها به دروازه شیر اشاره شده است.

اما علت از بین رفتن یکی از این مجسمه ها این است که بعد از تصرف شهر همدان توسط دیلمیان، مرداویج دیلمی که تحت تاثیر زیبایی این مجسمه ها قرار گرفته بود تصمیم داشت که یکی از این مجسمه ها را به ری ببرد اما در این کار ناموفق بود به همین خاطر پنجه یکی از شیرها را شکست و آن یکی را از بین برد.

آن مجسمه آسیب دیده تا سال ۱۳۲۸ هجری شمسی بر روی زمین بود تا اینکه طراح و معماری به نام مهندس سیحون آن را در مکان فعلی گذاشت.

شیر سنگی نماد چیست

در سال۳۱۹ ه.ق که دیلمیان همدان را به تصرف در آوردند، دروازه ی شهر را به کلی تخریب کردند. مرداویج دیلمی قصد داشت یکی از این شیرها را به ری منتقل کند ولی چون موفق نشد، دست های یکی از شیرها را شکست و دیگری را به طور کامل تخریب کرد.

مجسمه آسیب دیده، تا سال ۱۳۲۸خ بر روی زمین افتاده بود مهندس سیحون طراح و معمار آرامگاه بوعلی‌سینا آن را در جایگاه کنونی قرار داد در این زمان پایه ای از سنگ خارا برای آن ساخته شد. گفته می شود مجسمه های شیرسنگی همدان به دستور اسکندر به یادبود سردار معروفش هنایشیون که در همدان در گذشت، ساخته شده و در دو سوی آرامگاه او جای گرفته بود.

متاسفانه در طول تاریخ این مجسمه مورد کم‌لطفی مردم و جنگاوران و جویندگان گنج قرار گرفته است. امروزه با گذشت سال‌ها، شیرسنگی کمتر شباهتی به شیر دارد. درحالی‌که کارشناسان اعتقاد دارند مجسمه اولیه نمایی کاملا متفاوت داشته است. با این وجود، مجسمه تاریخی همچنان جایگاه ویژه‌ای بین مردم همدان و گردشگران دارد.

مجسمه فعلی شیرسنگی بدنه‌ باریک و سری بزرگ دارد. این مجسمه تاریخی از نظر ظاهری دارای ابعادی حدود پنج متر طول، یک متر و ۱۵ سانتی‌متر عرض و حدود یک متر و ۲۰ سانتی‌متر ارتفاع است. این شیر از سنگ سیاه زرفام تراشیده شده و در پیشانیش حفره عمیقی وجود دارد. پشت آن هم حفره‌های دیگری بر اثر فرسایش و باران ایجاد شده است.

در گذشته مردم شیر را نماد قدرت و پاسبان شهر می دانستند اما این عقاید به مرور زمان دستخوش خرافات شد و مردم برای برآورده‌شدن آرزوها و خواسته‌هایشان و همچنین باطل شدن طلسم و جلوگیری از سرما و قحطی دست به دامان شیر سنگی متوسل می‌شدند.

در این شرایط با انجام مناسک و آیین‌های مختلف، امیدوار بودند که شیرسنگی به درخواستشان پاسخ دهد. گذاشتن سنگ‌ریزه در حفره‌ها، ریختن روغن و شیره روی سر و صورت شیر و زیارت آن به‌عنوان موجودی متبرک بخشی از این خرافات بود که در برخی موارد باعث آسیب دیدن شیر تاریخی همدان شد.

سر انجام مجسمه تاریخی شیر سنگی در تاریخ ۱۵ دی‌ماه سال ۱۳۱۰ در فهرست آثار ملی و تاریخی ایران به ثبت رسید.