سهم باربد رامشگر در هنر ایران دوره ساسانی

شادروان زرین کوب درباره برآمدن بارید و سهم او در هنر ایران دوره ساسانی می نویسند:

از سازندگان و رامشگران عصر ساسانی سه نام مشهور موسیقی عهد خسرو پرویز را در تاریخ موسیقی ایران ممتاز میسازد ، باربد ، سرکش و نکیسا، با آنکه هر سه تن استادان بزرگ این عصر بوده اند ابداع اکثر دستگاه های موسیقی ایران، غالباً به باربد منسوب شده است بدین گونه از دستگاه های موسیقی عهد خسرو پرویز آنچه در اکثر روایات غالباً به باربد منسوب است غیر از خسروانیات، هفت و به قولی هشت دستگاه شامل ستایش پادشاه که به نکیسا هم منسوب است – عبارت بوده است از سی لحن و سیصد و شصت دستان که در دربار خسرو همه ماهه و همه ساله اجرا می شده است.

نمونه ای هم از آهنگ های رسمی که هنگام دیدار پادشاهان عصر، مثل قیصر و خاقان اجرا می شده است باقی است.  ابن خرداد به ضمن نقل آن، خاطر نشان می کند که تعداد آنها به هفتاد و پنج میرسیده است.

و از فحوای عبارتش پیداست که این هفتاد و پنج آهنگ متضمن مدایح خسرو پرویز بوده است و با عود نواخته می شده اختراع اکثر دستگاههای موسیقی به باربد این نکته را به خاطر می نشاند که این استاد عصر، لااقل در قسمتی از این دستگاه ها که شاید از طریق تعلیم و سنت به وی رسیده بوده است، تصرفات مبدعانه و مقبول کرده باشد چیزی که خسروپرویز را مجذوب هنر باربد کرد، سرودهای سه گانه ای بود که وی در اولین دیدار خسرو سرود: داد آفریده پیکار کرد و سبز در سبز بر وفق روایات عامیانه که مآخذ نظامی است در بزم های عاشقانه خسرو و شیرین ،باربد از زبان خسروپرویز و نکیسا از زبان شیرین مناسب خوانی ها داشته اند که شاید آنچه نظامی نقل میکند خالی از بعضی مضامین آنها نباشد.

شیون کردن باربد رامشگر بر خسرو پرویز

باربد رامشگر چون شنید که خسرو از پادشاهی خلع شده گریان و دلخون از جهرم به تیسفون شتافت و روی زرد شاه را دید. چندین روز نزد شاه به زرای و خواندن آوازهایی با مضمون بزرگی و فر از دست رفته خسرو ایران و ساسانیان سر داد، و اینکه از این پس ایران به دست دشمنان خواهد افتاد شاه و نگهبانان همه از آواز او گریان شدند.باربد بر بدخواهان ایران و شیرویه نفرین کرد و سپس چهار انگشت خود را برید و سازهای خود را سوزاند. چراکه از این پس دلیلی برای نواختن و خواندن نمی دید.