ارش کی گال، الهه سومریان
ارش کی گال/Ereškigal/_ الهه سومری جهان فرودین
نام او به معنای« بانوی جایگاه بزرگ » است ( حسن تعبیری برای قلمرو مردگان) .نام او در فهرست‌های نذری سومری کهن ذکرشده و پرستشگاه‌هایی که وقف او کرده‌اند از دورۀ اورسوم است مانند کی باباره ki babare و، کی. نام تارری در ki nam tar ri da« جایگاه سرنوشت» در اور.
ارش کی گال، الهه سومری
ضمن آنکه سرودها و دعاهای تقدیمی به پیشگاه این الهه زیاد نیست و پرستش او احتمالاً دارای همان اهمیت خدای جهان فرودین یعنی نرگال نبود، مسلماً در هزارۀ دوم پیش از میلاد، این الهه نقشی مهم در چندین روایت اسطوره‌شناسی داشته است. در حماسۀ گیل گمش، انکیدو جهان مردگان، ارش کی گال، جهان فرودین را به‌عنوان سهم خود، پس از آفرینش جهان دریافت می‌دارد.در فرود آمدن اینانا، آن الهه، تنها فرمانروای وحشت‌انگیز مردگان است که چشم مرگ را بر روی کسانی که وارد قلمرو او می‌شوند، خیره می‌کند. ارش کی گال خواهر همسان اینانا و از جهاتی، تصویر منفی پیش_ آفرینشی اوست. بدین‌جهت این الهه نمی‌تواند برآید و به نظر می‌رسد که گوگالاناGugalanna ، ترحم می‌کنند..محرومیت جنسی او حتی در گونه اکدی یعنی فرود آمدن ایشتار بیشتر به چشم می‌خورد. جایی که او عاشق اسوشو نمیر Asušunamir خواجه می‌شود که بدان وسیله، بدن اینانا را در آغوش می‌گیرد واو را خوشحال می‌سازد در دورۀ بابلی کهن ارش کی گال را همسر نرگال می‌دانستند و چندین متن دینی به این جفت انلیل و نین لیل جهان فرودین اشاره می‌کردند.
بر روی لوحه‌های بابلی میانه از ( امرنه amarna) و همچنین چندین لوحۀ نو « آشوری که در تپه یافت شده، حفظ گردیده است. این اسطوره شرح می‌دهد که چگونه نرگال فرمانروای جهان فرودین شد ونیز از احساسات جنسی ارش کی گال استفاده می‌کنند و آن را دلیلی برای از دست رفتن قدرتش می‌شمارد.
بخش آغازین لوحه ازدست‌رفته است ولی احتمالاً، ضیافتی را شرح می‌دهد که در آسمان برپاشده بود. آنو مایل است ارش کی گال را دعوت کند، ولی چون بر طبق قوانین جهان فرودین، الهه نمی‌تواند قلمرو خود را ترک بگوید، آنو، کاکو kaku، پیک خود را می‌فرستاد که مقداری غذا برای او به پایین ببرد. کاکو، از پلکان طولانی به جهان فرودین می‌رود و از سوی ارش کی گال مورد پذیرایی قرار می‌گیرد. این الهه به‌نوبۀ خود وزیرش به نام نامتار Namtar را به بالا می‌فرستد .[ در اینجا باز، در متن افتادگی وجود دارد] سپس ِا اَ، نرگال ، را ملامت می‌کند که به‌اندازۀ کافی به نامتار احترام نگذاشته است. به نظر می‌رسد که نرگال برای این بی‌ادبی نزد ارش کی گال احضار شده بود. ِااَ به او کمک می‌کند که خود را برای این سفر آماده سازد و عصای سحرآمیز را به او می‌دهد و به او متذکر می‌شود که از هرگونه خطایی احتراز کند ( برای چیزهای ممنوع جهان فرودین» انکیدو، گیل گمش و جهان فرودین). بالاتر از همه، آنکه او نمی‌بایستی آنچه را که برای مرد و زن طبیعی است، انجام دهد. در هنگامی‌که با این الهه مواجه می‌شود نرگال فرود می‌آید پدر جهان فرودین پذیرفته می‌شود و در آنجا دروازه عبور می‌کند. نرگال هرگونه پیشنهاد استراحت و غذا را بر طبق توصیۀ إأ ، رد می‌کند،اما هنگامی‌که ارش کی گال پس از استحمام، بدن خود را به او نشان می‌دهد فریفته می‌شود،( آن‌ها با شور و شعف به بستر می‌روند) و هفت شبانه‌روز باهم می‌گذرانند. نرگال در جستجوی بهانه‌ای برای بازگشت به آسمان برمی‌آید و موفق می‌شود که اجازۀ پدر ارش کی گال را بگیرد. پس از ورود به آسمان، اا، آنچه را که روی‌داده درمی‌یابد و پیش‌بینی می‌کند که ارش کی گال به دنبال نرگال است. بنابراین، او خدا را به‌صورت مردی پیر درمی‌آورد. ارش کی گال در چنگال عشق اسیر است« من از زیبایی او سیر نمی‌شوم او مرا ترک کرده است». به نامتار دستور می‌دهد که دوباره به آسمان، برود و عاشقش را بازگرداند. این الهه، پیامی به او می‌دهد که به آنو تقدیم دارد:« ازآنجاکه من دختر تو جوان بودم، بازی دوشیزگان را نمی‌دانستم ( آن خدایی که) تو او را برای من فرستادی با من درآمیخت اجازه بده باز با من بیامیزد.» سپس، از خدایان بزرگ آسمان می‌خواهد نرگال را به او بازگردانند، زیرا نمی‌تواند « دستور خدایان بزرگ جهان فرودین را به خاطر ناپاکی جنسی خود تعیین کند.»، و به‌عنوان تهدید می‌افزاید که اگر از تحویل خدا خودداری کنند، مردگانی را از جهان فرودین به بالا خواهد فرستاد که زندگان را بلعند هنگامی‌که نامتار به آسمان می‌رود، نرگال را به‌صورت تغییریافته است نمی‌شناسد ولی ارش کی گال نیرنگ ِااَ درمی‌یابد و خواهان فرستادن خدای پیر و لنگ می‌شود، سرانجام، نرگال می‌بایستی بپذیرد. این خدا از طریق جهان فرودین به پایین راهنمایی می‌شود و در آنجا می‌بایستی بخشی از جامۀ خود را بر هر دروازه‌ای برجای بگذارد ( فرود آمدن اینانا) هنگامی‌که وارد حیاط می‌شود، می‌خندد و تصمیم می‌گیرد که قدرت خود را نشان دهد. ارش کی گال را از روی تختش با گرفتن موی او به کنار می‌کشد و تا هفت روز با او با شوق‌وذوق به مغازله می‌پردازد. در این ضمن، آنو، تصمیم خود را گرفته است. کاکو kaku را دوباره به پایین می‌فرستد با این فرمآن‌که نرگال باید با او برای همیشه بماند. اکدی ها الهۀ جهان فرودین خود و سامی ها آلاتوم Allatum را با ارش کی گال یکسان می‌دانستند ( که برای نخستین بار در فهرست خدایان بابلی قدیم ذکرشده است) در هزارۀ اول پیش از میلاد، به این الهه، گاهی با عنوان باز Laz)La- az) اشاره می‌کنند.
