اصطلاح «ازدواج مقدس» در ادبیات دوران باستان
ازدواج مقدس/ sacred marriage/
در ادبیات مردم‌شناسی، این اصطلاح در مورد تعداد زیادی از اعمال تشریفاتی به کار می‌رفت که عمل جنسی را به‌عنوان اقدامی لازم برای پیشرفت زندگی در جامعه لازم می شمرد. این فکر که عمل جنسی دارای منشأ خداوندی بود( مه me در سومری) در منابع فراوانی در خاورمیانۀ باستان یافت می‌شود. در فرود آمدن ایشتار، مرگ این الهه موجب از میان رفتن رابطۀ جنسی می‌شد که ادامۀ حیات را شدیداً به خطر می انداخت. مراسم عروسی میان خدایان و الهه ها ظاهراً به‌طور منظم در بین‌النهرین از دورۀ سلسله‌ای پیشین جشن گرفته می‌شود. شمایل‌نگاری بر روی مهرهای استوانه‌ای و ظروف و دیگر اشیای هنری که مراسم جشن‌ها را به تصویر می‌کشند و پیشکشی هدایا برای یک شخصیت مؤنث، شاید، به این‌گونه جشن‌ها اشاره داشته باشد.
گذشته از اندیشۀ گسترده احتمالی دربارۀ « ازدواج مقدس» میان خدایان و الهه ها، یک مورد ویژه از یک ازدواج میان الهه و پادشاهی وجود دارد. این جنبۀ ازدواج مقدس است که دربارۀ آن، پیش از همه با شدت و حدت بحث شده است.بعضی از دانشمندان، می‌پندارند که چنین مراسمی دارای قدمت فراوان است و احتمالاً از دورۀ پیش_ سومری در اوروک منشأ گرفته است. اما همۀ متون وابسته به این موضوع از اورسوم و دورۀ ایسین_ لارسا Isin- larsa تاریخ‌گذاری می‌شوند درزمانی که پادشاهان به مقام خدایی ارتقا می‌یافتند. در تصنیفات قهرمانی شناخته‌شده، انمرکار و فرمانروای آرتا و همچنین در انمرکار و انشوهکش دانا قهرمان آن‌که پادشاهان اوروک هستند برای جلب‌توجه الهۀ اینانا با یکدیگر رقابت می‌کنند. گذشته از این، آوازهای عاشقانه شورانگیزی وجود دارد که به طریقه وابسته به اینانا و مراسم مربوط به اوست که در آن‌ها، دوموزی به‌عنوان همسر او ذکرشده است.
یک گروه ویژه از متون که مشخصۀ دورۀ اورسوم و ایسین_ لارسا است به سرودهای سلطنتی موسوم‌اند و تصنیفات شاعرانه‌ای هستند که پادشاه و مسئولیت جهانی و همگانی او را برای سعادت کشور می‌ستایند. متن شولگی، مراسمی را توصیف می‌کند که در آن، پادشاه، شخصیت دوموزی شوهر اینانا را به خود می‌گیرد و از این الهه در حجله دیدار می‌کند.پس ازآنجام مراسم، این الهه سرنوشت خوبی را برای پادشاه و کشور تعیین می‌کند. این تشریفات، از بعضی جهات فرق می‌کند و الهه نی نی سینا است. با توجه به این حقیقت که این پادشاهان خود را نه افراد عادی بلکه، به‌عنوان خدایان به شمار می‌آورند. مشروعیت آن‌ها به‌عنوان دامادهای آسمانی مهم‌تر از آن بود که آن‌ها را نماینده نوع بشر بدانند که غالباً مورد تأکید بود.
یاکوبسن توجه را به تصنیفات شهوت‌انگیزی مربوط به ماه_ خدا نانا و همسرش نین گال Ningal معطوف داشته است. وی نتیجه گرفته است که شاید مراسم ازدواج مقدس در اور نیز انجام می‌گرفته است که کاهنۀ بزرگ سومری ( ان توم enitum) نین گال را در مراسم نمادین نشان می‌دهد.
پس از تاسیس سلسله اموری در بابل، مفهوم سلطنت تغییر یافت و تنها اشارۀ معلوم به مراسم ازدواج مقدس پس‌ازاین تاریخ، جنبه‌ای هجوآمیز دارد که به‌وسیلۀ گیل گمش در ششمین لوح حماسۀ گیل گمش بر زبان آورده می‌شود.
