زُروان، ایزد زمان
ایزد زمان است که شخصیت او را ابهامی فراگرفته است. برای پیروان کیش زروانی، خدایی است که سرشتی جاودانه و دوگانه دارد و دو برادرِ توأمانِ اورمزد و اهریمن را در بطن خود می‌پرورد.
زروان در اوستا نام خدای کم‌اهمیتی است، ولی در متن‌های پهلوی که نشان‌دهندۀ سنت دورۀ ساسانی است شخصیت برجسته‌ای می‌یابد. ازلحاظ قدمت، در برخی از متون او را همچون اورمزد و اهریمن، قدیم به شمار آورده‌اند؛ چون ایزدِ زمان آغاز ندارد و خود آغاز همه‌چیز است. گاهی نیز صراحتاً آفریدۀ اورمزد ذکرشده است.
در یورش دوم اهریمن به آفرینش، اورمزد از ایزد زمان می‌خواهد که آفرینش را به حرکت درآورد و به‌این‌ترتیب، قرار و زمان جهان از اوست. سرنوشت آدمیان به دست این ایزد تعیین می‌شود. سپهر را که همچون چرخی دانسته‌اند و گاهی آن را خدایی مستقل به شمار آورده‌اند، تن زروان فرض کرده‌اند.
کیش زروانی با خصوصیاتی که اکنون می‌شناسیم بیشتر نوعی تفکر است و در اعمال و آیین‌ها با آیین مزدیسنایی تفاوتی ندارد. به نظر برخی این کیش، اعتقادی پیش زردشتی است، ولی برخی دیگر وجود آن را ناشی از برخورد فرهنگ ایرانی و بابلی می‌دانند.
زُروان
