آمفی‌تئاتر سنگی کولوسئوم

این آمفی‌تئاتر سنگی عظیم که به نام کولوسئوم (Colosseum) نامیده می‌شود، درست در شرق فروم رومی قرار دارد، در حدود سال‌های ۷۰-۷۲ پس از میلاد توسط امپراتور وسپاسیان از سلسله فلاویان به عنوان هدیه به مردم روم ساخته شد. در سال ۸۰ پس از میلاد، پسر وسپاسیان، یعنی تیتوس، کولوسئوم ( که عنوان آمفی تئاتر فلاویان شناخته می شد) را با ۱۰۰ روز بازی، از جمله نبردهای گلادیاتورها و نبرد حیوانات وحشی، افتتاح کرد. پس از چهار قرن استفاده فعال، این عرصه باشکوه در معرض غفلت قرار گرفت و تا قرن ۱۸ از آن به عنوان انبار مصالح ساختمانی استفاده می شد. اگرچه دو سوم از کولوسئوم اصلی در طول زمان ویران شده است، اما آمفی‌تئاتر همچنان یک مقصد گردشگری محبوب و همچنین نمادی از رم و تاریخ طولانی و پرفراز و نشیب آن است.

خاستگاه کولوسئوم

حتی پس از اینکه نرون امپراتور روم در سال ۶۸ پس از میلاد جان خود را از دست داد، حکومت ناعادلانه او به مجموعه ای از جنگ های داخلی دامن زد. در سالهای پرآشوب پس از مرگ نرون، کمتر از چهار امپراتور تاج و تخت را به دست گرفتند. چهارمین نفر فردی به نام ، وسپاسیان بود و در نهایت به مدت ۱۰ سال حکومت کرد (۶۹-۷۹ پس از میلاد). امپراتوران فلاویان، که مانند وسپاسیان و پسرانش تیتوس (۷۹-۸۱) و دومیتیان (۸۱-۹۶) مشهور بود ، تلاش کردند تا بی عدالتی دربار روم را کاهش دهند، اقتدار سنا را احیا کنند و رفاه عمومی را ارتقا دهند.

در حدود سالهای ۷۰-۷۲، وسپاسیان سرزمین سرسبز نزدیک مرکز شهر را به مردم روم بازگرداند، نرون در این محل پس از آتش سوزی بزرگی که در سال ۶۴ پس از میلاد در رم رخ داد ، قصری عظیم برای خود ساخته بود. در محل آن کاخ طلایی، او حکم کرد، آمفی تئاتر جدیدی ساخته شود که در آن عموم مردم بتوانند از مبارزات گلادیاتوری و سایر اشکال سرگرمی لذت ببرند.

آیا می دانستید؟ باستان شناسان بر این باورند که کولوسئوم دارای فواره های آبخوری و سرویس بهداشتی بوده است.

ساختمان کولوسئوم

طی یک دهه که – یک دوره زمانی نسبتاً سریع برای ساخت پروژه‌ای با چنین مقیاس بزرگی به حساب می آید، در سال ۸۰ پس از میلاد، تیتوس کولوسئوم را رسماً به جشنواره‌ای که شامل ۱۰۰ روز بازی می شد اختصاص داد. تیتوس که فرمانروای محبوب بود، پس از اشاعه بدنامی وزوویوس در سال ۷۹ پس از میلاد، که باعثت ویرانی شهرهای هرکولانیوم و پمپئی شد، با تلاش‌های خود برای جبران سختی ها، حمایت مردم خود را به دست آورد. مراحل پایانی ساخت کولوسئوم در زمان سلطنت برادر و جانشین تیتوس، دومیتیان، به پایان رسید.

کولوسئوم: یک آمفی تئاتر بزرگ

کولوسئوم با ابعاد حدود ۶۲۰ در ۵۱۳ فوت (۱۹۰ در ۱۵۵ متر)، بزرگترین آمفی تئاتر در جهان روم بود. برخلاف بسیاری از آمفی‌تئاترهای قبلی که در دامنه‌های کوه حفر شده بودند تا از حمایت کافی برخوردار باشد، کولوسئوم یک سازه مستقل ساخته شده از سنگ و بتن بود.مشخصه بارز نمای بیرونی سه طبقه قوس فرورفته بود – در مجموع حدود ۸۰ طبقه – که توسط ستون های نیم دایره ای پشتیبانی می شد. هر طبقه حاوی ستون‌هایی با سبک متفاوت بود: در پایین ستون‌هایی نسبتاً ساده سبک دوریک، دارای سرستون های سبک یونیک و قرنتی.
درست در نزدیکی ورودی اصلی کولوسئوم، طاق کنستانتین قرار داشت که در سال ۳۱۵ پس از میلاد به افتخار پیروزی کنستانتین اول بر ماکسنتیوس در پونس میلویوس ساخته شد.

در داخل، کولوسئوم بیش از ۵۰۰۰۰ تماشاگر داشت که احتمالا بر اساس رتبه بندی اجتماعی چیده شده بودند یا شاید هم آنها مانند ماهی سادرین در یک قوطی فقط کنار هم جاداده شده باشند. (با توجه به شواهد موجود در صندلی های دیگر آمفی تئاترهای رومی). سایبان‌ها از بالای طبقه باز می‌شدند و تماشاگران را در برابر آفتاب داغ روم در هنگام تماشای نبردهای گلادیاتوری، شکار، نبرد حیوانات وحشی حفظ می کردند. حتی شاید نبردهای بزرگ‌تر مانند نبردهای ساختگی نیروی دریایی (چون گفته می شود این گود زمانی با آب پرشده بود) که نیازمند صرف هزینه بسیار بود در این مکان برگزار می شد. اکثریت قریب به اتفاق مبارزانی که در روم باستان در مقابل تماشاگران کولوسئوم می جنگیدند مردان بودند (اگرچه تعدادی گلادیاتور زن نیز وجود داشتند). گلادیاتورها عموماً برده ، جنایتکاران محکوم یا اسیران جنگی بودند.

کولوسئوم در طول قرن ها

کولوسئوم حدود چهار قرن استفاده فعال داشت، تا اینکه مبارزات امپراتوری روم غربی و تغییر تدریجی ذائقه عمومی به مبارزات گلادیاتورها و دیگر سرگرمی‌های عمومی بزرگ تا قرن ششم پس از میلاد به کاربری آن پایان داد. حتی در آن زمان هم، این محل در اثر پدیده های طبیعی مانند رعد و برق و زلزله آسیب دیده بود.

در قرن های بعد، کولوسئوم به طور کامل متروک شد و به عنوان انبار برای پروژه های ساختمانی متعدد، از جمله کلیساهای سنت پیتر و سنت جان لاتران، کاخ ونزیا و یا برج دفاعی در مقابل رودخانه تیبر مورد استفاده قرار گرفت. با این حال، با شروع قرن هجدهم، پاپ های مختلف به دنبال حفظ عرصه به عنوان یک مکان مقدس مسیحی بودند، اگرچه در واقع مشخص نیست که آیا شهدای اولیه مسیحی در کولوسئوم به سرنوشت گذشتگانشان دچار شدند یا خیر.