نخستین حرکت اجتماعی برای حمایت از «تولید ملی» در ایران
حمایت از تولید ملی از کی در ایران مطرح شد؟ پیش از مشروطه بود و کالای ایرانی مدافعان سرسختی داشت و یک «آقا نجفی اصفهانی» هم بود که روی کاغذ خارجی امضاء نمیکرد و بر میتی که کفنش از پارچه غیرایرانی بود نماز نمیخواند!
پس از نهضت تنباکو ایرانیها دانستند که میتوان و باید از وابستگی اقتصادی به خارجیها رها شد و اینگونه کار شروع شد. در اصفهان و شیراز هم ماجرای تحریم کالای خارجی بالا گرفت و علما و روحانیون مردم را به مصرف کالای ایرانی تشویق میکردند. آیتالله «شیخ محمدتقی اصفهانی» مشهور به «آقا نجفی اصفهانی» نیز کار جالبتر و مهمتری کرد و به همراه ۱۳ نفر از علمای مشهور و طراز اول اصفهان تعهدنامهای نوشتند به این شرح:
«این خدام شریعت مطهره… متعهد و ملتزم شرعی شدهایم که…
اولاً: قبالجات و احکام شرعیه از شنبه به بعد روی کاغذ ایرانی بدون آهار نوشته شود. اگر بر کاغذهای دیگر نویسند مهر ننموده و اعتراف نمینویسیم. قباله و حکمی هم که روی کاغذ دیگر نوشته بیاورند و تاریخ آن بعد از این قرارداد باشد امضاء نمینماییم. حرام نیست کاغذ غیرایرانی و کسی را مانع نمیشویم؛ ماها به این روش متعهدیم.
ثانیاً: کفن اموات، اگر غیر از کرباس و پارچه اردستانی یا دیگر پارچه غیرایرانی باشد متعهد شدهایم بر آن میت، ماها نماز نخوانیم. اگر برای اقامه صلوه بر آن میت بخواهند، ماها را معاف دارند.
ثالثاً: ملبوس مردانه جدید که از این تاریخ به بعد دوخته و پوشیده میشود، قرار دادیم… منسوج غیرایرانی را نپوشیم و احتیاط نمیکنیم و حرام نمیدانیم لباسهای غیرایرانی را اما ماها ملتزم شدهایم حتیالمقدور بعد از این تاریخ ملبوس خود را از منسوج ایرانی بنماییم.»
آنسالها تحریم کالای خارجی نتیجه هم داشت؟ بله، دعوایی برپا بود در اصفهان بر سر جنس ایرانی یا خارجی و سفیر انگلیس هم مدام نامه میداد به دربار که جلوی این آقایان را بگیرید. یکبار هم که به صدراعظم ایران نامه زده بود که: شنیدهایم آقا نجفی میخواهد به اصفهان مراجعت کند، جلویش را بگیرید چون فسادانگیز است و تاجران خارجی را اذیت میکند؛ «از قراری که از اصفهان شنیدهام آقای نجفی در شرف مراجعت به آنجاست چون ورود مشارالیه در آن محل اسباب ظهور اغتشاش است سکنه اروپایی از این بابت خیلی واهمه نموده به دوستدار اصرار دارند که محترما خاطر منیر ملوکانه را از وجوب سد راه صدمه و اذیت مجدد به اصفهان را بهواسطه فساد و فتنهانگیزی این شخص، مستحضر دارد»!