آیین مهر و میترائیسم چه تفاوت‌هایی با هم دارند؟

بسیاری از اصول، تفکر، خرد پاک و ناب آیین مهر مشابه تفکرات و اندیشه زرتشتی است، اما مهر پرستی و میترائیسم با یکدیگر تفاوت‌های بسیاری داردند. میتراییسم ، یا آنچه که به غلط ، از آن به عنوان مهرپرستی نام می برند ، اولین دین ایرانیان بود .اما باید توجه داشت که هیچ گاه ایرانیان خورشید نمی‌پرستیدند بلکه آنان روشنایی جاودانه یعنی میترا را به عنوان خداوندی که خورشید را آفریده ، می‌پرستیدند.

مهرابه

مردمان ایران باستان با فراست و تفکر بالای خویش یافته بودند که ادامه حیات و زندگی تمامی موجودات اعم از انسان، حیوان و گیاهن وابسته به گرمای خورشید است و معتقد بودند که خداوندگار جهان ، ( میترا ) بواسطۀ لطف و مهرش خورشیدِ گرما بخش و جهان افروز را آفریده تا انسانها و سایر جانداران و گیاهان با استفاده از نور و گرمای آن ، قادر به ادامه حیات باشند ، به همین جهت ، حرمت و قداست ویژه ای برای خورشید قائل بودند. آنها خورشید را به ترادفِ لطفِ ایزدی ، (مهر ) مینامیدند و ( میترا ) یا روشناییِ جاودانه را به عنوانِ خداوند آفرینندۀ مهر ، می پرستیدند .

آتش به عنوان نماد و نشانه و شاید سنبل وجود خدا برای مهر پرستان تلقی می‌شد. آنان همیشه با روشن نگاه داشتن همیشگی آن در پرستش گاههای خود ، آن را مقدس می شمردند .احترام به خورشید و مقدس شمردن آتش نزد ایرانیانِ باستان ، باعث شد که در طول تاریخ همواره برخی از کج فهمان و غرض ورزان ،به غلط یا از روی کینه توزی آنها را خورشیدپرست و بعضا آتش پرست پنداشته و به آنان تهمتِ بت پرستی بزنند .

آنطور که از شواهد پیداست، اولین آیین فراگیر و مدون جهان مهرپرستی بوده است. این دین سال ها پیش از زرتشت در ایران شکل گرفته و در بین مردم رواج یافته بود و تا قرن ها توسط مردم ایران مورد پرستش قرار گرفته بود.مطابق تحقیقات بعمل آمده ، شالوده و بنیادهای فکری دین زرتشت ، عمدتا از اندیشه های فلسفی مهر پرستان شکل گرفته . این آیین کهن سالها پس از دین زرتشت ، همچنان موقعیت خود را حفظ نمود و به تدریج در دین زرتشتی نفوذ و با اعتقادات و باورهای اشو زرتشت ادغام گردید و بعدها توسط ایرانیان به غرب آسیای صغیر و سپس به یونان و اروپا گسترش یافت .

پژوهشگران و مورخین دریافتند که آیین مهر توانست به اروپا و یونان راه باز کند و در آنجا مورد استقبال قرار گرفت و با تغییراتی جزیی قرنهای متمادی با عنوان میتراییسم ، دین اصلی و اولیه اروپاییان محسوب میشد .مهر پرستی و میتراییسم در ایران ریشه ای کهن و سابقه ای چند هزار ساله دارد ، اما آیین مهر و آنچه که به عنوان کیش مهر در فرهنگ ایران مطرح است تاریخچه ای هزار ساله دارد و از اندیشه های اندیشمندان بزرگی نظیر ذکریای رازی ، فردوسی طوسی ، سعدی ، حافظ ، خیّام و دیگر بزرگان علم و ادب ایران زمین سرچشمه گرفته است.
یکی از مهم ترین تفاوت‌های آیین مهر با سایر ادیان و آیین های رایج در جهان این بوده که مهر با استفاده از منطق، تفکر انسانی و عقل به تعریف جهان پرداخته است. این آیین ، با هدف قرار دادن انسان ، به عنوان هدف غایی آفرینش ، نگاهی نو و جهان شمول و انسان محور را به جهانیان ازائه مینماید .کیشِ مهر با حاکمیت بخشیدن به عشق و خرد به عنوان دو بال لازم برای رشد ، تکامل و پرواز انسانی ، حرکتی نو و جهشی امید بخش را در فلسفۀ آفرینش آغاز نمود و بزرگان این آیین با اندیشه های ناب ،پاک و نجات بخش خود ، مسیر سعادت و خوشبختی نوع بشر را نورانی و روشن کرده اند.