محله های قدیمی اطراف حرم امام رضا (ع)
اگر کمی از تاریخ شهر مـشهد بدانید، خواهید دانست که مـشهد قدیم از ۳ منطقه سناباد، نوغان و بارگاه امام رضا علیه السلام تشکیل شده بود. از این رو با رشد جمعیت و گسترش ساخت و ساز مکان های مسکونی، چندین محله تجاری و پر رفت و آمد به وجود آمدند که از محله های قدیمی اطراف حرم امام رضا (ع) محسوب می شوند.
اگر شما هم علاقه مند هستید تا نام محله های قدیمی اطراف حرم امام رضا علیه السلام را بشناسید باید بگوییم که بالا خیابان، پایین خیابان، نوغان، سناباد، چهارباغ و کوچه عیدگاه از جمله محله های قدیی اطراف حرم امام رضا هستند که در حال حاضر، بسیاری از قدیمی ترین هتل های مشهد در همین محله ها، جای گرفته اند. در ادامه با جزئیات بیشتری درباره محله های اطراف حرم آشنا خواهید شد.
بالا خیابان یکی از محله های قدیمی اطراف حرم امام رضا (ع)
بالا خیابان که از حرم مطهر تا دروازه قوچان (ورودی شهر مـشهد از سمت شمال و قوچان) ادامه داشت یکی از اصلی ترین محله ها و راه های مواصلاتی مـشهد بود. بالا خیابان (خیابان شیرازی) ورودی به حرم مطهر از سمت صحن عتیق (صحن انقلاب اسلامـی) دارد که به دلیل شمالی بودن، بست بالای سر حضرت نیز نامگذاری می شود.
ابتدای بالا خیابان از حرم مطهر شروع و انتهای آن به دروازه قوچان می رسید که معبری زشت و بدقواره بود. محله چهارباغ، باغ عنبر و ارگ از جمله محله های کوچک در بالا خیابان بودند که هم اکنون تبدیل به محله های قدیمی اطراف حرم امام رضا (ع) شده اند. از هتل های موجود در بالا خیابان مشـهد می توان به هتل مدینه الرضا مـشهد، هتل بزرگ جهان مـشهد و هتل قصر الضیافه قدس مـشهد اشاره کـرد.
پایین خیابان از دیگر محله های قدیمی اطراف حرم امام رضا (ع)
پایین خیابان یکی دیگر از خیابان های مهم در زمان گذشته بود که بسیاری از محله های قدیمی اطراف حرم امام رضا مانند سراب، چهنو و کوچه عیدگاه در همین خیابان قرار گرفته اند. از ابتدای حرم مطهر (بست نواب صفوی) تا میدان اعدام (میدان عدالت امروزی) بست پایین خیابان نام دارد که مصلی مـشهد نیز در همین خیابان قدیمی قرار گرفته است.
پایین خیابان ورودی جنوبی به شهر مـشهد بود که از شهرهای نیشابور و تربت حیدریه وارد مـشهد می شدند. آبادی پایین خیابان به زمان پادشاهان صـفوی می رسد که علاقه خاصی به شهرهای مذهبی و اهل بیـت علیه السلام داشتند. از این رو تعدادی کاروانسرا، دباغی، صباغی و … در این خیابان دایر شد تا مردم به کسب و کار مشغول شوند.
محله نوغان، اولین محله قدیمی اطراف حرم امام رضا
نوغان محله ای ۱۰۰۰ ساله است که قبل از پیدایش شهر مـشهد، یکی از آبادی های مهم محسوب می شد. در محله نوغان قتلگاه معروف، گنبد خشتی و سر قبر میر وجود دارند که از جاذبه های تاریخی محله نوغان و خیابان طبرسی هستند. نوغان تنها محله ای است که زنان مهریه خود را بخشیدند تا در تشییع پیکر حضرت امام رضا (ع) شرکت کنند.
این حماسه مهم زنان نوغانی باعث شد تا پس از هزاران سال، همچنان رسم دیرینه تشییع پیکر امام رضا (ع) به طور نمادین در زمان شهادت ایشان اجرا شود. در این محله یک معدنی وجود داشت که از سنگ های آن دیگ سنگی می ساختند که برای طبخ غذا استفاده می شد. طعم غذاهایی که در دیگ سنگی پخته می شود بسیار خوشمزه است که در حال حاضر یکی از سوغاتی های مـشهد (دیزی سنگی) است.
محله ارگ از دیگر محله های قدیمی مـشهد
با این که محله ارگ، محله ای کوچک در مـشهد محسوب میشد اما یکی از قطب های اقتصادی و اجتماعی مـشهد بود. محله ارگ مخصوص اعیان نشین ها بود که وجه تسمیه این محله به همین دلیل است. از رو یکی از قدیمی ترین هتل های مـشهد که بیش از ۳۰۰ سال سابقه دارد در محله ارگ بنا شده است. هتل پارس مـشهد در حال حاضر یک هتل تاریخی در خیابان امام خمینی (ارگ سابق) می باشد.
محله سرشور
از دیگر محله های قدیمی اطراف حرم امام رضا (ع) محله سرشور است که فاصله کمی تا باب الجواد دارد. سرشور در لهجه مـشهدی به معنی بالا یا ابتدا است که به طور مختصر گفته می شود. هم اکنون محله سرشور به خیابان اندرزگو، خیابان امام رضا و خیابان آخوند خراسانی دسترسی دارد. این محله قشر متوسط جامعه را تشکیل می داد که بیشتر کارمندان آستان قدس، کارمندان دولت، شاعران و صحافان بوده اند. هتل بشری مـشهد، هتل قدس مـشهد و هتل رز درویشی مـشهد از جمله هتل های محله سرشور هستند.
