اوپنهایمر چگونه زندگی ما را تغییر داد؟
نولان استاد آفرینش است و برخلاف فرضیه‌های نخستین، این‌بار هم آفریده است. فرینش استآاوپنهایمر یکی از مستندترین دوره‌های تاریخ قرن بیستم آمریکا را روایت می‌کند؛ فصلی پر از چالش‌های سیاسی، اجتماعی و اخلاقی که همه این‌ها در فیلم نولان به زیبایی به تصویر کشیده شده است.
در این مقاله قرار است به نقد فیلم اوپنهایمر بپردازیم. ما در این نقد قصد داریم نکات فیلم اوپنهایمر را به‌تفصیل بررسی کنیم تا دریابیم چرا این فیلم توانست در عین مستندسازی، نظر منتقدان و تماشاگران عام را جلب کند. جنبه‌هایی که پا را فراتر از یک روایت ساده گذاشته و تبدیل به اثری خلاقانه و هنری مانند سایر فیلم‌های نولان شده‌اند.
خلاصه فیلم اوپنهایمر؛ خطر اسپویل فیلم
در نقد فیلم Oppenheimer نکات ارزشمندی وجود دارد و مهم‌ترین بخش اوپنهایمر به رویدادهای جنگ جهانی برمی‌گردد. در طول جنگ جهانی دوم، سپهبد لزلی گرووز جونیور فیزیک‌دانی به نام جی رابرت اوپنهایمر را برای کار روی پروژه فوق‌سری منهتن منصوب می‌کند. اوپنهایمر و گروهی از دانشمندان سال‌ها زندگی خود را صرف طراحی و گسترش بمب اتمی می‌کنند.
در ۱۶ ژوئیه سال ۱۹۴۵ هنگامی که نخستین بمب اتمی در آسمان هیروشیما رها شد، آزمایش‌ها به ثمر نشست و مسیر تاریخ را برای همیشه تغییر داد. ما در فیلم اوپنهایمر زندگی این فیزیک‌دان را از دوران دانشگاه تا بعد از جنگ جهانی دوم می‌بینیم. شهرتی که او را درگیر دسیسه‌های سیاسی کرد.
تاریخ از دید خیال‌پردازنه نولان
در نقد فیلم خارجی اوپنهایمر باید بگوییم که تریلرها به‌طور قابل‌توجهی بر درام پیرامون تولد بمب اتمی منتهی به آزمایش ترینیتی تمرکز داشتند و انتظار ما را دربارۀ اینکه فیلم کاملاً از کتاب پیروی کند و شامل سقوط بعدی اوپنهایمر باشد برآورده می‌کند. درواقع، بخش بعدی و تاریک‌تر زندگی اوپنهایمر دریچه‌ای را فراهم می‌کند که موفقیت‌های قبلی او در فیلم از طریق آن ظاهر می‌شود.
اوپنهایمر؛ زندگی‌نامه یا روایت علمی
در تحلیل فیلم اوپنهایمر باید این فیلم را یک قطعۀ دوره‌ای متراکم و پیچیده دانست که در انبوهی از خطوط زمانی پخش می‌شود. این این درام دادگاه، روابط عاشقانه، تجلیات آزمایشگاهی و رگه‌های شخصیتی آشکار و پنهان در سالن سخنرانی به یکدیگر می‌پیوندد؛ اما شاید بیش‌ازهمۀ این‌ها باید پرسید اوپنهایمر کیست؟
اوپنهایمر بهترین هیولا در فیلم‌های نولان است. اوپنهایمر (با بازی کیلین مورفی) یک فرانکنشتاین عصر اتمی است؛ مردی که اسیر امکانات بی‌حدوحصر دانش شده است و خیلی دیر متوجه می‌شود خلقتش ظرفیت نامحدودی برای ویرانی دارد. بااین‌حال، در پایان هیولای این داستان اختراع اوپنهایمر نیست؛ اشتهای ویرانگری است که در بشر ایجاد می‌کند. این اشتها به‌طور اجتناب‌ناپذیری در چهرۀ پوچ و خالی از احساس اوپنهایمر در حین پیش رفتن فیلم به نمایش درمیآید.
هیچ کارگردانی به‌اندازۀ نولان از چشمان تراشه یخی، سرد و بی‌تفاوت کیلین مورفی برای ایفای نقش‌هایش استفاده نکرده است. فیزیک بدنی مورفی یکی از قوی‌ترین سلاح‌هایی است که فیلم در اختیار دارد. او به‌طور غیرممکنی نحیف به نظر می‌رسد؛ ایده‌ای تئوریک از یک مرد در مقابل پایداری‌های قاطع شخصیت‌های نظامی که در کنارش کار می‌کند. برای مثال لزلی گرووز (با بازی مت دیمون) خوش‌بین و محکم با مشتی گره‌کرده به‌دنبال چیزی برای مشت زدن است.
شعری دیدنی در روایت نولان از اوپنهایمر
در نقد فیلم Oppenheimer نیازی نیست متعصبانه برخورد کنید. نولان با اوپنهایمر پرتره‌ای منحصربه‌فرد، بی‌تفاوت و ظریف از مرد مرموز و پیچیده‌ای که پروژه منهتن را رهبری کرد و با سیاست «طعمه‌ای سرخ» دوران مک‌کارتی در تضاد بود، به ما هدیه داد. از دیدگاه فنی این اثر یک فیلم بیوگرافی است، اما مانند آن معرفی نمی‌شود. بیشتر شبیه این است که نولان بادقت رشته‌های گوناگونی را که در زندگی اوپنهایمر می‌گذرد انتخاب کرد و آن‌ها را در یک ملیله با بافتی غنی که به‌نوعی فراتر از مواد خام است می‌پیوندد؛ نتیجه‌اش نیز شعر تصویری ناب است.
چرا همراه با اوپنهایمر گریستیم؟
برخی مشکلات نیز در اوپنهایمر وجود دارد؛ از جمله برخورد سطحی با شخصیت‌های زن. فلورانس پیو در نقش معشوقه اوپنهایمر خودکشی می‌کند و امیلی بلانت به‌عنوان همسر جی رابرت (کیتی اوپنهایمر) دو ساعت اول را با چنگ زدن به مارتینی روی لبه قاب می‌گذراند. بااین‌حال، او چند لحظه بعد ادعای فوقالعادهای می‌کند؛ یک صحنه بازجویی پوسته‌پوسته. یک تابش خیره‌کننده بی‌کلام که همۀ رابطه سرد و خصومت‌آمیز او را با یک همکار بی‌وفا نشان می‌دهد. یکی از طنازانه‌ترین صحنه‌ها که شاید موردپسند فمینیست‌های بیننده نباشد، گلایه کیتی از نبود آشپزخانه در خانه‌های نوساز پروژه است.
موسیقی بخش اصلی و تأثیرگذار فیلم است. اوپنهایمر فیلمی محسوب می‌شود که در آن وحشت‌های جنگ نمایش داده نمی‌شود، بلکه به‌طور اجتناب‌ناپذیری از طریق آنچه می‌شنویم منتقل می‌شود. موسیقیِ «لودویگ گورانسون» استادانه و بی‌نظیر و مطمئناً یکی از بهترین‌های سال است.
نخستین رویارویی اوپنهایمر با اینشتین (البته در فیلم) آمیزهای از طنز و تراژدی است، بر باد رفتن کلاه اینشتین و اینکه کودکانه در پی آن می‌دود و درعین‌حال ایستادگی اوپنهایمر کنایه‌ای است از آنچه هرکدام در مسیر زندگی خود برگزیده‌اند. دورتر از این‌دو استراس ایستاده که گنگ و مبهم در حال تماشا است تا شاید نصیبی از این تضاد ببرد. شاید معصوم‌ترین شخصیت در میان سیاست‌بازی‌ها، جنگ و رقابت بر سر ساخت نیرومندترین ویران‌کننده، آلبرت اینشتین باشد؛ پیرمردی که بیشتر به یک روستایی بی‌خبر از جهان می‌ماند تا مبدأ این آشوب.
فیلم Oppenheimer؛ مرگ تدریجی در یک انفجار
معشوقۀ اوپنهایمر، ژان تاتلاک (با بازی فلورانس پیو) خودکشی می‌کند اما یک تئوری توطئه ترور وجود دارد مبنی‌بر اینکه او کشته و خودکشی او صحنه‌سازی شده؛ موضوعی که به‌نحوی گذرا در فیلم به آن اشاره شده است. از نقاط استثنا در نقد و بررسی فیلم اوپنهایمر باید به وجود چند صحنۀ برهنگی اشاره کنیم که باز هم با اصول و شیوۀ فیلم‌های قبلی نولان متفاوت است.
جابه‌جایی در زمان به‌حدی می‌رسد که واپسین معاشقه اوپنهایمر با جین تاتلاک با صحنه بازرسی ترکیب می‌شود؛ تضادی از تنش در محیطی رسمی با آرمیدگی در محیطی غیررسمی. در این اثر سینمایی این‌گونه صحنه‌ها بادقت مدیریت می‌شوند و بی‌دلیل به‌کار نرفته‌اند؛ به‌ویژه صحنه ارتباط پس از ازدواج و در هنگام ساخت بمب که در آن این زوج به‌سادگی به‌صورت برهنه نشسته‌اند و گفت‌وگوی بینشان به‌شدت صمیمی است.
در پایان تحلیل فیلم Oppenheimer باید خاطرنشان کنیم که آخرین ساختۀ کریستوفر نولان برخلاف نام، پوستر و داستان کلی، انسانی‌تر از آنچه نشان می‌دهد ساخته شده است. نولان این‌بار هم به زبان اشاره و در پستو ارزشمندی انسانیت و مواجهه فرد با نتیجۀ اعمالش را تشریح می‌کند. موضوعی که شاید بسیاری از کارگردانان آن را به شعار کلیشه‌ای تبدیل می‌کردند ولی نولان از این سوژه فیلمی سه‌ساعته ساخت که با نگاه عمیق و انتقادی قابل‌درک است.
بررسی و نقد بهترین فیلم‌های سینمای جهان در سایت اهل سینما
در این مقاله به نقد فیلم اوپنهایمر پرداختیم. این فیلم نه‌تنها به‌عنوان تازه‌ترین اثر کریستوفر نولان ـ کارگردان برجسته و خوش‌ذوق ـ که به‌عنوان مستندی از زندگی یکی از تأثیرگذارترین مردان سدۀ اخیر، رابرت اوپنهایمر، فیلمی ارزشمند به‌شمار می‌رود.
اگر دوست دارید نقدهای مفصل و کارشناسانه را در سایتی تخصصی بخوانید، ما به شما سایت اهل سینما را معرفی می‌کنیم. سایت اهل سینما بخش‌های گوناگونی دارد و نظر هر خواننده‌ای را به خود جلب می‌کند. نقدهایی که در این سایت می‌خوانید، نقدهای کارشناسانه و دقیق است و نویسندگان به تحلیل همۀ زوایای هر فیلم و سریال می‌پردازند. به شما توصیه می‌کنیم وارد سایت اهل سینما به آدرس www.fromcinema.com شوید و نقدهای سریال‌ها، انیمه‌ها و فیلم‌های موردعلاقه‌تان را بخوانید.
منتشر شده توسط 
تریبون
