آشنایی با کاروانسرای قصر بهرام
در دوره امپراتوری ساسانی و در زمان حکومت بهرام گور قصری منصوب به قصر بهرام ساخته شد . بعدها این قصر توسط شاه عباس صفوی مورد ترمیم و بازسازی قرار گرفت. موقعیت جغرافیایی این اثر در مناطق جنوبی گرمسار بوده و در جنوب شرقی دریاچه نمک جای گرفته است. برای مراجعه به این مکان بهترین مسیر از طریق گرمسار و جاده سنگی است. افرادی که قصد سکنی در این قصر را دارند، بایستی از اداره کل محیط زیست مجوز گرفته شود.
در تاریخ ۱۳ اردیبهشت ۱۳۵۴ این قصر با شمارهٔ ثبت ۱۰۵۹ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران ثبت گردیده است.
تاریخچه کاروانسرا
در مورد تاریخ ساخت این بنا سند تایید شده ای وجود ندارد و تنها ﺩﺭ ﺩﯾﻮﺍﺭﻩ ﮐﻨﺎﺭی ﺩﺭﻭﺍﺯﻩ ﺷﻤﺎﻟﯽ ﺟﺎی ﺧﺎﻟﯽ ﮐﺘﻴﺒﻪ ﺍی دیده می شود ﮐﻪ ﻣﯽ ﮔﻮﯾﻨﺪ ﮐﺎﺷﯽ ﺑﻮﺩﻩ و اطلاعات خاصی بر روی آن نبوده است. آجرهای قدیمی در کف سرداب ها حکایت از احتمال ساخت کاروانسرا بر روی ویرانه های یک بنای باستانی دارد و ﺳﻔﺎﻝ ﻫﺎی کشف شده در اطراف کاروانسرا نیز تاریخی پیش از دوره سلطنت صفویان را دارند.
برخی مورخان از بهرام ساسانی یا بهرام گور به عنوان سازنده ی این بنا یاد می کنند و می گویند که شاه عباس صفوی با مرمت بنا رونقی دوباره به آن داده است.
معماری کاروانسرای قصر بهرام
کاروانسرای قصر بهرام ظاهری مربع شکل دارد و از آن دیواره ی سفید مایل به کرم رنگ آن جلب نظر می کند. این دیواره از تختهﺳﻨﮓ ﻫﺎﻯ بزرگ آهکی ساخته شده است که بسیار استادانه و با دقت بر روی هم چیده شده اند. در نزدیکی کاروانسرا کوهی موسوم به سیاه کوه وجو دارد که از ﺭﮔﻪ ﻫﺎی ﺳﻨﮕﯽ ﻧﺮمی تشکیل شده که تراشیدن آنها بسیار کار آسان است. مقدار زیادی از این سنگ ها را می توان در بنای قصر بهرام دید که با دقت مخصوصی در دیواره ها به کار رفته اند و نشان از به کار بردن ﺍﺻﻮﻝ ﺣﺠﻢ ﺷﻨﺎﺳﯽ توسط سازنده را دارند.
برج هایی بلند و نیم د‌ایره در چهار گوشه ی بنا قرار دارد که به صورت ﭼﻨﺪ ﻭﺟﻬﻰ بنا شده اند. شباهت زیاد این بنا به کاروانسراهای شهری و الگوگیری ضعیف آن از کاروانسراهای میان راه باعث شده است تا برخی کارشناسان، این ساختمان را محلی برای اقامت شاهان صفوی در مواقع شکار و سفرهای سلطنتی ﺑﻪ ﻣﺎﺯﻧﺪﺭﺍﻥ ﯾﺎ ﺧﺮﺍﺳﺎﻥ بدانند.
برای اضافه کردن تزیینات در کاروانسرای قصر بهرام، سطوح یکپارچه را در هم شکسته و به سطوح متعدد تقسیم کرده و به منظور خلق جلوه ای تازه، ﺳﻄﻮﺡ ﺍﺳﺘﻮﺍﻧﻪ ﺍی نیز به ﺳﻄﺢ ﻫﺎی ﮐﻮﭼﮑﺘﺮ ﻣﺴﺘﻄﻴﻞ شکل تبدیل شده اند.
سردر کاروانسرای قصر بهرام
ساختار کاروانسرای قصر بهرام، دارای نقشه ای چهار ایوانی و ﭘﻼﻥ ﻗﺎﻟﺐ ﻛﺎﺭﻭﺍﻧﺴﺮﺍﻫﺎﻯ ﺍﻳﺮﺍﻥ را به نمایش می گذارد با این تفاوت که ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻛﺎﺭﻭﺍﻧﺴﺮﺍ، د‌و د‌روازه شمالی و جنوبی موجود است و ﺍﻳﻮﺍﻥ ﺟﻨﻮﺑﻰ به ﻋﻨﻮﺍﻥ راهی برای ﺩﺳﺘﺮﺳﻰ ﺳﺮﻳﻊ ﺑﻪ ﻛﻮﻩ مورد استفاده قرار می گرفته است.
یکی از سردرهای بنا به شکل یک برجستگی ﻣﺴﺘﻄﻴﻞ ﺷﮑﻞ از دیوار بیرون زده است و سردر دیگر ﺩﻭ ﻃﺎﻕ ﻧﻤﺎ ﯾﺎ ﻃﺎﻗﭽﻪ دارد. ﺗﺰﯾﻴﻨﺎﺕ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻥ ﻫﺎی ﺁﺟﺮی ﺩﺭ ﺩﺍﺧﻞ ﻃﺎﻕ ﻧﻤﺎﻫﺎ ﻭ پیرامون ﻃﺎﻗﭽﻪ نمایان است.
سیستم آبرسانی شگفت انگیز قصر
سیستم آب رسانی این قصر یکی از قسمت های شاهکار آن محسوب می شود. در این سیستم خارق العاده، ﺩﻭ ﻣﺠﺮﺍی بر ﺭﻭی ﻫﻢ تعبیه شده ﮐﻪ ﻣﺠﺮﺍی ﺯﯾﺮﯾﻦ ﺍﺯ ﻟﻮﻟﻪ ﻫﺎی ﺳﻔﺎﻟﯽ و ﻣﺠﺮﺍی ﻓﻮﻗﺎﻧﯽ از ﺗﺨﺘﻪ ﺳﻨﮕ ﻬﺎی ﯾﮑﭙﺎﺭﭼﻪ ﺳﻔﻴﺪ به شکل رودی ﺳﻨﮕﯽ تشکیل شده‌اند.
این مجراها به شکل مقعر تراشیده شده است و ﺁﺑﺮﺍﻫﻪ ﺍی ﺭﺍ برای انتقال آب از چشمه شاهی به حوض حیاط مرکزی کاروانسرا ایجاد کرده اند. چشمه شاهی نام یک چشمه در دامنه ی سیاه کوه است که در ۵.۷ کیلومتری کاروانسرا واقع شده است.
در حدود ۱۰۰ متری قصر بهرام حوض بزرگی وجود داشت که آب در آن ذخیره می شود. آب پس از جمع شدن در این حوض در دوشاخه به مسیر خود ادامه می دهد شاخه ای به طرف حمام قصر و شاخه ای دیگر به سمت کاروانسرای قصر بهرام.
