مردم جهان باستان با چه بازیهای رومیزی سرگرم می‌شدند؟
از زمانی که اولین تمدن‌ها در بیش از ۵.۰۰۰ سال قبل ظهور کردند، سرگرم شدن با بازی‌ها در شکل‌های مختلف هم به وجود آمد. اصلا تمدن‌هایی مانند سومری‌های باستان (از بین‌النهرین) و مصری‌های باستان بودند که تقریبا تمام این بازیهای رومیزی را بازی می‌کردند و با آن‌ها سرگرم می‌شدند. با اینکه قوانین دقیق این بازی‌ها نامشخص و مبهم هستند، اما مورخان توانسته‌اند قطعه‌هایی از آن‌ها را جمع‌آوری و گیم‌پلی‌شان را بازسازی کنند، تا مردم امروز هم بتوانند از این کهن‌ترین بازیهای رومیزی لذت ببرند.
۸- بازی رومیزی شطرنج (Chess)
قدمت: حدود ۶۰۰ سال بعد از میلاد مسیح
هنوز سرگرم می‌کند؟: بله
تعداد بازیکنان: ۲ نفر
نام‌های دیگر بازی: بسته به کشورهای مختلف
با اینکه بیشتر مردم احتمالا شطرنج را یک بازی باستانی تصور می‌کنند، اما در مقایسه با مابقی کهن‌ترین بازیهای رومیزی در مقاله امروز، به نسبت جوان‌تر است. از آنجایی هم که قدمت تاریخی این بازی نامشخص است، بیشتر مورخان با هم موافقند که بازی رومیزی شطرنج حدود قرن ششم بعد از میلاد مسیح، در زمان امپراتوری گوپتا در هند سرچشمه می‌گیرد. اما مورخان دیگری هم هستند که کشور مبدا شطرنج، یکی از کهن‌ترین بازیهای رومیزی را از چین می‌دانند.
در زبان هند به اولین شکل شطرنج، «چاتورانگا» می‌گفتند که چهار بخش نظامی را نشان می‌داد: سرباز (پیاده نظام)، سواره نظام، فیل زنی و ارابه. این مهره‌های شطرنج در نهایت به شکل امروزی درآمدند و نام‌هایشان به ترتیب به پیاده، اسب، پیل و رخ، مدرن شدند. قوانین بازی شطرنج هم مانند بسیاری از کهن‌ترین بازیهای رومیزی در کل جهان، پخش شده است. قوانین امروزی این بازی هم در حدود قرن پانزدهم در اروپا شکل گرفته است.
۷- بازی رومیزی دوز ۹ تایی (Nine Men’s Morris)
قدمت: نامشخص – احتمالا حدود ۱۴۰۰ سال قبل از میلاد مسیح
کشور مبدا: نامشخص – احتمالا مصر باستان
هنوز سرگرم می‌کند؟: بله
تعداد بازیکنان: دو نفر
نام‌های دیگر بازی: دوز ۹ تایی (Nine Man Morris)، میل‌ها (Miils)، بازی میل (The Mill Game)، مرلز یا مریلز (Merels or Merrills)، چکرز کابوی (Cowboy Checkers)
بازی رومیزی دوز ۹ تایی آن‌قدر کهن است که هیچ‌کس از این مطمئن نیست، که این بازی دقیقا از چه زمانی و از چه مکانی به وجود آمده است. بازی رومیزی دوز ۹ تایی، یکی از کهن‌ترین بازیهای رومیزی شناخته‌شده روی تخته‌های سقف معبد کرونا در مصر دیده می‌شود، که قدمتش به حدود ۱۴۰۰ سال قبل از میلاد مسیح برمی‌گردد.
از آنجایی که بسیاری از بازیهای رومیزی روی ساختمان‌های روم حکاکی می‌شدند، رومیزی دوز ۹ تایی بازی محبوبی در روم محسوب می‌شد. منتها مشخص کردن تاریخ دقیق این تخته‌ها از روی ظاهر ساختمان‌ها سخت است. هرچند، بازی رومیزی دوز ۹ تایی در کل اروپا پخش و به بازی محبوبی بین کشیش‌ها و راهب‌ها تبدیل شده بود. خیلی‌ها هنوز که هنوز است، این کهن‌ترین بازی رومیزی جهان را بازی می‌کنند و قوانین آن هم از زمان اولین شواهد تاریخی‌اش، تغییری نکرده است.
۶- بازی رومیزی گو (Go)
قدمت: حدود ۲۰۰۰ سال قبل از میلاد مسیح
کشور مبدا: چین باستان
هنوز سرگرم می‌کند؟: بله
تعداد بازیکنان: ۲ نفر
نام‌های دیگر بازی: ویجی (Weiqi)، ایگو (Igo)، پادوک (Paduk)، بادوک (Baduk)
بازی رومیزی گو که در کشور مبدا، چین به ویجی (Weiqi) شناخته می‌شود، یکی از کهن‌ترین بازیهای رومیزی است که هنوز هم محبوبیت زیادی دارد. با اینکه ریشه‌های دقیق این بازی نامشخص است، اما این باور وجود دارد که ویجی (Weiqi) در حدود ۳.۰۰۰ – ۴.۰۰۰ سال قبل از چین به وجود آمده است. اما عوض تاریخ دقیق، افسانه‌ها می‌گویند که یائو، امپراتور چین باستان (۲۳۵۶-۲۲۵۵ سال قبل از میلاد مسیح) بازی رومیزی گو را ساخت تا پسرش، دانژو را روشن کند و نظم و تمرکز و تعادل را به او آموزش دهد.
محبوبیت این بازی حتی با کشورهای شرق آسیا به خصوص ژاپن (که نام گو هم از همان‌جا آمده) رفته است. کشور ژاپن آن‌قدر در این بازی نقش داشته، که بازی رومیزی گو در میانه ۱۶۷۰ میلادی با پشرفت‌های جالب‌توجه‌تری مواجه شد.
۵- بازی سلطنتی اور (Royal Game of Ur)
قدمت: حدود ۲۶۰۰ – ۲۴۰۰ سال قبل از میلاد مسیح
کشور مبدا: بین‌النهرین باستان (عراق امروزی)
هنوز سرگرم می‌کند؟: بله
تعداد بازیکنان: ۲ نفر
نام‌های دیگر بازی: بازی بیست مربع یا اسسب (Game of Twenty Squares or Asseb)
بازی سلطنتی اور که مردمان مردمان بین‌النهرین باستان (عراق امروزی) را سرگرم می‌کرد، یکی از اولین بازیهای رومیزی این تمدن است. زمانی که سر چلرلز لئونارد وولی در سال ۱۹۲۰ میلادی، مقبره‌های سلطنتی اور را حفاری می‌کرد، دو تخته بازی سلطنتی اور را در این مکان باستان‌شناسی برتیانیایی کشف کرد، که قدمت‌شان به حدود ۲۶۰۰ سال قبل از میلاد مسیح برمی‌گردد. تخته‌های ۲۰ مربعی مشابه دیگری هم در جاهای باستانی دیگر در مصر مانند آرامگاه توت‌عنخ‌آمون و هند هم پیدا شده است.
مورخان از روی بخش جزئی از لوح خط میخی بابل با قدمت ۱۷۷ – ۱۷۶ قبل از میلاد مسیح، توانستند قوانین این بازی را بازسازی کنند. نسخه‌های امروزی این کهن‌ترین بازی رومیزی جهان هم با این قوانین منتشر می‌شوند. بازیکنان این بازی حتی در وب‌سایت بین‌النهرین موزه بریتانیایی می‌توانند آن را به صورت آنلاین بازی کنند.
۴- بازی رومیزی مهِن (Mehen)
قدمت: حدود ۲۷۰۰ سال قبل از میلاد مسیح
کشور مبدا: مصر باستان
هنوز سرگرم می‌کند؟: نه
تعداد بازیکنان: ۲ – ۶ نفر
نام‌های دیگر بازی: ندارد
مهِن، نام یکی دیگر از کهن‌ترین بازیهای رومیزی در مصر باستان است. خیلی‌ها هم معتقدند که از اولین نمونه‌های بازی رومیزی چندنفره در جهان محسوب می‌شود. از شواهدی مانند کشف تخته بازی مهِن در آرامگاه شاه پریبسن با قدمت ۲۷۷۰ – ۲۶۵۰ سال قبل از میلاد مسیح، تاریخ این بازی رومیزی به دوره ماقبل سلسله‌ای در پایان پادشاهی کهن برمی‌گردد.
مهِن به معنای خدای‌مارمانند است، که تخته بازی این را با شکل مارپیچ خود به خوبی نشان داده است. این قطعه‌ها دو نوع هستند؛ گوهای کوچک مشابه به سنگ مرمر و قطعه‌های عاج در اشکال شیر و ماده‌های شیر. قوانین دقیق و گیم‌پلی این کهن‌ترین بازی رومیزی جهان نامشخص است، منتها مورخان حداقل به این معتقدند که تا ۶ نفر می‌توانند پای بازی مهِن بنشینند و با آن سرگرم شوند.
۳- بازی رومیزی تخته نرد (Backgammon)
قدمت: حدود ۳۰۰۰ سال قبل از میلاد مسیح
کشور مبدا: پارسیان باستان (ایران امروزی)
هنوز سرگرم می‌کند؟: بله
تعداد بازیکنان: ۲ نفر
نام‌های دیگر بازی: نرد (Nard)، گل بارا (Gul Bara)، تاپا (Tapa)
از شطرنج هم قدیمی‌تر پیدا می‌شود، که آن هم تخته نرد، یکی از کهن‌ترین بازیهای رومیزی است. باستان‌شناسان در سال ۲۰۰۴ میلادی تخته بازی در شهر باستانی شهرسوخته در ایران کشف کرده بودند، که به بازی تخته نرد شباهت داشت. این تخته قدمتش به حدود ۳۰۰۰ سال قبل از میلاد مسیح برمی‌گردد و حتی به عنوان کهن‌ترین تخته رومیزی تخته نرد در نظر گرفته می‌شود، که تا به الان کشف شده است. این تخته از چوب درخت آبنوس و ۶۰ نشانگر آن از سنگ فیروزه و سنگ عقیق ساخته شده‌اند و یک جفت تاس دارد.
به خاطر اینکه کشورهای مختلفی این بازی رومیزی را بازی می‌کردند، قوانین آن هم تغییر کرده است. بازی رومیزی تخته نرد به نام «تابولا» با قدمت حدود ۴۸۰ سال بعد از میلاد مسیح، در امپراتوری بیزانس یونان وجود داشت، که تقریبا قوانین یکسانی با بازی رومیزی تخته نرد امروزی دارد.
۲- بازی رومیزی چکرز (Checkers)
قدمت: حدود ۳۰۰۰ سال قبل از میلاد مسیح
کشور مبدا: بین‌النهرین باستان (عراق امروزی)
هنوز سرگرم می‌کند؟: بله
تعداد بازیکنان: ۲ نفر
نام‌های دیگر بازی: دراتز (Draughts) که در زبان انگلیسی به درافتز (drafts) تلفظ می‌شود
یکی از کهن‌ترین بازیهای رومیزی در جهان که هنوز هم بازی می‌شود، بازی چکرز یا دراتز است. ریشه و قدمت تاریخی این بازی هم به حدود ۳۰۰۰ سال قبل از میلاد مسیح در شهر باستانی اور در جنوب بین‌النهرین (عراق امروزی) برمی‌گردد. یک بازی رومیزی مشابه به بازی چکرز با تغییرات کوچکی وجود دارد، که با تاریخ‌گذاری کربنی تاریخ به آن دوره و زمانه برده می‌شود.
از آنجایی که این بازی به کشورهای مختلفی معرفی شد، تکامل پیدا کرد و امورزه هم محبوب‌ترین اشکال آن به دراتز انگلیسی / چکرز آمریکایی و دراتز روسی شناخته می‌شود. این بازی به محبوب‌ترین بازیهای رومیزی جهان تبدیل شده که اولین مسابقات بین‌المللی کهن‌ترین بازی رومیزی جهان، دراتز هم در سال ۱۸۸۵ در فرانسه شروع شد.
۱- بازی رومیزی سنِت (Senet)
قدمت: حدود ۳۵۰۰ سال قبل از میلاد مسیح
کشور مبدا: مصر باستان
هنوز سرگرم می‌کند؟: بله
تعداد بازیکنان: ۲ نفر
نام‌های دیگر بازی: سنَت (Senat) یا سنات (Sen’t)
باری رومیزی سنِت به احتمال زیاد کهن‌ترین بازیهای رومیزی محسوب می‌شود، که مصری‌های باستان را در آن زمان سرگرم می‌کرد. این بازی رومیزی با قدمت ۳۵۰۰ سال قبل از میلاد مسیح در محل دفن‌های اولین سلسله و ماقبل سلسله‌ای کشف شده است. تخته این بازی با شکل مستطیلی‌اش از چوب، سنگ آهک و فیانس (سفالین سرامیکی از کوارتز آسیاب‌شد و پوششی از لعاب رنگ روشن و حکاکی مربع‌ها و نمادهای) ساخته شده است.
با اینکه مورخان کاملا از نحوه دقیق بازی سنِت مطمئن نیستند، اما تیموثی کندال و آر. سی. بل بازسازی‌های خودشان را از این بازی ارائه کردند. قوانین کندال و بل از متونی شکل گرفته، که به سنِت اشاره می‌کنند و بازیکنان امروزی این بازی رومیزی هم این قوانین را رعایت می‌کنند.
