۷ قدیمی‌ترین قرآن‌های دنیا الان کجا هستند؟

قدمت تاریخی کتاب مقدس قرآن به حدود ۶۱۰ سال بعد از میلاد مسیح و به زمانی برمی‌گردد که کلمات و آیات قرآن از زبان پیامبر حضرت محمد (ص) برای اولین بار جاری شد. به گفته عقیده‌های اسلامی، حضرت محمد (ص) تا زمان رحلتش در حدود ۶۳۲ سال بعد از میلاد مسیح، این آیات وحی‌شده را به زبان می‌آورد. آموزه‌های او بعد از رحلتش به طور شفاهی جریان داشت تا اینکه عثمان بن عفان، خلیفه سوم (رهبر سیاسی دولت اسلامی در آن زمان) دستور داد تا متون رسمی از قرآن نوشته شود که تاریخش هم به حدود ۶۵۱ سال بعد از میلاد مسیح برمی‌گردد. قدیمی‌ترین کتاب قرآن هم قدمتش به همین زمان می‌رسد و احتمالا می‌تواند قطعه‌هایی از قرآن عثمان باشد.

۷- قرآن آبی

سال نوشتار: حدود اواخر قرن نهم تا اوایل قرن دهم

زبان: عربی

سبک نوشتار: کوفی

مکان فعلی: بیشتر بخش‌های این قرآن مقدس در موسسه ملی هنر و باستان‌شناسی موزه ملی باردو در تونس، کشور تونس؛ ۶۷ برگه از آن در موزه تمدن و هنر اسلامی در رقاده، تونس؛ ۱ برگه در موزه هنر لس آنجلس در کالیفرنیا، ایالات متحده آمریکا و مابقی صفحات در موزهای مختلف سراسر دنیا پخش شده است.

قرآن آبی یکی از مشهورترین و زیباترین قرآن‌های باستانی در جهان محسوب می‌شود که این نسخه خطی قدمتش به بین اواخر قرن نهم تا اوایل قرن دهم یا همان اواخر ۱۰۲۰ سال بعد از میلاد مسیح برمی‌گردد. باوری وجود دارد که می‌گوید قرآن آبی برای مسجد بزرگ قیروان در تونس نوشته شده بود.

آیات قرآنی با جوهر طلایی روی صفحات پوستی نیلی‌رنگ نوشته شده که رنگ متمایزی به آبی دارد. به احتمال زیاد امپراتوری بیزانس مسیحی با اسناد نوشته‌شده رسمی‌اش روی نوشتن آیات قرآنی با جوهر طلایی روی پوست آبی تاثیرگذار بوده است.

از آنجایی که بیشتر این قرآن آبی در موسسات مختلف نگهداری می‌شود، صفحات این کتاب در سال ۲۰۱۲ و سال ۲۰۱۳ میلادی در یک حراجی به فروش گذاشته شد. حتی گزارش‌هایی بیرون درز کرد که یک صفحه از این قرآن به قیمت بالای ۸۰۰.۰۰۰ دلار به فروش رفته است.

۶- قرآن کوفی سمرقند (قرآن عثمانی)

سال نوشتار: حدود ۷۶۵ بعد از میلاد مسیح – ۸۵۵ بعد از میلاد مسیح

زبان: عربی

سبک نوشتار: کوفی

مکان فعلی: کتابخانه امام هاست، تاشکند، ازبکستان

برای چندین سال و قبل از تحقیقاتی که در همین چند دهه اخیر انجام شود، تصور می‌شد قرآن کوفی سمارکند قدیمی‌ترین نسخه قرآنی موجود است. منتها قدمت نگارش این نسخه خطی به طور گسترده‌ای بین سال ۵۹۵ – ۸۵۵ بعد از میلاد مسیح متفاوت است. هرچند، بیشتر دانشمندان سر این موضوع توافق دارند که این نسخه خطی به احتمال زیاد در همان قرن هشتم یا نهم نوشته شده بود.

جامعه مسلمانان به خاطر اینکه معتقدند این نسخه خطی بخشی از قرآن‌هایی است که به دستور خلیفه سوم عثمان در سال ۶۵۱ بعد از میلاد مسیح نوشته شده، به آن احترام می‌گذارند. عثمان در آن برهه تاریخ و ۱۹ سال بعد از رحلت حضرت محمد (ص)، می‌خواست نسخه استانداردی از قرآن تولید کند. این باور را مطالعه‌ای به چالش کشیده که نشان می‌دهد این نسخه خطی از مدت‌ها بعد از قرن هفتم نوشته شده بود.

۵- نسخه خطی توپکاپی (توپ‌قاپی)

سال نوشتار: حدود اوایل تا اواسط قرن هشتم

زبان: عربی

سبک نوشتار: کوفی

مکان فعلی: موزه کاخ توپکاپی (توپ‌قاپی)، استانبول، ترکیه

نسخه خطی توپکاپی هم مانند قرآن کوفی سمارکند برای سال‌های زیادی اغلب به عنوان قدیمی‌ قرآن در نظر گرفته می‌شد. اما تحقیقات جدید نشان می‌دهد که نسخه خطی توپکانی حداقل یک قرن از قطعه‌های قرآن قدیمی موجود جوان‌تر است.

این نسخه خطی قدمتش به حدود اوایل تا اوسط قرن هشتم برمی‌گردد و تقریبا متن کاملی از قرآن است. حتی از این نظر، احتمالش بسیار است که این نسخه، قدیمی‌ترین قرآن تقریبا کامل موجود در جهان محسوب شود.

این باور همچنین وجود دارد که نسخه خطی توپکاپی هم مانند قرآن سمرقند به دستور خلیفه سوم عثمان در سال ۶۵۱ نوشته شده بود. اما تحقیقات نشان داده که این موضوع حقیقت ندارد و این نسخه خطی بیش از یک قرن از قرآن‌های عثمان جوان‌تر است.

۴- کدکس پاریسینو-پتروپولیتانوس

سال نوشتار: حدود اواخر قرن هفتم و اوایل قرن هشتم

زبان: عربی

سبک نوشتار: حجازی

مکان فعلی: ۷۰ برگه در کتابخانه ملی فرانسه در پاریس؛ ۲۶ برگه در کتابخانه ملی روسیه در سنت پترزبورگ، روسیه؛ ۱ برگه در کتابخانه واتیکان و ۱ برگه در مجموعه خلیلی در لندن

کدکس پاریسینو-پتروپولیتانوس، ۹۸ صفحه از نسخه خطی قرآن است که قدمتش به اواخر قرن هفتم یا اوایل قرن هشتم میلادی برمی‌گردد. این نسخه خطی به همراه قطعه‌هایی از قرآنی در مسجد عمر در فسطاط مصر کشف شده بود. محقق فرانسوی، ژان-ژوزف مارسل چندین برگه از این نسخه خطی و ژان-لوئیس آسلین دو شرویل هم بعدها چند صفحه دیگر از آن را در حین اردوکشی ناپلئون در اواخر قرن هشتم خریدند.

مطالعه‌ای که یاسین داتون انجام داد، نشان می‌دهد همانطور که این نسخه خطی در قرائت (خواندن/تلاوت) ابن عامر دمشقی سوریه نوشته شده است، احتمال دارد از سوریه باشد. بخش‌هایی از این نسخه خطی امروزه در چهار موسسه مختلف نگهداری می‌شود؛ کتابخانه ملی فرانسه، در کتابخانه ملی روسیه، کتابخانه واتیکان و مجموعه خلیلی در لندن.

۳- نسخه خطی صنعا

سال نوشتار: حدود ۶۷۱ بعد از میلاد مسیح

زبان: عربی

سبک نوشتار: حجازی

مکان فعلی: مسجد بزرگ صنعا، یمن

تا همین چند وقت قبل تصور می‌شد نسخه خطی صنعا، قدیمی‌ترین قطعه‌هایی از قرآن مقدس در جهان است. این نسخه خطی برای اولین بار در سال ۱۹۷۲ و در حین نوسازی مسجد بزرگ صنعا در یمن کشف شده بود. کارگران که در حال نوسازی این مسجد بودند، مخزن بزرگی را از نسخه‌ها و پوست‌های کاغذی قرآنی و غیرقرآنی در حین نوسازی مسجد کشف کردند، که نگهداری ناشایستی از آن می‌شد و آسیب‌های سنگینی دیده بود.

این نسخه خطی به عنوان بخشی از قرآن سال ۱۹۸۱ شناسایی شده بود و از آن به بعد، اداره بخش باستانی یمن با کمک دانشگاه‌های خارجی روی مرمت این قطعه‌ها کار کرد. این نسخه خطی با تاریخ‌گذاری کربنی، قدمتش به بین ۶۳۲ – ۶۷۱ بعد از میلاد مسیح می‌رسد و کدکس پایینی آن هم با ۹۹ درصد دقت و درستی به سال ۶۷۱ بعد از میلاد مسیح تخمین زده می‌شود.

۲- قطعه توبینگن

سال نوشتار: حدود ۶۴۹ – ۶۷۵ بعد از میلاد مسیح

زبان: عربی

سبک نوشتار: حجازی

مکان فعلی: دانشگاه توبینگن، توبینگن، آلمان

قطعه قرآنی که در دانشگاه توبینگن آلمان نگهداری می‌شود، قدمتش به دوره بین ۶۴۹ – ۶۷۵ سال بعد از میلاد مسیح تخمین زده می‌شود. این تاریخ‌گذاری نشان می‌دهد که این نسخه خطی حدود ۲۰ -۴۰ سال بعد رحلت حضرت محمد (ص) نوشته شده بود. اصلا قطعه‌هایی از این نسخه خطی حتی در آزمایشگاه زوریخ و با استفاده از تاریخ‌گذاری رادیوکربن به روز c14 تجزیه و تحلیل و با احتمال آماری ۹۵.۴ درصدی تاریخ‌گذاری شد.

این نسخه خطی در قرن نوزدهم و از زمانی که اولین کنسول پروس در دمشق، یوهان گوتفرید وتسشتاین، چندین نسخه خطی عربی باستانی را به دست آورد، در اختیار این دانشگاه قرار گرفت. بخشی از پروژه‌ای که جامعه تحقیقاتی آلمان (DGF) بودجه‌اش را پرداخت کرده بود، با همکاری موسسه فرانسوی: آژانس ملی تحقیقات (ANR) روی قدمت این قطعه تاریخی تحقیقاتی انجام دادند.

۱-نسخه خطی قرآن بیرمنگام

سال نوشتار: حدود ۵۶۸ – ۶۴۵ بعد از میلاد مسیح

زبان: عربی

سبک نوشتار: حجازی

مکان فعلی: دانشگاه بیرمینگام، بیرمینگام، انگلستان

این باور وجود دارد که نسخه خطی قرآن بیرمنگام در حال حاضر قدیمی‌ترین قرآن جهان است و شامل دو ورق از پوست می‌شود که اولین نسخه‌های خطی قرآنی روی آن نوشته شده و قدمتش هم به بین ۵۶۸ – ۶۴۵ بعد از میلاد مسیح برمی‌گردد. محققان دانشگاه بیرمینگام انگلستان، تاریخ این کاغذ پوستی را ۹۵.۴ درصد درست تخمین زدند.

این هم به این معناست که این نسخه خطی مدت کوتاهی بعد از رحلت حضرت محمد (ص) نوشته شده بود که تصور می‌شود او بین سال‌های ۵۷۰ – ۶۳۲ بعد از میلاد مسیح زندگی می‌کرده است. متن این نسخه خطی متن سوره‌های (فصل‌های) ۱۸ – ۲۰ را شامل می‌شود که به خط حجازی عربی هم نوشته شده است.