کلیسای سنت باسیل

کلیسای سنت باسیل یکی از نمادهای کشور روسیه به حساب می‌آید که با قدمتی بالغ بر ۴۵۰ سال، در میدان سرخ مسکو واقع شده است. کلیسای جامع «سنت باسیل» به‌عنوان یکی از برجسته‌ترین بناهای تاریخی روسیه، به دستور «ایوان چهارم» مشهور به “ایوان مخوف” به عنوان نمادی از فتح خانات قزان (دولت تاتار قرون وسطایی) و برای تشکر به خاطر شکست قوم سپاهیان جنگجوی مغول ساخته شد.

 

کلیسای جامع سنت باسیل، نماد تاریخی روسیه

 

زمان ساخت کلیسای سنت باسیل

اگرچه در برخی منابع سال ساخت بنای تاریخی کلیسای سنت باسیل، ۱۵۶۱ میلادی عنوان شده است، اما تاریخ دقیقی درباره زمان ساخت این کلیسا توسط مورخان روس ثبت نشده و همین امر باعث می‌شود برای تخمین زمان ساخت این کلیسا از چوب و سنگ، به داستان‌ها متوسل شویم. بر اساس یکی از این نوشته‌ها، هنگامی که «ایوان مخوف» از اردوهای مغولان قزان بازمی‌گردد، دستور ساخت کلیسایی با سه ساختمان شامل هفت گنبد را می‌دهد که در محل کنونی آن در دماغه‌ی مسکو قرار داشت.

 

نخستین نشانه‌های قابل‌اعتماد مبنی بر ساخت کلیسایی با نام “شفاعت باکره مقدس” که اکنون با نام “کلیسای سنت باسیل” شناخته می‌شود، به پاییز ۱۵۵۴ بازمی‌گردد. طبق تحقیقات، بنای اولیه این ساختمان از چوب ساخته شده بود، اما شش ماه بعد از پایان ساخت این کلیسا، در بهار ۱۵۵۵ میلادی، دستور ساخت کلیسایی از سنگ داده شد که ساخت آن تا سال ۱۵۶۱ ادامه داشت.

 

کلیسای سنت باسیل از عجایب هفتگانه روسیه

 

بر اساس این روایت، دو معمار روس به نام “بارما” و “پوستنیک” بنای کلیسای سنت باسیل را برای نخستین‌بار ساختند، اما در برخی نوشته‌های دیگر ادعا شده هر دوی این معماران در واقع یکی بودند. بر اساس این روایت، ایوان مخوف پس از اتمام کار ساختمان کلیسای سنت باسیل چشم این معماران را از کاسه درآورد، چرا که نتوانسته بودند بنایی زیباتر طراحی کنند که البته به نظر می‌رسد این تنها یک افسانه و به دور از واقعیت باشد.

 

ساخت کلیسای سنت باسیل تنها شش سال طول کشید و کار ساخت آن فقط در طول ماه‌های گرم انجام می‌شده است. بنای این کلیسا از آجر ساخته شده و زیر بنای آن، زیر زمین و برخی بخش‌های دیگر از سنگ سفید ساخته شده است.

 

در برخی منابع سال ساخت بنای تاریخی کلیسای سنت باسیل، ۱۵۶۱ میلادی عنوان شده است

 

ساخت کلیسای سنت باسیل در پاییز ۱۵۵۹ تقریبا به اتمام رسید که این تاریخ مقارن بود با جشن شفاعت حضرت مریم (س) که در آن تمام کلیساها، حتی کلیساهای نیمه‌تمام تقدیس می‌شدند. طی این جشن هر کلیسا نام یکی از مقدسین را به خود می‌گرفت و به این ترتیب نام کلیسای جامع جنوبی، “سنت ترتینه” نام گرفت.

محققان نظریه‌های مختلفی برای علت این نامگذاری مطرح کردند. یکی از آنها وجود کلیسایی چوبی تا سال ۱۵۵۴ در همان مکان بود که به افتخار فتح شهر مغولان و شکست سپاه قزان ساخته شده بود که “سنت ترتینه” نام داشت. بنابراین یکی از بناهای کلیسای جامع جایگزین آن باید “سنت ترتینه” را به عنوان نام خود می‌پذیرفت.

چهار گنبد کلیسای سنت باسیل نام خود را از مقدسینی گرفتند که در جنگ با قزان‌ها شجاعت به خرج داده بودند. “سپرین و جاستین”، “گریگوری” (روشنفکر بزرگ ارمنی)، الکساندر سیوریسکی و پیشگامان قسطنطنیه (با نام‌های الکساندر، جین و پاول) مقدسانی بودند که نام‌شان بر این چهار بنا گذاشته شد.

 

عکس های کلیسای سنت باسیل

 

سه محراب دیگر نیز به نام دو تن از امپراطوران روسیه و جشن نزول خداوند بر اورشلیم نام‌گذاری شد. اما ساختمان اصلی کلیسای سنت باسیل با نام “شفاعت مریم مقدس” برای شکرگزاری پیروزی در جنگ با قزان‌ها نام‌گذاری شد که محراب‌های دیگر کلیسا نیز امروز با همین نام شناخته می‌شوند. در نوشته‌های مربوط به کلیسای سنت باسیل اشاره شده که بنای آن در کنار دره واقع شده است؛ دره‌ای که امروز اثری از آن در کنار کلیسا دیده نمی‌شود. این دره در کناره‌های دیواره کاخ کرملین برای دفاع از این قلعه با عمق زیاد و عرض وسیع کنده شده بود که سال ۱۸۱۳ پر می‌شود.

 

بخش های کلیسای جامع سنت باسیل

کلیسای جامع “سنت باسیل” یک نقشه اصلی شامل ۹ کلیسا دارد که بر روی یک پایه ساخته شده و همگی به کلیسای اصلی مرتبط می‌شوند. کلیسای اصلی سنت باسیل به یک خیمه بلند منتهی می‌شود و ۹ کلیسای کوچک دیگر توسط گنبدهای کوچک از یکدیگر متمایز هستند. کلیسای سنت باسیل به طور کلی شامل هشت گنبد به‌علاوه‌ی یک گنبد کوچک در جنوب کلیسای اصلی می‌شود.

 

تصاویر کلیسای سنت باسیل

 

بازسازی کلیسای سنت باسیل
در پایان ساخت کلیسای سنگی، برای محافظت از کلیسا در برابر اثرات جوی و جلوگیری از خرابی مصالح، تمام دیوارهای آن با رنگ‌های قرمز و سفید پوشانده شد. اما پوشش اولیه دیواره‌ها و گنبد این ساختمان نامشخص است؛ زیرا این پوشش سال ۱۵۹۵ طی یک آتش‌سوزی از بین رفت.

 

بنای کلیسای جامع سنت باسیل که بارها گرفتار آتش شده بود، در نیمه دوم قرن هفدهم بازسازی و سقف چوبی آن با آجرهای قوس‌دار جایگزین شد. در همین زمان، نقش‌های رنگارنگ نیز بر دیوار اتاق‌ها، راهروها و دیواره‌های خارجی کلیسا نقش بست.

سال ۱۶۸۳ نیز سقف‌های این کلیسای سنت باسیل بار دیگر کاشی‌کاری شد. حروف زردرنگ نقش بسته بر کاشی‌های آبی پررنگ بر دیوارها گویای داستان ساخت و بازسازی کلیسای “سنت باسیل” هستند، اما این نوشته‌ها یک قرن بعد طی یک مرمت از بین رفت. ناقوس کلیسا در سال ۱۶۸۰ با دو ناقوس جدید جایگزین شد.

 

کلیسای سنت باسیل از جاذبه های گردشگری روسیه

 

کلیسای سنت باسیل در سال ۱۷۳۷ باردیگر در چنگ آتش اسیر شد و حدود نیم‌قرن بعد بار دیگر مورد بازسازی قرار گرفت که این بار تغییراتی اساسی در ساختمان آن به وجود آمد؛ تا آنجا که نام برخی بناهای آن نیز تغییر کرد.

در جریان جنگ جهانی اول، توپخانه ارتش فرانسه دستور تخریب کلیسای “سنت باسیل” را دریافت کرد. در همین زمان این کلیسا توسط ارتش ناپلئون تماما غارت شده بود. اما به محض اتمام جنگ، باردیگر مهندسان شروع به بازسازی بنای ویران شده کلیسا کردند.

 

نمای داخلی کلیسای سنت باسیل

کلیسای سنت باسیل یکی از عجایب هفتگانه روسیه
در سال ۱۹۲۸ کلیسای سنت باسیل به عنوان یکی از آثار بزرگ ملی و جهانی تحت حمایت دولت روسیه درآمد. چند دهه بعد (۱۹۹۱) درهای کلیسای سنت باسیل به روی بازدیدکنندگان باز شد اما نه به عنوان مکانی برای عبادت، بلکه به عنوان یک موزه تاریخی که تا به امروز نیز تقریبا به همین شکل باقی مانده است.

 

از سال ۱۹۲۰ تا به امروز بنای کلیسای سنت باسیل و موزه تاریخی چهار بار ترمیم شده که هر کدام تغییرات زیادی در آن به وجود آورد. اما سال ۱۹۹۰ در تاریخچه این کلیسا سالی مهم و برجسته است. در این سال کلیسای سنت باسیل در یونسکو ثبت جهانی و پس از آن در سال ۲۰۰۷ به عنوان یکی از عجایب هفتگانه روسیه نامگذاری شد.

منبع : isna.ir