آشنایی با کوچ ایل بختیاری

سرزمین گسترده ما ایران، در پهنه‌ی بی کران خود اقشار و جوامع متفاوت با آداب و رسوم متفاوت را به خود دیده است. یکی از زیبا ترین و البته متفاوت ترین  اقشار و البته نوع زندگی در ایران، زندگی عشایری است. عشایر کشور ما به علت تفاوت نوع زیست و سکونت خود از زندگی شهرنشینی و روستانشینی متفاوت و متمایز شده اند. زندگی عشایری از زمان‌های دور در ایران رایج بوده است.

حیات اجتماعی در ایران

از دیرباز حیات اجتماعی در این سرزمین متأثر از روابط متقابل و زندگی توأمان مذکور بوده و در این میان، جامعه عشایری همواره نقش بارز و تعیین کننده ای در سرنوشت سیاسی و حیات اقتصادی کشور داشته است درحال حاضر عشایر ایران ۲۰% مواد پروتئینی و سایر فرآورده های دامی و ۳۵% صنایع دستی کشور را تولید می کنند و علاوه بر آن با حضور مؤثر در عرصه های سیاسی و اجتماعی کشور در حال تلاش و ایفای نقش موثر خود هستند.

در محیط زندگی عشایر، با توجه به جلوه های طبیعی و انسانی موجود این گروه از جمعیت به عنوان یکی از جاذبه های گردشگری مطرح هستند. عشایر در کشور ایران پیشینه ای بس غنی دارند و حتی به جرات می توان گفت که همه جمعیت کشور ایران پیشینه ای عشایری دارند زیرا ایرانیان از نژاد گروهی از اقوام کوچ کننده به نام آریای بوده اند که ۲ هزار سال قبل از میلاد از نواحی ماوارء‌النهر و قفقاز به منطقه کنونی ایران آورده و در طور تاریخ خود جلوه های زیستی و معیشتی خاصی را برای این کشور رقم زده اند.

از آنجا که ریشه فرهنگی کشور و بسیاری از نمادهای باستانی ایران در قلمرو زندگی کوچکنندگان است. ضرورت حفظ ومعرفی این جاذبه ها بیش از پیش اهمیت می یابد. در کنار این مساله باید به جاذبه های طبیعی مناطق عشایری نیز اشاره کرد که از زیباترین و مناسب ترین پتانسیل ها برای جذب گردشگر می باشند .

محیط های حرکت عشایر را از مناسب ترین عرصه های زندگی فصلی و گردشگری دانست زیرا این عشایر بر اساس منطق انسانی و فطرت بیولوژیک خود در هر فصل از سال به دنبال بهترین و مناسب ترین مکان جهت گذران میباشند . بنابر این قشلاق و ییلاق عشایر مساعدترین سایت های گردشگری به ترتیب در زمستان و تابستان هستند.نوع نژادی، ادیان گوناگون، گویش‌های متفاوت، جشن‌ها و بازی‌های محلی، مراسم آیینی، رقص، غذاهای لذیذ، مشاغل سنتی و پوشش‌های رنگارنگ برخی از جلوه‌های فرهنگ چند هزار ساله ایرانی‌ میباشد .

ویژگی‌های ایل بختیاری

مجموعه ایل بختیاری همراه با سنن و شیوه‌های زندگی، به تنهایی یکی ازجاذبه‌های بی‌نظیر و چشم گیر این منطقه محسوب میشود. زندگی ایلی با الگوی سکونت و آداب و رسوم ویژه، مورد علاقه سیاحان و دیدار کنندگان داخلی و خارجی میباشد. این جاذبه علاوه بر آن‌که دیدار کنندگان عادی را به سوی خود میکشاند، می‌تواند مورد توجه دانشجویان و دانش پژوهان علوم اجتماعی و انسانی قرار گیرد.

یکی از جاذبه های دیدنی‌های استان چهارمحال و بختیاری کوچ ایل بختیاری میباشد. گرچه در دهه‌های آغازین قرن حاضر گروههای کثیر ایل بختیاری نیز همانند سایر ایلات وعشایر ایران تخته قاپو یکجانشین شدند، اما هنوز هم بخشی از ایل، کوچ رو و متحرکاست. کوچ روهای بختیاری، زمستان را دشت‌های شرق خوزستان و تابستان را در بخشهای غربی منطقه چهارمحال و بختیاری به سر می‌برند.

آنها هر ساله از اواخر اردیبهشت‌ماه از پنج مسیر مختلف همراه با مبارزه‌ای خستگی ناپذیر با سختی‌های طبیعت، ضمن عبور از رودخانه‌ها، دره‌ها و پشت سر گذاشتن بلندی‌های زرد کوه در مناطق معینی از دامنه‌های زاگرس پراکنده می‌شوند و نزدیک ۴ ماه در این منطقه می‌مانند و با چرای دام‌ها در مراتع سرسبز به رمه‌داری مشغولند. نحوه معیشت و زیست، الگوی سکونت و باورها، سنت‌ها و آداب و رسوم از جمله جاذبه‌های دیدنی این شیوه زندگی میباشد.

ایل بختیاری که جمعیتشان به بیش از ۸۰۰ هزار نفر می رسد، در منطقه ای به مساحت ۶۷ هزار کیلومتر مربع در ناحیه مرکزی ایران که رشته کوه زاگرس در آن واقع شده زندگی می کنند. اگر چه تنها یک سوم از بختیاریها کوچ نشین اند و بقیه مراتع مناطق عمدتاً به صورت جوامع استقرار یافته به کشاورزی مشغول هستند آنچه به عنوان فرهنگ قوم بختیاری شناخته می شود بیشتر در میان چادرنشینان بختیاری کوهستانی دیده می شود تا بقیه آنها. آ

مسیرهای کوچ عشایر بختیاری

عشایر بختیاری برای کوچ، از مسیرهای اصلی و فرعی استفاده می کنند. انشعابات فرعی، پرتگاه های عشایری را به ایل راه های اصلی تاراز، هزار چم، کوه سفید، دو آب و دزپارت متصل می کند. عشایر بختیاری در کوچ ها به ییلاق و قشلاق، ناگزیراند از این پنج ایل راه اصلی که ارتباط بین محوده های ییلاقی و قشلاقی بختیاری را برقرار می کنند، عبور کنند.

مسیر کوچ ایل بختیاری، از ارتفاعات صعب العبور و پر فراز و نشیب رشته کوه های زاگرس و رودخانه های پر آب سرشاخه های مختلف کارون می گذرد و به همین دلیل، از ناهموارترین راه های عشایری کشور به شمار می آید و عبور از آن، هنوز یکی از مشکلات مهم کوچ نشینان بختیاری است.