مرور برچسب

اساطیر ایران

کیانیان

جنبۀ اساطیری رویدادها در دورۀ کیانیان به نسبت دورۀ پیشدادیان کمتر است. سلسله کیانیان به‌طور واضح‌تری جنگ‌جو هستند و دوران، پهلوانی است. پیکار میان ایران و توران، بخش بیشتر فرمانروایی این سلسله را در برمی‌گیرد. در دوره ساسانی، شاهان کیانی را…

نوذر، زو، گرشاسب (پایان دوران پیشدادیان)

پس از صدوبیست سال، زندگی منوچهر به سر می‌رسد و فرمانروایی به فرزندش نوذر سپرده می‌شود. در دوران نوذر،افراسیاب با لشکری انبوه رو به ایران می‌گذارد. پهلوانان از دو سو به نبرد باهم برمی‌خیزند. در این نبرد بخت با ایرانیان یار نیست. نوذر به دست…

سام، زال، رستم 

    در شاهنامه فعالیت‌های قهرمانی این پهلوانان نامی از دوران منوچهر آغاز می‌شود. سام نریمان در خدمت منوچهر است و در کین خواهی ایرج  همراه اوست. او امیر زابل است و سرآمد پهلوانان ایران. زال دستان فرزند اوست که چون به دنیا می‌آید سپید موست.…

گرشاسب     

این پهلوان کهن که به دوران هندو ایرانی تعلق دارد. افسانه‌های مربوط به این شخص پیش زردشتی وارد روایت‌های دینی شده و رنگ زردشتی به خود گرفته است و گونه‌ای متفاوت این روایت‌ها باعث شده است زمان و شخصیت گرشاسب در تاریخ اساطیری به‌آسانی…

آرش     

در نوشته‌های دوران اسلامی که برگرفته از روایات کهن ایرانی است، از قهرمانی به نام آرش در دورۀ منوچهر سخن به میان می‌آید. چنین روایت‌شده است که افراسیاب تورانی منوچهر پادشاه پیشدادی را در تبرستان محصور می‌کند. سرانجام هردو خواهان آشتی…

منوچهر     

از ایرج، باوجود بدخواهی‌های سلم و تور، دختری به نام وَزَک یا گوسزَک باقی می‌ماند. فریدون این دختر را پنهان می‌پرورد و او را به همسری برادرزادۀ خود پَشَنگ درمی‌آورد. از این دختر، منوچهر به وجود می‌آید که در ایرانشهر یعنی سرزمین ایران به…

سلم، تور و ایرج (پسران فریدون) 

فریدون سه پسر دارد: سلم، تور و ایرج. او سه دختر برازندۀ پادشاه یمن را به همسری آنان درمی‌آورد و نام پارسی بر آنان می‌نهد. آرزو همسر سلم، ماه همسر تور و سَهی همسر ایرج می‌شود. تقسیم کشور و برادرکشی. فریدون سرزمین پهناور خود را سرانجام…

فریدون (ثریتونه)

در اوستا قهرمانی است که شخصیتی نیم دایی دارد و لقب او اژدها کُش است. او پسر آبتین (اثفیان) است، دومین کسی که هوم را مطابق آیین می‌فشارد و این موهبت بدو می‌رسد که پسری چون فریدون داشته باشد. فریدون کسی است که بر ضحاک غالب می‌شود، ولی او را…

کاوه      

او با داشتن پیشۀ آهنگری نمایندۀ طبقه پیشه‌ور‌است. از هجده پسر او هفده تن قربانی ضحاک و خوراک مارهای دوش او می‌شوند. چون به دنبال آخرین پسرش می‌روند، او اعتراض کنان به دربار ضحاک روی می‌آورده و بزرگانی را که به‌اجبار در حال گواهی دادن به…

ضحاک/ دهاک/ اژی دهاک

اژی به معنی اژدها یا مار بزرگ و دهاک نام خاص است که به‌صورت ضحاک در می‌آید. اژی دهاک در متن‌های دینی ایران جزء دیوان و فرزند اهریمن است که سه سر، شش چشم و سه پوزه دارد. او روشن‌تر و اساطیری‌تر از دیگر آفریدگان زیان‌کار توصیف‌شده است. او…

جمشید   

در اوستا پسر ویونگها است، نخستین کسی که هوم را مطابق آیین می‌فشارد و این سعادت به او می‌رسد که صاحب فرزندی به نام جم درخشان یا جمشید شود. جم شخصیتی است هندو ایرانی و بانام یِمه در هند نخستین کس از بی‌مرگان است که مرگ را برمی‌گزیند، راه مرگ…

تمورَث یا تخمورشب

تمورَث/تخمورشب(تخمه اورُپه)1در متن‌ها معمولاً باصفت زیناوند (هوشیار) می‌آید. مدت فرمانروایی او را سی سال گفته‌اند. او نیز با دیوها می‌جنگد و بر آن‌ها چیره می‌شود. در اوستا آمده است که او از ایزد وَیو می‌خواهد که او را یاری کند تا بر اهریمن…

هوشنگ (هئوشیَنگه)

هوشنگ (هئوشیَنگه)1لقب او در اوستا پَرَداته2، است، به معنی «نخستین کسی که (برای حکومت) تعیین شده» که در پهلوی و فارسی به‌صورت پیشداد در می‌آید و آغاز سلسلۀ پیشدادیان از اینجاست. در برخی از منتهای پهلوی هوشنگ و « وَئیکَرد » دو برادری هستند که…

فرزندان نخستین زوج بشر

شجرۀ نامۀ اعقاب مشیه و مشیانه اصل و مبدأ بسیاری از نژادهای گوناگون را دربر می‌گیرد. شا ای که در خونیرس و در ایران ویج اقامت کردند، نژاد ایرانیان را به وجود می‌آورند. باکمی تفاوت در متن‌ها، این نژاد از زوجی است که سیامک – نَشاک نامیده…

نخستین زوج بشر

از نطفۀ گیومرث که بر زمین ریخته می‌شود پس از چهل سال شاخه‌ای ریواس می‌روید که دارای دو ساق است و پانزده برگ. این پانزده برگ مطابق با سال‌هایی است که میشه1 و مشیانه2، نخستین زوج آدمی، در آن هنگام دارند. این دو همسان و هم بالایند. تنشان در…