الهه خاورمیانه

 ایزدی است بسیار قدیمی به معنی تخمۀ آب‌ها و یکی از سه خدای بزرگی است که لقب اهورا داشته‌اند و این خود گویای اعتبار اوست. بُرزایزد که نامی آشنا در اسطوره‌های ایرانی است در حقیقت لقبی برای اپام نپات به شمار می‌آید. در زامیادیشت – یشتی که به…

سنت پرستش مهر به دوران بسیار کهن برمی‌گردد. مهر در تاریخ اسطوره‌های سرزمین‌های دیگر نیز خدای مهمی بوده است. در هند دوران ودایی نام او به‌صورت میتره با مفهوم پیمان و دوستی ظاهر می‌شود و یکی از خدایان گروه فرمانرواست. در ترکیب میتره – ورونه…

پس از آفرینش امشاسپندان، اورمزد ایزدان را می‌آفریند که قوای منفی مقابل آن‌ها دیوان هستند. دیوان در دنیای اهریمنی قرار دارند و از آفریده‌های اورمزدند. شماری از ایزدان از خدایان باستانی هستند، یعنی پیش از زردشت نیز جنبۀ خدایی داشته‌اند…

امشاسپندان1 اورمزد نخست امشاسپندان را می‌آفریند. امشاسپندان جلوه‌های اورمزد به شمار می‌آیند و هرکدام از آن‌ها دشمن مستقیمی در میان دیوان دارند که در مبحث پدیده‌های اهریمنی بدان‌ها اشاره خواهد شد. تعداد اصلی امشاسپندان شش است، درحالی‌که…

اساطیر ایران ویژگی عمدۀ اساطیر ایران ثنویّت است. این موضوع در تاریخ دوازده‌هزارسالۀ اساطیری ایران به‌خوبی نمایان است. آفرینش به‌صورت منظم دوازده‌هزارساله، سنتی است متعلق به دورۀ ساسانی و نوشته‌های مربوط به این دوره. در نوشته‌های اوستا…

مهاجرت تاریخ‌ساز آریاییان از آسیای میانه به‌سوی سرزمین ما در حدود دوهزارسال پیش از میلاد انجام‌گرفته است. پس از مهاجرت، آریاییان که اصطلاحاً آن‌ها را هندواروپاییان می‌نامند، در سرزمین‌های مختلفی پخش شدند. گروهی دیگر از دالان قفقاز راهی غرب…

برای دستیابی به اسطوره‌های ایران نخست باید منابع مورداستفاده را معرفی کرد. این منابع را می‌توان به‌صورت زیر دسته‌بندی کرد: الف)منابع هندی به دلیل فرهنگ مشترکی که از دوران مهاجرت آریاییان به بعد میان هند و ایران وجود داشته است، آثار هندی…

دانش اساطیر در شناسایی تاریخ تمدن، روشن ساختن گوشه‌های تاریک ساخت‌های اجتماعی کهن و پی بردن به طرز تفکر و اعتقادات مردمان دوران باستان بسیار مفید است. اگر تحلیل دقیق و فراگیری از اساطیر به عمل نیاید، بار سنگین مطالعه دربارهٔ تاریخ دوران کهن…

واژه اسطوره اسطوره کلمه‌ای معرّب است که از واژۀ یونانی هیستوریا به معنی «جستجو، آگاهی و داستان» گرفته‌شده است. برای بیان مفهوم اسطوره در زبان‌های اروپایی از بازماندۀ واژۀ یونانی میتوس به معنی «شرح، خبر و قصّه» استفاده‌شده است. تعریف…

اقوام هندو اروپایی که در آناتولی در سدۀ هجدهم پیش از میلاد ساکن شدند و به زودی حکومت سلطنتی مستقلی در پیرامون پایتخت خودهات توسا تشکیل دادند در اواسط هزارۀ دوم پیش از میلاد پس از شاه توت هالیا Tuthaliaی دوم، هیتی ها دولتی تشکیل دادند که بر…

این قوم از شمال شرقی درزمانی مدتی قبل از اواسط هزارۀ سوم پیش از میلاد وارد بین‌النهرین علیا شدند نام‌های هوریانی از دوره سارگون به بعد، دیده می‌شود زبان آن‌ها، که به هیچ گروه شناخته‌شده ای تعلق ندارد، به خط میخی نوشته‌شده بود. تا زمان بابل…

شهر باستانی آشوری در کنار دجله (نزدیک موصل و عراق کنونی)، که از هزارۀ دوم پیش از میلاد مسکون بود. پرستشگاه مشهور الهۀ ایشتار ازلحاظ سنتی وابسته به مانیش توسو manishtusu، جانشین سارگون اکدی بود. نینوا تحت فرمان سناخریب sennacherib (سدۀ هشتم…

شهر باستانی سومری در بابل مرکزی (نوفار Nuffar کنونی). این شهر، طی بیش از سه هزار سال، تادورۀ پارت ها، مسکون بود. این شهر هرگز مرکز یک سلسلۀ فرمانروا نبود. اما طی سدۀ سوم پیش از میلاد و نیمۀ اول هزارۀ دوم پیش از میلاد، ازلحاظ سیاسی به‌عنوان…

ازآنجاکه «نامیدن» معادل «آفریدن» بود، نام شخص بیش از مفهومی برای تشخیص او به شمار می‌رفت. نام، منشأ شخصیت و سرزندگی او بود. نابود کردن نام شخص به مفهوم نابودی ابدی شخص بو بنارباین، بیشتر نام‌های باستانی به مفهوم فراخواندن نیروهای آسمانی و…

شهر باستانی بین‌النهرین در منطقۀ فرات میانه (تل حریری Tel Hariri کنونی در سوریه). این شهر، در زمان سومر کهن مسکون بود تحت فرمان حکمرانان بومی و آشوری در ایسین – لارسا ترقی کرد و سرانجام، در حدو 1759 پیش از میلاد توسط حمور بی ویران شد.…