سامانیان و احیای فرهنگ و هویت ایرانی
حکومت سامانی از بزرگترین حکومت های ملی ایران است زیرا در ایام سلطنت این خاندان در حفظ عقاید و آداب و رسوم و ادبیات ملی نهایت اهتمام و مراقبت و دقت صورت گرفت. دوره سامانی را باید دوره کمال و اهمیت ادبیات فارسی شمرد و در حقیقت اساس ادبیات فارسی در این عهد نهاده شد. علاوه بر این چون سامانیان از یک خاندان اصیل ایرانی بوده اند بی نهایت در حفظ آداب و رسوم ملی و دولتی عهد ساسانی کوشش میکردند چنانکه محققان این عهد را آخرین نمونه دوره ساسانی شمرده اند.
تلفیق مذهب و ملیت
موضوع دیگر آنکه چون سامانیان از خانواده شاهی ایران قدیم بوده و طبعاً به ملیت ایرانیان علاقه داشته اند تحکیم اصول و مبانی ملیت ایرانیان را در دوره قدرت خویش بسیار مورد توجه قرار دادند.
چنانکه مثلاً به ترجمه تفسیر طبری (جامع البیان فی تفسیر القرآن ) به زبان فارسی فرمان دادند تا مردم مسلمان برای فراگرفتن قرآن از زبان عربی بی نیاز باشند و همچنین به ترجمه کتاب تاریخ طبری (تاریخ الرسل والملوک) امر کردند تا ایرانیان از گذشته خود اطلاع یابند و نیز نگارش و تألیف شاهنامه های منشور از قبیل شاهنامه ابوالمؤید بلخی و شاهنامه ابو على بلخی و شاهنامه ابو منصور محمد بن عبد الرزاق طوسی از طرف آنان مورد تشویق قرار گرفت و همین قومند که بانی و مشوق نظم شاهنامه های مذکور به شعر فارسی شدند و نخستین بار دقیقی شاعر را به نظم شاهنامه ابو منصوری برانگیختند و همین امر محرک فردوسی در نظم اثر گرانبها و بی نظیر خود در اواخر عهد سامانی گردید.
اهمیت سلسله سامانی از آن جهت است که چون شاهان آن از یک خاندان قدیم ایرانی بودند به ملیت خود علاقه بسیار داشتند و علاقه بسیاری از رسوم و و آداب قدیم ایرانی را که در خراسان و ماوراء النهر باقی مانده بود کردند و طبقات قدیم مانند دهقانان و آزادان و اهل بیوتات را همواره مورد اکرام خود قرار میدادند و این امر مایۀ حفظ بسیاری از رسوم قدیم گردید و چون
غزنویان نیز تربیت یافته سامانیان بودند اغلب آن رسوم و قواعد آنان را نگاه داشتند.
