سیستم رده بندی خونی شیلا

سیستم رده بندی خونی یک سیستم طبقه بندی اشراف بود که در پادشاهی باستانی کره ای شیلا مورد استفاده قرار می گرفت. بر پایه نزدیکی موروثی به سلطنت و سطح اختیاراتی که آنها اجازه داشتند بهره مند شوند، این سیستم برای جداسازی جامعه و بخصوص لایه های اشراف مورد استفاده قرار می گرفت. ایده خون سلطنتی در سایر جوامع شباهت نزدیکی با ایده ” خون مقدس ” در اندیشه شیلا دارد.

رده بندی خونی اکیدا موروثی بود، و بنابراین به عنوان یک سیستم قبیله ای عمل می کرد. محققی به نام لی کی بایک (۱۹۸۴، صفحه:۴۳) آن را به عنوان بخشی از یک قانون مدیریتی که از چین وارد و در سال ۵۲۰ توسط پادشاه بوپ هیونگ ترویج داده شد قلمداد می کند. اما محتملا آن چیزی به جز بنیادی با حقایق قانونی نبود که در مورد جامعه ای اجرا شد که توسط خطوط خونی و اصل و نسب جدا گشته بود. اگرچه تنها دو مورد از پنج رده شناخته شده با عنوان ” خون ” مورد خطاب قرار می گیرند، واژه ” رده بندی خونی ” به صورت گسترده ای برای توصیف کل سیستم مورد استفاده قرار می گرفت.

جایگاه رده بندی خونی یک شخص تنها موقعیت رسمی و حقوق نکاح او را اداره نمی کرد، بلکه رنگ لباس و بیشینه مساحت مسکن و کالسکه شخص را نیز مشخص می نمود. این ضوابط به تفصیل در کتاب تاریخی کره ای قرن دوازدهمی سامگوک ساگی بخصوص در تک پژوهش های آن، کتاب ۲ ( رده ها و ادارات) توصیف شده است. اما اغلب تصویر سازی های سامگوک ساگی از زندگی شیلایی ها به خاطر ایستایی بیش از اندازه مورد انتقاد قرار گرفته است. اما از این روی که سایر منابع به ندرت یافت می شوند، قضاوت نوع تغییراتی که ممکن است در طی اعصار در سیستم رده بندی خونی به وقوع پیوسته باشد مشکل است.

رده بندی:

خون مقدس (سونگگول):

بر اساس سامگوک ساگی، ” مردم شیلا عصر پادشاه هیوک گوسه از شیلا تا جیندوک از شیلا را در دسته خون مقدس (سونگگول)، و پادشاهان بعد از مویول از شیلا را در گروه خون حقیقی (جینگول) قرار می دهند.” بالاترین سطح رده بندی خونی ” خون مقدس ” یا ” سونگگول ” نام داشت که گاها ” خون تقدیس شده ” نیز نامیده می شد. این رده تنها بر بخشی از خاندان سلطنتی کیم و احتمالا آنهایی که از طرف پدر و مادر دارای خون سلطنتی بودند اعمال می گشت. هیچ منبع مشخصی برای دانستن تمایز دقیق مابین خون مقدس و خون حقیقی وجود ندارد اما این موضوع عموما پذیرفته شده است که تنها پادشاهان اولیه شیلا به طبقه سونگگول منتسب بودند. به دلیل این سیستم طائفه ای بسته، در اواخر دوران شیلا در زمانی که هیچ جانشین مردی برای تصاحب تخت سلطنت وجود نداشت، ملکه سوندوک از شیلا برای اولین بار به عنوان یک زن به سلطنت رسید. و بعد از آن کیم چونچو که مویول از شیلا نیز نامیده می شد، با جایگاه جینگول پادشاه شد و از آن پس طبقه جینگول برای مدت بیش از ۳۰۰ سال تا زمان فروپاشی شیلا بر اریکه قدرت قرار گرفتند.

خون حقیقی (جینگول):

پائین تر از خون مقدس رده ” خون حقیقی ” یا جینگول قرار داشت. اعضای رده خون حقیقی می توانستند هر پست رسمی را تا سطح وزیر در اختیار بگیرند. همچنین آنها قادر بودند تا به بالاترین رده رسمی که ایبولچان نامیده می شد دست یابند. پس از اینکه رده خون مقدس در زمان پادشاه مویول منسوخ شد، تنها آنهایی که رده خون حقیقی را در اختیار داشتند می توانستند پادشاه شوند.

این رده باقی خانواده سلطنتی و همچنین خاندان های باک و سوک از گیونگجو که سلطنت را در زمان های اولیه شیلا در اختیار گرفته و در اکثر ازدواج های سلطنتی شرکت داشتند، و نیز نوادگان نسل خاندان سلطنتی کیم گیمهه از خاندان سلطنتی گیومگوان گایا را در بر می گرفت.

رده های فوقانی:

بعد از ” خون حقیقی ” نوبت به رده های فوقانی می رسد که از میان رده های ششم، پنجم، و چهارم که تائید شده اند، رده ششم بالاترین به حساب می آید. ریشه های طبقات این رده های فوقانی پائین تر و عاملی که جایگاه شخص را در بدین صورت طبقه بندی می کند، در هاله ای از ابهام بوده و همچنان در میان محققین مورد بحث می باشد. محتملا شش رده فوقانی نوادگان مردان طبقه خون حقیقی یا خون مقدس و صیغه های رده پائین بودند. به این دلیل که رده جینگول با اینکه می توانست از میان رده های پائین تر صیغه هایی اختیار کند از ازدواج با آنها منع می شد، محتمل است که یکی از منابع شش رده فوقانی بچه هایی بودند که از وصلت بین پدران طبقه جینگول و صیغه های رده پائین به دنیا می آمدند. در هر صورت اعضای شش رده فوقانی می توانستند تا پست معاون وزیر و تا رده رسمی سطح ششم که آچان ( دو رتبه بالاتر جونگ آچان و ساجونگ آچان بعدها به آچان ضمیمه شدند ولی آنها نیز در درون سطح ششم واقع بودند) نامیده می شد ترقی کنند. اعضای رده چهار و پنج فوقانی تنها می توانستند به پست های جزئی نائل شوند. اعضای رده پنجم فوقانی اجازه داشتند تا به دهمین سطح رتبه رسمی (ته نِما) برسد، در حالیکه اعضای رده چهارم فوقانی قادر بودند تا به دوازدهمین سطح رتبه رسمی (تِسا) نائل شوند. در مجموع هفده رتبه رسمی وجود داشت.  محققی مشهور اینگونه پیشنهاد داده است: ” رده های فوقانی سوم، دوم و اول، حتی اگر به صورت رسمی وجود داشتند نیز بایست برای مردم عادی بدون امتیاز طراحی شده باشند.”

مزایا و محدودیت ها:

عضویت طبقه رده بالا برای برای شخصی که میخواست در دستگاه های دولتی نقش هایی مدنی یا نظامی داشته باشد ضروری بود. این در حالیست که ارشدترین جایگاه ها برای افرادی با شماره طبقه فرعی بالاتر ذخیره گشته بود. رده بندی خونی یک شخص در مورد نوع افرادی که آن شخص می توانست از نقطه نظر اجتماعی با آنان تعامل داشته باشد، شخصی که می تواند با وی ازدواج کند، و مقدار مالیاتی که بایست به دولت پرداخت کند تصمیم می گرفت. بعلاوه، عضویت یک سطح مشخص برای بهره مندی شخص از گونه مشخصی از منزل ضروری بود. این مورد تنها ابعاد خانه را در بر نمی گرفت بلکه تزئینات آن را نیز شامل می شد. به عنوان مثال، کاشی های سقفی سرامیکی ( به جای کاهگل) نمود بسیار کاربردی و نمایانی از طبقه بندی اشخاص در جامعه کره به شمار می رفت. رده بندی خونی در مورد نوع وسایل حمل و نقل اشخاص، نوع زین اسبی که آنها می توانستند بر رویش بنشینند، تعداد خدمتکارانی که آنها اجازه داشتند داشته باشند، و حتی نوع ظروفی مجاز برای آنان نیز به تصمیم گیری می پرداخت. لباس ها دیگر مشخصه نمایان جایگاه های اجتماعی بودند. مردان عضو طبقه خون حقیقی اجازه نداشتند لباس گلدوزی شده، زربافت، یا خز دار بپوشند، در حالیکه که تنها زنان رده خون مقدس اجازه می یافتند تا از سنجاق سرهای تزئین شده با یشم یا سنگ های قیمتی بهره ببرند.

عدم تحرک اجتماعی:

گرچه یک خدمت مشخص ارزنده به پادشاه یا مقام دولتی مافوق باعث اهدای زمین یا عناوین به فرد می شد، اما در سوی دیگر فرصت بیشتری برای ترقی در نردبان های اجتماعی وجود نداشت. تاریخ دانی به نام کی. پریت گفته است: ” تحرک اجتماعی به ندرت اتفاق می افتاد، برای بسیاری از مردم جایگاه شغلی و اجتماعی شان مسئله ای موروثی بود.” در این مورد باید گفت که وضعیت تولد با فاصله زیاد به عنوان مهم ترین عامل در تعیین سطحی که شخص به عنوان یک بزرگسال در جامعه می توانست به آن نائل شود شناخته می شود. حتی امکان داشت پسر یک بازرگان تجارت پدر خویش را به طرز قابل توجهی گسترش دهد اما این ثروت جدید باعث نمیشد وی حق دستیابی به سطوح بالاتر سیستم رده بندی خونی را داشته باشد.

سختگیری این سیستم به آنهایی که در قدرت بودند این اجازه را می داد که آن را بدون چالشی خاص در اختیار بگیرند، اما یکی از نتایج تاسف آورش این بود که افراد با استعداد اغلب بدون قدردانی رها می شدند و دولت شانس استفاده از شخصیت های خوش ذوق به نفع جامعه را از دست می داد. در واقع این رکود اجتماعی توسط بسیاری از محققین به عنوان یکی از عوامل منتج به سقوط نهایی رژیم شیلا عنوان شده است.

ارزیابی:

جاه طلبی های مختل شده طبقه شش رده بالا به وضوح نقشی برجسته در سیاست های اواخر دوران شیلا ایفا کرد. بسیاری از مردان طبقه شش رده بالا که از ترقی زیاد در سیستم مدیریتی شیلا که توسط سیستم رده بندی شیلا تعریف می شد منع شده بودند، در جستجوی عبور از این شرایط با میانبرهایی مثل تحصیل کنفسیوسیسم (در شیلا یا تحصیل برون مرزی در تانگ چین) یا حصول تخصص هایی در بودائیت بودند. بدون شک مشهورترین فرد شش رده بالا چویی چی ون نام داشت که دورانی درخشان را در چین سپری کرد. اما در بازگشت به شیلا توسط اشراف تثبیت شده از تلاش هایش برای اصلاحات مدیریتی ممانعت شد. در اواخر قرن دهم میلادی دولت نوظهور گوریو که جانشین شیلا شده بود، برای یافتن مردان بوروکراسی خود دست به دامان روشن فکران شش رده بالا شد.

اگرچه چندین عامل دیگر در این مسئله دخیل بودند، اما قطعا سخت گیری بیش از حد  سیستم رده بندی خونی در نزدیکی اواخر دودمان شیلا متحد به ضعف این سلسله منجر گشت. گرچه سیستم های قبیله ای متفاوت و گاها انعطاف پذیرتری تا پایان سلسله چوسون در قرن نوزدهم میلادی همچنان به حیات خویش ادامه می دادند، اماسیستم رده بندی خونی بعد از سقوط شیلا به کلی منسوخ شد.