این‌یک اسطورۀ سومری است که از نیپور نشأت گرفته است. متن دارای قریب صد و پنجاه سطر است که از روی لوحه‌هایی از دورۀ بابلی کهن و میانه به انضمام یک نسخه نو _ آشوری، بازسازی شده است. در فهرست القاب سومری، اورو. نا. آم. uru ,na , am نام شهری بود.

داستان با توصیف شهر نیپور، رودها و بار اندازها، چشمه ها و ترعه هایش آغاز می‌شود. سپس شخصیت‌های عمده معرفی می‌گردند. انلیل، مرد جوان آن الهه، نین لیل، دختر جوان او، نون بارشه گونو Nunbaršegunu ،پیرزن عاقل اوست. نین لیل با تمنای نصیحت از مادر خود آغاز می‌کند. به نظر می‌رسد که او به زمان ازدواج نزدیک شده باشد. نون بارشه گونو، به دختر خود اطلاع می‌دهد که زنان نیپور خود را در رود تطهیر می‌کنند. اما به او اخطار می‌کند که نزدیک ترعۀ ای نون بیردو Inunbirdu نرود جایی که انلیل او را خواهد دید و او را آبستن خواهد کرد و ترک خواهد گفت. به نظر می‌رسد که نین لیل در این ترعه پایین می‌رود جایی که انلیل چشمش به او می‌افتد و می‌خواهد او را ببوسد. نین لیل در برابر او مقاومت می‌کند و به او می‌گوید که در امر بوسیدن بسیار جوان و بی تجربه است. همچنین به او اخطار می‌کند که اگر مادرش آگاه شود، او را تنبیه خواهد کرد و اگر پدرش بفهمد ،انلیل را مجازات می‌کند. در عبارت بعد، انلیل موضوع را با وزیرش نوسکو Nusku در میان می‌گذارد که قایقی برای انلیل تهیه کند. به نظر می‌رسد که وی با این قایق به محلی نامعلوم می‌رود و در آنجا، با نین لیل می آمیزد و تخمۀ سوئن _ اشیم بابار Suen-Ašimbabbar ،( ماه _ خدا) را به زهدان او می ریزد (نانّا Nanna) انلیل سپس در حیاط معبد خود به نام ِا_ کور راه می‌رود و ناگهان پنجاه خدای سرنوشت او را می‌گیرند و طرد می‌کنند زیرا، ناپاک شده است (سومری او _ زوگ u .zug) وی شهر را ترک می‌گوید، ولی نین لیل به دنبال او می‌رود. انلیل دم دروازه می ایستد و به دروازه‌بان دستور می‌دهد که محل او را به نین لیل نشان ندهد. هنگامی‌که الهه وارد می‌شود و خبر را می‌پرسد، انلیل به‌صورت دروازه ‌بان از پاسخ طفره می‌رود، سپس نین لیل پیشنهاد می‌کند و در مورد وضع کنونی خود تأکید می‌ورزد. انلیل اعلامیه ای دربارۀ سرنوشت صادر می‌کند که نتیجۀ اقدام بعدی او را نشان می‌دهد. خدا کند که بذر سلطنتی من به آسمان برود. خدا کند که بذر سلطنتی من به زیر زمین و جهان فرودین برود. سپس با نین لیل به اتاقی می‌رود واو را به نرگال_ مسلامتائیا Nergal meslamtaea آبستن می‌کند. تمام این صحنه، همراه با مکالمۀ انلیل با دروازه‌ بان تکرار می‌شود و منجر به درک دو خدای دیگر به نام نی نازو Ninazu و آن بی لولو Enbilulu می‌گردد. سپس متن، با ستایش انلیل به‌عنوان خدای فراوانی ادامه می‌یابد که «فرمان‌هایش تغییرناپذیر است» و با ستایشی از «مادرانلیل» و «پدر انلیل» به پایان می‌رسد.

پیام و مفهوم این اسطوره موضوع بحث است. بهرنز  Behrens یک زمینۀ تشریفاتی را پیشنهاد می‌کند: سفر سالانه با قایق از ِا_ کور، تا پایگاه مقدس تومال Tummal در نیپور که شامل گذر کردن های هیجان‌انگیز می‌شود. دیگران (کوپر Cooper) مخالف این پیشنهاد و طرفدار یک تعبیر جامعه شناختی، یعنی تصویب هتک عصمت نین لیل به‌وسیلۀ انلیل هستند. از سوی خدایان بزرگی که ظاهراً او را به جهان فرودین تبعید می‌کنند. ثمرۀ این هتک عصمت، عبارت از ماه _ خدا و سه صحنۀ بعدی آمیزش که جانشینانی برای انلیل تدارک می‌بیند (بگذارید که تخمۀ سلطنتی من به سرزمین، به جهان فرودین برود). هر دو این نظریه ها، نقش نین لیل را در نظر ندارد که به نظر می‌رسد بیش از یک قربانی انفعالی است. این الهه، از یک دختر بالغ به‌صورت یک شخصیت مشهور « مادر _نین لیل» درمی‌آید که برای انلیل، کودکان بسیار می‌زاید. به نظر می‌رسد که او از وضع خود در حوادث بعدی آگاه است و در هر صورت، همسری برای انلیل است. ناپاکی انلیل که باعث خشم خداوند می‌شود، شاید به سبب وضع او باشد که تطهیر تشریفاتی را  نا دیده گرفته است و نه یک رسم اخلاقی را.

انلیل و نین لیل

انلیل و نین لیل

منبع:

• کتاب تاریخ اساطیری ایران، اثر ژاله آموزگار،
  انتشارات سمت، چاپ شده در مهر ۱۳۹۵
• تهیه الکترونیکی: سایت تاریخ ما، اِنی کاظمی