اَرشَک (اشک یکم)

اَرشَک (اشک یکم) (سلطنت از ۲۵۰ پ.م. تا ۲۴۷ پ.م.) نام بنیان‌گذار شاهنشاهی ایرانی اشکانیان است. آریان مورخ یونانی‌نژاد رومی (زادهٔ ۸۶ میلادی)، آورده‌است که اشک یکم و برادرش تیرداد یکم، هر دو از تبار اردشیر دوم هخامنشی شاهنشاه ایران هستند.

اشک یکم پادشاه اشکانی از خطه خراسان بود از طایفهٔ ایرانی‌تبار پرنی استرابو جغرافی نگار یونانی، از سه طایفه داهه با نام‌های پرنی (Aparni) و خانتی (xanthii) و پیسوری (pissuri) یاد کرده‌است و آنها را سکایی خوانده و نام داهه را یک نام کلی برای این قبایل دانسته‌است.^[۳] استرابو قبیله پرنی را نزدیک‌ترین قبایل به ساتراپ هیرکانی و سکنه شرق دریای کاسپین خوانده‌است؛ و قلمرو دو قبیله دیگر داهه (Xanthii, Pissuri) را تا نزدیکی سرزمین هرات باستان، گسترده دانسته‌است^[۴] ارشک با طایفهٔ خود در ساحل رود اترک (در گزارش استرابو Ochus) در شمال هیرکانی و در شرق دریای کاسپین می‌زیست و بعد از اینکه شنید دیودوت در باختر اعلان استقلال کرده و سکه به اسم خود زده یعنی از دولت سلوکی جدا شده، این شخص با طایفهٔ خود پرنی همدست شد و در سال ۲۵۶ پ.م. پرچم مخالفت با سلوکیان بیفراشت و جنگهای متعدد با آنها نمود، در نتیجه غلبه یافت و دولت پارت را تأسیس کرد (۲۵۰ پ.م. بعضی‌ها هم ۲۴۹ پ.م. نوشته‌اند). پس از این فتح، عزیمت باختر نمود و با این مملکت که آن نیز مستقل شده بود، جنگ کرد. او در حین جنگ از دست نیزه‌دارش زخمی برداشت و بر اثر آن درگذشت (۲۴۷ پ. م).

چون ارشک بانی سلطنت اشکانی بود، شاهان دیگر اشکانی او را تقدیس می‌کردند، چنان‌که به او لقب اپی فانس (به زبان یونانی به معنی نامی و پر افتخار) دادند و به یاد بود اینکه او سرسلسله حکومت اشکانی است، به اسم خود کلمه ارشک (اشک را یونانی‌ها «آرزاکس» نوشته‌اند که یونانی شده ارشک است) را افزودند (ارشک بعدها اشک شد). مورخین و تاریخدانان هم این نکته را رعایت کردند.

روی سکه به یونانی نوشنه شده: ΑΡΣΑΚ ارشک و دست راست نوشته‌ای آرامی است.

در سال ۲۴۷ پیش از میلاد سلسله اشکانیان (پارتیان) توسط ارشک یکم بنیان نهاده می‌شود.