مِنِس فرعون مصر (حدود ۲۸۵۰ پیش از میلاد مسیح)

سنت مصریان باستان به شخصی که در طلیعه هزارۀ سوم پیش از میلاد مسیح موفق شد مصر علیا و سفلا را متحد کرده و دولت مصر را به وجود آورد نام «مِنِس»[۱] به معنای «پایدار و ماندگار» داده است. – این مطلب در پاپیروس تورین متعلق به سدۀ سیزدهم پیش از میلاد مسیح یعنی دورۀ زمام داری رامسس دوم منعکس شده است – منس به عنوان بنیانگذار سلسلۀ نخستین مصر، در رأس فهرست فراعنۀ مصر باستان قرار دارد، ولی در همین فهرست متأسفانه خلأهایی نیز وجود دارد که اسناد، روایات و مدارک به دست آمده قادر به پر کردن آن نیستند.

در تاریخ مدون و غیر داستانی مصریان در هیچ سندی نام مِنِس یه چشم نمی خورد. در این گونه اسناد نام حوروس (هوروس) به نام «سلطان مقدس»[۲]  که در اساطیر باستانی مصر با منس منطبق و همطراز دانسته اند درج است. به سخن دیگر در فهرست اسامی پادشاهان مصرعلیا و سفلا نام مِنِس شناخته شده نیست. در مطالعۀ یادمان ها و آثار هنری مصریان ، برخی از پژوهشگران کوشیده اند که منس را با نخستین زمام دار مصر مقایسه کرده و یکی بدانند. پادشاه مذکور و مصور در این یادمان ها با چهره ای آراسته و نقشی زیبا که تاج پادشاهی هر دو بخش مصر را بر سر دارد، تحت نام نارمر[۳] دیده می شود. از اینرو می توان نامر و مِنِس را یک شخصیت با دو نام متفاوت دانست. در بالا گفته شد که در زبان مصریان قدیم مِنِس به معنای جاودان و ماندگار است، لذا بعید نیست که منس لقب نارمر بوده باشد. این یادمان هم اکنون در قاهره وجود دارد.

از سویی نام مِنس را با نام « هوروس اها»[۴] برابر دانسته و چون هوروس اها در اساطیر مصریان جانشین نارمر بوده است، لذا می توان مِنِس را پادشاه خلف نارمر به شمار آورد. این نام منقور بر صفحه ای چوبی در مقبرۀ همسر این پادشاه به دست آمده است. از آنچه گذشت و به هر دلیل که باشد، مِنِس سمبل و نشانه ای بی تردید برای آغاز دوران تاریخی مصریان است.

منشأ تاریخ و فرهنگ مصریان را منتسب به مردمان هامی[۵] و سامی[۶] دانسته اند. این مردمان در آغاز تاریخشان شکارچی، دامدار و کشاورز بوده اند. تنها چند نسل از آغاز کار این مردمان سپری شد هبود که دارای خط و گاهشماری شدند و با این دو عنصر توانستند گذشته های تاریخی خود را به صورت داستانی (افسانه ، اسطوره ای) و مدون و تاریخی ثبت و ضبط نمایند.

امروز بر اهل پژوهش و فضیلت ثابت شده است که خط مصریان باستان آمیزه ای از تصویر و علائم الفبایی است که تأثیرپذیری آن از خط و حروف و نشانه های صدادار[۷] سومری قطعی و عاری از هرگونه ابهام و تردید است. مصریان در علائم الفبایی خود حروف بی صدا[۸] داشته اند، همانند یونانیان. این اصل را باید پذیرفت که تأثیر فرهنگ بین النهرین بر جامعۀ مصر باستان در دورۀ سلسلۀ تی نیت ها کاملاً در آثار تاریخی آنها مشهود است.

[۱] .  Menes  (um 2850 v. ch)

.[۲]   Heiliger   König

.[۳]   Narmer

[۴].   Huros – Aha

[۵] .  Hamisch

.[۶]   Semitisch

.[۷]  (مفرد)  Vokal

.[۸]  (مفرد)  Konsonant

منبع : کتاب تاریخ مصر باستان

نویسنده : دکتر اردشیر خدادادیان

نشر الکترونیکی سایت تاریخ ما