ژان شاردن ، ایرانشناس مشهور
شوالیه ژان شاردن، سیاح و خاور‌شناس فرانسوی در تاریخ شانزدهم نوامبر سال ۱۶۴۳ میلادی به دنیا آمد و پس از طی تحصیلات مقدماتی، مدتی به جواهرفروشی پرداخت. وی در سن بیست و یک سالگی عازم هندوستان شد. او زبان فارسی و ترکی را فراگرفت و پس از چندی به عنوان بازرگان سلطنتی، مقرب دربار صفویه شد. شاردن در مدت حضور در ایران که چندین سال به طول انجامید، مطالعات و مشاهدات خود را به قلم آورد. او با تحقیقات دقیق و تتبعات علمی مخصوص خود، ایران و ایرانیان را برای اولینبار چنانکه شاید و باید به جهانیان معرفی کرد و با ارائه شیوه نوین انتقادی و تاریخی خود، دانش ایرانشناسی را در غرب بنیان نهاد. «سفرنامه شاردن» در ده جلد به تعریف و توصیف امپراتوری ایران، قوای مسلح، آداب و عادات مردم، علوم و صنایع، مذهب، اوضاع مدنی، سیاسی و نظامی و کتابهای معتبر ایرانیان و… اختصاص یافته است. از دیگر نکات مثبت این اثر، بررسی ادبیات و زبان فارسی و نیز امثال و حکم ایرانیان است. وی اولین کسی بود که کتابی در شرح ابنیه تخت جمشید انتشار داد. شاردن در توصیف نبوغ ایرانیان تصریح مینماید که استعداد و نبوغ ایرانیان بیش از هر رشته و فنی، در علوم مصروف گردیده و ایرانیان در قسمت علم کاملاً کامیاب شده اند. شاهد مثال وی نکاتی است که درباره ادبیات، ریاضیات، نجوم، هنر، صنایع ظریفه، تاریخ، جغرافیا و سایر علوم آورده است. شاردن با توجه به آشنایى به زبان عربی تصریح مینماید که اهالی مشرق زمین، عربی را غنیترین و عالیترین زبان و غیرقابل قیاس میدانند و شاردن خود نیز این ادعا را تأیید مینماید. کتابهای شاردن به تنهایى یک دوره جغرافیای تاریخی و یک مجموعه فرهنگی بی نظیر به شمار میآید. همچنین ادوارد براون مستشرق معروف انگلیسی، شاردن را معتبر‌ترین مورخ عهد صفوی دانسته است. سیاحتنامه او را از پارهای جهات با شاهنامه فردوسی مقایسه مینمایند که در آن از دلاوریهای پهلوانان ایران داد سخن رفته است. شاردن علاوه بر جهانگردی و خاور‌شناسی، یکی از مشاهیر فلاسفه در عهد جدید نیز به شمار میرود و مورخین مشهور قرن هجدهم میلادی، در تدوین نظریات تاریخی و تهیه آثار علمی خود از عقاید فلسفی و اجتماعی شاردن مایه گرفته اند. شوالیه ژان شاردن سرانجام در پنجم ژانویه ۱۷۱۳م در سن هفتاد سالگی درگذشت.
