کهن‌ترین مسجد جامع ایران

مسجد فهرج یزد؛ کهن‌ترین مسجد جامع ایران

استان یزد به دلیل داشتن آثار تاریخی متعدد نه تنها در ایران بلکه در جهان از شهرت بالایی برخوردار است. مسجد جامع روستای فهرج، این بنای تاریخی ۱۴۰۰ ساله در استان یزد قرار دارد. مطابق با اظهارات تاریخ نویسان قدمت این روستان به ۵۰۰۰ سال پیش باز می‌گردد.

برخی از مورخان و باستان‌شناسان داخلی و خارجی این شهر را یکی از نخستین نقاط سکونت ایرانیان که به چهره شهرت داشته است، می‌دانند بین کارشناسان و باستان شناسان داخلی و خارجی در مورد تاریخ دقیق احداث مسجد جامع فهرج در یزد اختلاف نظر‌های بسیاری وجود دارد. این مسئله به گونه‌ای رقم خورده است که به دلیل عقیده‌ی برخی از آن‌ها، مبنی بر قدمت این عمارت تاریخی به دوران اوایل ظهور اسلام (قرن اول هجری)، آن را قدیمی‌ترین مسجد ساخته شده در ایران می‌پندارند.

شاید در نگاه اول تصور کنید که مسجد جامع فهرج در استان یزد به دلیل اینکه کاشی کاری‌ها تزئینی ندارد و هیچ گونه گنبدی در آن دیده نمی‌شود کمی جالب به نظر نیاید و گمان کنید که این مسجد شباهتی به مساجد تاریخی دیگر ایران نداشته باشید، اما دقیقا همین سادگی و بی آلایشی این مسجد سبب شده تا در فهرست آثار تاریخی ایران قرار بگیرد.

معمار این مسجد از نقشه شبستانی با سه دهانه برای طراحی و ساخت آن بهره برده است. در این مسجد شبستانی با دو دهانه در چپ و راست و همچنین یک رواق اصلی که حیاط مرکزی را در برگرفته است. وجود قوس کم‌خیز تیزه‌دار بر بالای هر دهانه‌ی شبستان از نکاتی است که در معماری شبستانی این بنای تاریخی به کار برده شده است. در بخش شمال غربی این مسجد مناره استوانه‌ای احداث شده که چندین نیز اتاق نیز در مجاورت آن به چشم می‌خورد.