تاریخچه تپه زاغه

تپه زاغه -هزاره هفتم و ششم پیش از میلاد

آخرین بروزرسانی ۳۰ فروردین ۱۳۹۹ 3,001 0

تپه زاغه -هزاره هفتم و ششم پیش از میلاد

تپه زاغه در منطقه بلوک زهرای بخش جنوبی دشت قزوین و در حدود ۱۴۰ کیلومتری غرب تهران و ۸ کیلومتری شمال شرق دهستان سگز آباد واقع شده است.نخستین بار دکتر نگهبان در سال ۱۳۴۹ مطالعه و حفاری بر این تپه را آغاز نمود.پس از آن آقای رضا مستوفی فرد و دکتر شهمیرزادی حفاری را ادامه دادند
مصالح ساخت بناهای این محوطه باستانی خشتهای گلی بودند.

خشتها دستی ساخته شده بودند.از سنگ به دلیل کمبود آن در محل خیلی کم استفاده شده است.خشتها قبل از خشک شدن با انگشتان دست سازنده سوراخ میشدند تا حمل آنها آسان شدو و بتوان از سوراخها به عنوان دستگیره استفاده کرد.همچنین شیارهایی نیز بر روی خشتها داده میشدند تا ملات بتواند در بین خشتها به آسانی پخش شود.

آرایش دیوارها توسط کاهگل بوده و روی آنها نقوش هندسی رسم میکردند.بعضی مکانها را با سفالهای شکسته تزیین کرده بودند.هر بنا چهار دیوار محصور کننده داشت که در یک دیوار با همسایه خود مشترک بوده.همه خانه ها به خیابانی که به میدان اصلی روستا میرسیده یک در اصلی داشته اند. جهت خانه ها شمال شرقی به جنوب غربی است و مجموعا ۲۱خانه در حفاریها بیرون آمد.

جهت وزش باد در این منطقه از جنوب شرق به شمال غرب و یا برعکس است و جهت ساخت خانه ها به صورتی است که دیوارها مانند یک بادشکن عمل میکنند و از وزش باد به داخل خانه ها جلوگیری کنند.ارتباط اتاقها به همدیگر و به حیاط از طریق در بوده است.از آنجا که ارتفاع بقایای دیوارها در حفاری از ۵۰سانتیمتر تجاوز نمیکرد نمیتوان در مورد در و پنجره ها نظری داد.

نمونه بازسازی شده یک دستگاه اولیه بافت – موزه ملی صنعت بافت بلغارستان

برخی خانه ها تنور پخت نان داشتند. در هر خانه خمره هایی مخصوص نگهداری آذوغه و آب وجود داشت .سفالهای زاغه دست ساز بودند و شاموت آنها گیاهی بود.خمیر خوب ورز داده نمی شد و کوره ها گل سفال را به خوبی نمی پختند.رایج ترین اشکال سفال شامل لیوان،کاسه،سبو و کماجدان بودند.برخی ساده و برخی منقوش بودند.اشیای گلی و سنگی و استخوانی در این منطقه به وفور نمایان شدند.برخی اشیای مسی نیز دیده میشود .

گورهای این روستا در زیر خانه ها یا در معابر و کوچه قرار داشت.اجساد در جهت مشخصی در گور قرار نمی گرفتند.اجساد کودکان و نوزادان جمع شده دفن میشدند.افراد بالغ به صورت باز خوابیده یا با پای خم دفن میشدند.کودکان در زیر سقف و افراد مسن در محوطه باز دفن میشدند.اجساد را قبل از دفن با گل اخری میپوشاندند و به جز یک مورد بدون کفن دفن میکردند.

تاریخ زندگی در این تپه از ۶۴۷۰پ م تا ۵۵۲۵ پ م تخمین زده شده است.

آثار متعددی در این تپه یافت شده که کاربرد بافتنی داشته اند، مثلا سوزنهای بافت استخوانی یا آویزهای سنگی جهت وصل کردن به ته نخ دار قالی بافی که به تعداد زیاد در این تپه و همچنین تپه قبرستان و سگز آباد که در همسایگی قرار دارند.

با توجه به این آثار می توان نتیجه گرفت در هزاره هفتم و ششم پیش از میلاد بافت پارچه یا انواع زیر انداز یکی از تولیدات این منطقه بوده است. در صورتی که فرض فوق درست باشد حتما دامداری مخصوصا پرورش بز و گوسفند نیز در این منطقه رواج داشته است.