ری باستان

ری یا رگا

ری یا رگا از شهرهای تاریخی ایران است.مرکز ری باستان درپای صخره ای به نام چشمه علی بوده که سرچشمه نهرسورن بوده است .در این منطقه کاوشهای باستان شناسانی همچون دکتر اشمیت تمدنی۶۰۰۰ساله را نمایان کرده است.

بر کوه نقاره خانه آثار قلعه ای باستانی دیده میشود که در محوطه کارخانه سیمان قرار دارد و تا همین اواخر استودانهایی در اطراف آن وجود داشته است. ادوات سنگی و استخوانی متعددی در ناحیه چشمه علی پیدا شده است که نشان از پیشرفته بودن مردم آن زمان در صنعت و هنر دارد. بر تپه میل آتشگاهی وجود دارد که به دوران ساسانیان تعلق دارد.

حفاریهای این منطقه توسط دمورگان انجام شده است. همچنین تپه چال ترخان ،تپه مرتضی کرد و تپه های بسیاری در محدوده ری قرار دارند که چند هزار سال تمدن در دل آنها خوابیده است.

قطعه سفالی از چشمه علی – موزه اوور

از دیگر آثار باستانی ری دژ رشکان است که به دوره اشکانیان تعلق دارد. بقایای آثار دژ رشکان در سوی غربی کوه سرسره در محدوده کارخانه گلیسیرین قرار دارد.

در غرب قلعه آثار حمام، در شرق آن استخر، در جنوب آثار خندق دیده میشود. بر روی باروها سوراخهایی برای تیر اندازی تعبیه شده است.گورستانی باستانی نیز در کنار آن قرار دارد. در شرق کارخانه سیمان چند چهار ضلعی سنگی به چشم می خورد که سوراخی در وسط دارند و هر ضلع آن ۴ متر است. مورد استفاده آن برای ما مشخص نیست.

سراسر کوه شمالی ری گورستان است و استودانهایی در آن دیده میشود.ابو دلف نقل کرده عرب آثار بسیاری از ری خراب کرد ولی به گورستانها کاری نداشت .

در ضمن علاوه بر گورهای باستانی گورهایی از عهد دیلمیان ،آل بویه ،سلجوقیان و غیره دیده میشود ،مانند منطقه ای به نام تپه گبری قبرستان پیش از اسلام بوده است و این تپه هم اکنون همچون قلعه ای دیده میشود ،البته اکنون به دلیل کمبود زمین در اطراف ری نزدیکی به حرم عبدالعظیم مورد استفاده انبار آستان قدس رضوی قرار گرفته است!!! در این منطقه در حفاریهای سال۱۳۰۰ پارچه های ابریشمی از عهد دیلمیان از دل خاک بیرون آورده شد.

سنگ نگاره فتحعلیشاه که بر روی سنگ نگاره ساسانی کنده شده است – چشمه علی

قلعه گبری ری- درون قلعه گورستان پیش از اسلام و دوره اسلامی دارد

هرمز پسر یزدگرد دوم و سه تن از خاندان او توسط فیروز در ری به قتل رسیدند.این احتمال میرود که در بی بی شهربانو مقبره دختریزدگرد سوم نیز قرار داشته باشد. در شمال چشمه علی آثاری از باروی ری دیده میشود که متعلق به عهداشکانیان است. ظاهرا خانه حسن صباح نیز در محله قدیمی روده در کوچه صوفی قرار داشته که اکنون تخریب شده است. در کنار بقعه بی بی شهربانو دخمه بزرگی قرار دارد که بی شباهت به معابد میترایی نیست .

برج طغرل ری

حرم شاه عبد العظیم

حرم عبدالعظیم یا روضه الشجره در ری قرار دارد. در روضه الشهدا ذکر شده است که او را در این محل پای درخت سیبی دفن کرده اند. بقعه در اعصار مختلف مورد مرمت قرار گرفته است.

ابتدا در عهد سلجوقی مجد الملک محمد براوستانی از وزیران شیعی مذهب بارگاهی نیکو میسازد.شاه طهماسب نیز آنرا گسترده تر می کند.در سال ۹۴۴ قمری نیز ایوان حرم ساخته میشود.ناصر الدین شاه ایوان را آینه کاری و گنبد را تذهیب می کند.

ضریح نقره از فتحعلیشاه و آینه کاری ایوان جنوبی از اعتماد السلطنه است. قدیمترین اثر این بقعه صندوق عتیق آن است. در غرب حرم در مسجد هلاکو آرامگاه ناصر الدین شاه و در حرم مقبره رضا شاه قرار داشته است که در اوایل انقلاب تخریب شده است .

علامه مجلسی نوشته است که حضرت عبدالعظیم به فرمان علی النقی در دوره خلافت المعنزالله از سامره از راه طبرستان! به ری آمد و در حدود سال ۲۵۰ قمری چند سالی قبل از شهادت امام علی النقی فوت کرد و او را در زیر درخت سیبی دفن کردند